Η ουτοπία της κυρα Ελένης από το Κάρμι
*Το Κάρμι είναι, χωρίς υπερβολή, ένα από τα πιο όμορφα χωριά της Κύπρου. Το χωριό φαίνεται από το μεσαιωνικό κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα κατάλευκο, μέσα στο βαθύ πράσινο που το περιτριγυρίζει. Τα σπίτια διατηρούν μέχρι σήμερα αναλλοίωτα τα στοιχεία της λαϊκής αρχιτεκτονικής. Σε κάθε σπίτι υπάρχουν μεγάλες κληματαριές και η πλούσια ποικιλία των λουλουδιών ξεφεύγει από τις αυλές και απλώνεται στα στενά. Το χωριό είναι κτισμένο αμφιθεατρικά στην απότομη πλευρά του Πενταδακτύλου και έχει πανοραμική θέα προς τη θάλασσα της Κερύνειας. Στο ειδυλλιακό περιβάλλον του Καρμιού γυρίστηκε το 1971, από τον σκηνοθέτη Γ. Κοσμάτο, η ταινία «Πολυαγαπημένη» με πρωταγωνίστρια τη Ράκελ Γουέλς.
*Το Κάρμι το ανακάλυψαν από πολύ νωρίς οι Βρετανοί συνταξιούχοι, οι οποίοι πωλούσαν τις περιουσίες τους στη Βρετανία και έρχονταν στην Κύπρο να ολοκληρώσουν τον κύκλο της ζωής τους σε ένα περιβάλλον που συνδυάζει αρμονικά το βουνό με τη θάλασσα. Οι λιγοστοί ξένοι ζούσαν ανέμελα μεταξύ των 550 Ελληνοκυπρίων κατοίκων του Καρμιού, μέχρι το 1974, όταν εγκατέλειψαν την Κύπρο, ύστερα από μια μεγάλη επιχείρηση απομάκρυνσης των 3.000 περίπου ξένων υπηκόων που ζούσαν μόνιμα στη βόρεια περιοχή της Κύπρου. Οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι του Καρμιού εκδιώχθηκαν βίαια από τον Αττίλα και το χωριό ερήμωσε.
*Οταν οι πολεμικές επιχειρήσεις κόπασαν και η κατάσταση άρχισε να εξομαλύνεται, οι ξένοι άρχισαν να γυρίζουν. Οχι, όμως και οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι, που κοιμούνταν στα αντίσκηνα και ονειρεύονταν την ανέμελη ζωή στο Κάρμι. Η Ειρήνη Κυριάκου είναι σήμερα 67 χρονώ. Οταν έφυγε από το Κάρμι ήταν μόνο 40. «Εφυγα και πήρα το κλειδί μαζί μου. Ακόμη το έχω φυλαγμένο και έχω την κρυφή ελπίδα πως θα γυρίσω. Δεν μπορώ να το δεχτώ ότι το Κάρμι χάθηκε για πάντα...». Η Ειρήνη Κυριάκου ζει σήμερα σε ένα άθλιο προσφυγικό συνοικισμό στην Ανθούπολη, έξω από τη Λευκωσία. «Δεν τον αντέχω τον συνοικισμό. Ζούσαμε στη φύση, στον ανοιχτό ορίζοντα, τώρα μας έριξαν σε αυτά τα άχαρα κουτιά...», λέει νοσταλγώντας το Κάρμι, που το βλέπει μόνο σε μια μεγάλη φωτογραφία σε κορνίζα στο μικρό καθιστικό της.
*Η Ειρήνη Κυριάκου έχει μεν τα κλειδιά του σπιτιού της, αλλά οι Τούρκοι άλλαξαν τις κλειδαριές και το νοίκιασαν σε κάποιο Βρετανό, ο οποίος πληρώνει για ενοίκιο 1.500 δολάρια το χρόνο! Από τα 160 σπίτια του χωριού τα 150 είναι πουλημένα ή νοικιασμένα σε ξένους. Στο Κάρμι ζουν 60 περίπου οικογένειες Βρετανών, 60 Γερμανοί και οι υπόλοιποι είναι Βέλγοι, Αμερικανοί και Ιρλανδοί. Το χωριό ολόκληρο ενοικιάστηκε ή πωλήθηκε από τη βρετανική εταιρεία Ιαν Σμιθ, κατόπιν αγγελιών που καταχωρήθηκαν στον Τύπο.
*Το καθεστώς Ντενκτάς ανακοίνωσε πρόσφατα ότι σήμερα ζουν στα κατεχόμενα τουλάχιστον 4.000 ξένοι. Μεταξύ αυτών είναι και 13 Βρετανοί βουλευτές, η περίπτωση των οποίων αποτέλεσε πριν από μερικά χρόνια το επίκεντρο μείζονος πολιτικού σκανδάλου. Ανάμεσά τους ο Ντάτλεϊ Σμιθ, πρώην αρχηγός της ομάδας των Συντηρητικών στο Συμβούλιο της Ευρώπης, ο οποίος έχει σπίτι στο Κάρμι και είναι πρόεδρος του Συνδέσμου «Φίλοι της Βόρειας Κύπρου», με πλούσια δραστηριότητα στη Βρετανία και αλλού.
*Αυτό τον καιρό, που η οικονομία στην κατεχόμενη Κύπρο πνέει τα λοίσθια, το καθεστώς προσδοκά να εξασφαλίσει ξένο συνάλλαγμα με πωλήσεις γης και επαύλεων που θα ανεγείρουν ξένοι επενδυτικοί οργανισμοί, κυρίως στην Κερύνεια και την Αμμόχωστο. Το πρότζεκτ διαφημίζεται σε ξένα έντυπα και στο Ιντερνετ. Στους υποψήφιους αγοραστές δίνεται η διαβεβαίωση ότι δεν υπάρχει περίπτωση να χάσουν τις περιουσίες που θα αγοράσουν και ότι αυτό τους το εγγυάται η ίδια η Τουρκία.
*Παρ' όλα αυτά, η κυρά Ελένη από το Κάρμι -όπως και χιλιάδες άλλοι πρόσφυγες- κρατά σαν φυλαχτό το κλειδί του σπιτιού της. Και πιστεύει βαθιά πως πριν πεθάνει θα αξιωθεί να το βάλει στην κλειδαρότρυπα, θα ανοίξει την πόρτα, θα βρει τα πάντα όπως τα άφησε το 1974, θα φτιάξει έναν καφέ στην κουζίνα της, θα κάτσει με τη γειτόνισσά της στο στενό και θα τον απολαύσει μαζί με την ευωδία των λουλουδιών και με θέα την καταγάλανη θάλασσα της Κερύνειας. Ουτοπία θα πει κανείς, αλλά η κυρά Ελένη μόνο γι'αυτή την ουτοπία ζει. Εξάλλου, η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία...
Μακάριος Δρουσιώτης
Ελευθεροτυπία
18/10/2000