Μακαριος Δρουσιώτης

Τη μούρη της στους διεθνείς ανταγωνισμούς των ισχυρών κρατών του κόσμου έχωσε το 2007 η Κύπρος, κάνοντας το βαποράκι σε μια τράμπα μεταξύ Ρωσίας και Ισραήλ, κατά την οποία η μια χώρα έδωσε στην άλλη εμπιστευτικές πληροφορίες για αμυντικά συστήματα που είχαν πουλήσει σε εχθρικά τους κράτη. Μια άλλη τράμπα προφανώς να έγινε μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, με την τελευταία να αποκτά τους κωδικούς των S-300 τους οποίους μοιράστηκε με το Ισραήλ, σ' έναν αδυσώπητο πόλεμο συμφερόντων, στον οποίο η μικρή Κύπρος ήταν μάλλον το θύμα, παρόλο που ήταν και είναι ακόμα ακλόνητα πεπεισμένη ότι η Μόσχα ακολουθεί στο Κυπριακό "πολιτική αρχών", σε μια εποχή και σε μια περιοχή όπου κυριαρχεί στην πιο ακραία του μορφή το δόγμα "ο σκοπός αγιάζει τα μέσα".

 

Πιο συγκεκριμένα, το Ισραήλ έδωσε στη Ρωσία τους κωδικούς ζεύξης των μη επανδρωμένων κατασκοπευτικών αεροπλάνων UAV (unmanned air vehicle) που είχε πουλήσει στη Γεωργία. Για αντάλλαγμα η Ρωσία έδωσε στο Ισραήλ τις τεχνικές πληροφορίες του αντιαεροπορικού συστήματος TOR-M1 που είχε πουλήσει στο Ιράν. Η Κύπρος έγινε μέρος της συναλλαγής, δανείζοντας στο Ισραήλ ένα ραντάρ των TOR-M1 για να αναλύσουν οι Ισραηλίτες τεχνικοί τα τεχνικά του χαρακτηριστικά.

 

Η ιστορία έσκασε στον "Πολίτη" τον Οκτώβριο του 2009, όταν η εφημερίδα δημοσίευσε μια περίεργη ιστορία που αναφερόταν σε απόπειρα μυστικής αποστολής στο Ισραήλ ενός ραντάρ του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος TOR-M1, για να αναλυθεί από Ισραηλίτες εμπειρογνώμονες ο τρόπος λειτουργίας του. Επικαλούμενη μαρτυρία από άνθρωπο που είχε προσωπική γνώση, η εφημερίδα έγραψε πως η αποστολή του ραντάρ στο Ισραήλ, στα τέλη του 2007, ήταν πολιτική απόφαση που λήφθηκε στο πιο ψηλό επίπεδο επί προεδρίας Τάσσου Παπαδόπουλου. Ο "Π" έγραψε ότι η αποστολή ματαιώθηκε κατόπιν αντίδρασης της Μόσχας και ότι επήλθε ψυχρότητα τις σχέσεις Κύπρου - Ρωσίας.

 

Αυτό το κομμάτι της πληροφορίας δεν επιβεβαιώθηκε, καθώς δεν καταγράφηκε καμιά αντίδραση από τη Μόσχα. Αντιθέτως, φαίνεται ότι η αποστολή του συστήματος έγινε σε συνεννόηση με τη Ρωσία. Απλώς, αντί να υπάρξει απευθείας συναλλαγή Ρωσίας - Ισραήλ, η Κύπρος προσέφερε το δικό της σύστημα, το οποίο αποκτήθηκε από τη Ρωσία ως υποκατάστατο των S-300.

 

Αποκαλύψεις Wikileaks

 

Το νήμα αυτής της ιστορίας ξετυλίχτηκε με τη δημοσίευση στο Wikileaks της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας της ιδιωτικής εταιρείας γεωπολιτικών ερευνών Stratfor (Strategic Forecasting Inc) που εδρεύει στο Τέξας των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Stratfor ιδρύθηκε το 1996 από τον George Friedman σαν ιδιωτική εταιρεία συλλογής πληροφοριών και στρατηγικής ανάλυσης. Το 2011 η Stratfor έγινε πρώτο θέμα στις ειδήσεις επειδή είχε προβλέψει το κτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου από την Αλ Κάιντα. Αυτές τις μέρες έγινε ξανά θέμα διεθνούς ενδιαφέροντος λόγω της υποκλοπής και της δημοσίευσης στο Wikileaks της ηλεκτρονικής της αλληλογραφίας.

Η ιστορία ξεκίνησε στις 24 Δεκεμβρίου, όταν οι χάκερ "anonymous" μπήκαν στα ηλεκτρονικά συστήματα της Stratfor και υπέκλεψαν 200 gigabytes δεδομένων, περιλαμβανομένων πέντε εκατομμυρίων ηλεκτρονικών μηνυμάτων (emails). Από τις 27 Φεβρουαρίου τα μηνύματα αυτά άρχισαν να δημοσιεύονται από το Wikileaks.

 

Στα τέλη του 2007, σύμφωνα με το δημοσίευμα του "Πολίτη", έγινε η προσπάθεια για την αποστολή του ραντάρ των TOR-M1 στο Ισραήλ. Σύμφωνα με τα δημοσιοποιημένα ηλεκτρονικά μηνύματα της Stratfor, έξι μήνες μετά, τον Ιούνιο του 2008, παραμονές του πολέμου στην Οσετία, η κυβέρνηση της Γεωργίας επειγόταν να αγοράσει μη επανδρωμένα κατασκοπευτικά αεροπλάνα UAV. Αυτά που είχε αγοράσει από το Ισραήλ ήταν παροπλισμένα διότι οι Ρώσοι είχαν ήδη ρίξει ένα, ίσως και περισσότερα.

