Μακαριος Δρουσιώτης

* Τρεις εκδηλώσεις έφεραν το περασμένο Σαββατοκύριακο την «Ε» στην Κύπρο. Την Παρασκευή άρχισε στη Λευκωσία το φεστιβάλ «100 Χρόνια Ελληνικού Κινηματογράφου» με τη συνεργασία του Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου της «Ε». Το ίδιο βράδυ παρουσιάστηκε στο βιβλιοπωλείο «Κοχλίας» το βιβλίο του συμπατριώτη μας Νίνου Φένεκ Μικελίδη «D.P. 88. Ημερολόγιο Φυλακής». Και την ίδια στιγμή ο Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) ήταν το τιμώμενο πρόσωπο σε έκθεση γελοιογραφίας, που οργάνωσε η Οικολογική Κίνηση, στην αίθουσα Καστελιώτισσα, στην Πύλη Πάφου, στη Λευκωσία.

 

* Με την ευκαιρία των εκδηλώσεων αυτών βρέθηκε στο νησί ο διευθυντής της «Ε» Σεραφείμ Φυντανίδης, για πρώτη φορά από το 1982, όταν συμμετείχε στη δημοσιογραφική αποστολή που συνόδευσε τον Ανδρέα Παπανδρέου, στην πρώτη επίσκεψη Ελληνα πρωθυπουργού στην Κύπρο. Η Κύπρος ήταν τότε μίζερη. Πρόσφυγες βρίσκονταν ακόμη στα αντίσκηνα, οι δρόμοι ήταν στενοί και δύσβατοι και η αγορά υποτονική. Γενικώς, η Λευκωσία έμοιαζε με επαρχιακή πόλη της Ελλάδας. Ωστόσο, μέσα σε όλη αυτή την κακομοιριά υπήρχε και ένα αίσθημα αισιοδοξίας. Ηταν τότε που ο Ανδρέας είδε το φως στην άκρη της σήραγγας...

 

* Σήμερα η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική. Ο κόσμος προσαρμόστηκε στην πραγματικότητα, παραμέρισε τη μιζέρια και ρίχτηκε με τα μούτρα στην πάλη της αναδημιουργίας. Η οικονομική ανάπτυξη είναι εντυπωσιακή και η Λευκωσία δεν υστερεί σε τίποτα από μια ευρωπαϊκή πόλη. Μόνο που η πληγή δεν κλείνει με την οικονομική ανάπτυξη. Πίσω από τη βιτρίνα υπάρχει μια άλλη Κύπρος, που δεν τη δείχνουν συχνά οι τηλεοράσεις, ούτε μπορούν να τη φανταστούν όσοι επισκέπτονται το νησί, εκτός κι αν περπατήσουν κατά μήκος της Πράσινης Γραμμής. Οπόταν η προσωπική επαφή με την κατοχή αποτελεί μια συγκλονιστική εμπειρία.

 

* Αυτή την εμπειρία βίωσε το περασμένο Σαββατοκύριακο η αποστολή της «Ε» στην Κύπρο, μαζί με τους σκηνοθέτες Νίκο Κούνδουρο, Κώστα Βρεττάκο, Σταύρο Ιωάννου και την ηθοποιό Δήμητρα Χατούπη, που τίμησαν με την παρουσία τους το φεστιβάλ «100 Χρόνια Ελληνικού Κινηματογράφου». Ηταν μια διαδρομή με συνεχώς εναλλασσόμενα συναισθήματα. Στη μια γωνία η κοσμοπολίτικη πόλη και στην άλλη η σκιά της κατοχής. Από τη ζωή στην ερήμωση, από την αφθονία στη μιζέρια και από την ασφάλεια της ανέμελης ζωής στην ανασφάλεια που εκπέμπει η τουρκική σημαία ως σύμβολο του Αττίλα.

 

* Η λεωφόρος Αθηνάς, κατά μήκος των ενετικών τειχών, στο ανατολικό άκρο της παλιάς Λευκωσίας, καταλήγει και αυτή σε αδιέξοδο. Στο βάθος βρίσκεται το εγκαταλειμμένο σχολείο του Αγίου Κασσιανού. Τα αποτυπώματα του 1974 είναι ανεξίτηλα. Η στέγη του είναι γκρεμισμένη και οι τοίχοι διάτρητοι από σφαίρες. Το αδιέξοδο σε υποχρεώνει να αλλάξεις πορεία προς την οδό Αξιοθέας, όπου ένα πολυβολείο της Εθνικής Φρουράς φράσσει ξανά τον δρόμο. Υποχρεωτική, πλέον, η στροφή προς την οδό Αυτοκράτειρας Θεοδώρας, οπόταν προκύπτει άλλο ένα αδιέξοδο. Αυτή τη φορά πρόκειται για ένα πανύψηλο τείχος από βαρέλια και σακιά με άμμο. Μόνη δίοδος διαφυγής είναι η επιστροφή, ή η οδός Αράχωβας, που οδηγεί κατ' ευθείαν μέσα στη νεκρή ζώνη.

 

* Η αποστολή «διεισδύει» στη νεκρή ζώνη και ξαφνικά βρίσκεται να πατάει στην πληγή της κατοχής. Οι Εγγλέζοι την ονόμασαν «Πράσινη Γραμμή», διότι όταν την πρωτοχάραξαν στον χάρτη, το 1963, χρησιμοποίησαν πράσινο μολύβι. Σήμερα είναι καταπράσινη από τις τσουκνίδες και τα άλλα αγριόχορτα που έχουν φυτρώσει. Οι ομορφιές της άνοιξης συνυπάρχουν με την αγριότητα της εγκατάλειψης. Τα πλινθόκτιστα σπίτια είναι μισογκρεμισμένα και έχουν για ενοίκους τα ερπετά και τα αδέσποτα γατιά. Κάπου εκεί βρίσκεται και ένα εγκαταλειμμένο παρατηρητήριο των Ηνωμένων Εθνών. Ο ένας μετά τον άλλο, τα μέλη της αποστολής ανεβαίνουν τη στενή σκάλα και μέσα από τις θυρίδες του βλέπουν ολόγυρά τους γυμνή την πραγματικότητα της κυπριακής τραγωδίας. Μια λωρίδα γης, πλάτους μερικών δεκάδων μέτρων, να χωρίζει, κατά τρόπον εκτρωματικό, την εντός των τειχών πόλη της Λευκωσίας στα δύο. Υστερα από αυτή την εμπειρία, τίποτα πια δεν μπορεί να είναι το ίδιο...

Μακάριος Δρουσιώτης

Ελευθεροτυπία

07/03/2001