 

 

Η Γεωργία αποτάθηκε στην εταιρεία Idra του Μεξικού, η οποία επίσης κατασκευάζει UAV. Οι Γεωργιανοί προσκόμισαν στους Μεξικανούς φωτογραφίες από τα συντρίμμια του ενός UAV. Από τη μελέτη των φωτογραφιών οι Μεξικανοί συμπέραναν ότι το αεροπλάνο δεν κτυπήθηκε στον αέρα, διότι δεν καταστράφηκε, αλλά οδηγήθηκε στο έδαφος. Αυτό σήμαινε ότι οι Ρώσοι είχαν αποκτήσει τους κωδικούς ζεύξης των ισραηλινών UAV.

 

Ένας πρώην αξιωματικός του Μεξικού, αναλυτής για στρατηγικά θέματα στο φημισμένο αμερικανικό περιοδικό Jane's, με προσβάσεις σε αξιόπιστες πηγές πληροφοριών, έδωσε σε συνεργάτη της Stratfor σημαντικές πληροφορίες για το παρασκήνιο μιας τράμπας μεταξύ του Ισραήλ και της Ρωσίας. Σύμφωνα με τις πληροφορίες αυτές, το Ισραήλ έδωσε στην Ρωσία τους κωδικούς των συγκεκριμένων UAV που είχε πουλήσει στη Γεωργία και για αντάλλαγμα η Ρωσία έδωσε στο Ισραήλ τους κωδικούς των TOR M1, τους οποίους είχε πουλήσει στο Ιράν. Οι ημερομηνίες της τράμπας αυτής συμπίπτουν με τις πληροφορίες του "Πολίτη", ενώ δένουν και με το σκοπό της αποστολής του ραντάρ του συγκεκριμένου συστήματος στο Ισραήλ, επιβεβαιώνοντας διά της εις άτοπον αναγωγής το γεγονός ότι η Κύπρος διευκόλυνε αυτή τη συναλλαγή.

 

Οι κωδικοί των S 300

 

Ο Μεξικανός αναλυτής ο οποίος παρακολουθούσε για το Jane's τις εξελίξεις στο Ιράν, αναφέρθηκε και στους πυραύλους S-300 που είχε παραγγείλει το Ιράν στη Ρωσία για να προστατεύσει το πυρηνικό του πρόγραμμα από τυχόν πυραυλική ή αεροπορική επίθεση από τη Δύση. Το ενδιαφέρον είναι ότι η πηγή της Stratfor είχε προβλέψει, τον Δεκέμβριο του 2009, ότι η Ρωσία δεν θα παραχωρούσε τελικά τους S-300 στο Ιράν, όπως και έγινε. Τον Σεπτέμβριο του 2010, με αφορμή την επιβολή του εμπάργκο εναντίον του Ιράν, η Μόσχα πάγωσε το πρόγραμμα των S-300, αν και βρίσκονταν στη γραμμή παραγωγής.

 

Όμως, το πιο σημαντικό στοιχείο που έδωσε είναι το ότι η Τουρκία "έσπασε τους κωδικούς" των ελληνικών πυραύλων S-300 που είχαν εγκατασταθεί στην Κρήτη και μοιραζόταν τις πληροφορίες με το Ισραήλ, για να έχει πλεονέκτημα έναντι του Ιράν, όταν θα παραλάμβανε τους δικούς του S-300.

 

Όπως είναι γνωστό, οι S-300 παραγγέλθηκαν το 1997 από τον Κληρίδη στο πλαίσιο της πολιτικής του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Κύπρου - Ελλάδος. Η ιστορία εξελίχθηκε σ' ένα φιάσκο. Υπήρχαν σφοδρές αντιδράσεις από τη Δύση, την Τουρκία και το Ισραήλ για την εγκατάσταση ενός τέτοιου ρωσικού συστήματος στην Κύπρο. Στα μέσα του 1998 η υπόθεση των S-300 απειλούσε να εκτροχιάσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις Κύπρου - ΕΕ. Στις αρχές του 1999 αποφασίστηκε η μεταφορά τους στην Κρήτη, όπου στην ουσία αποθηκεύτηκαν. Μάλιστα, μέχρι τα τέλη του 2007 εκκρεμούσε ακόμη το πρόβλημα ιδιοκτησιακού καθεστώτος τους, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει συνεργασία με τη Ρωσία για την επιχειρησιακή αξιοποίησή τους.

 

Με βάση τα πιο πάνω είναι εκτός πραγματικότητας να έσπασε η Τουρκία τους κωδικούς ενός πυραυλικού συστήματος που δεν βρισκόταν καν σε επιχειρησιακή χρήση. Εξάλλου, αν ήταν τόσο εύκολο θα έσπαγε το Ισραήλ τους κωδικούς των TOR-M1 και δεν θα έκανε την τράμπα με τη Ρωσία για τα UAV της Γεωργίας. Το ότι οι Τούρκοι είχαν τους κωδικούς των S-300, η μόνη πηγή εξασφάλισής τους ήταν η ίδια η Ρωσία στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συναλλαγής που οδήγησε τους S-300 σε αποθήκες στην Κρήτη.

 

Το ότι οι Τούρκοι μοιράζονταν τις πληροφορίες με τους Ισραηλίτες ήταν μια φυσιολογική εξέλιξη, διότι οι δύο χώρες διάνυαν τότε περίοδο αγαστής συνεργασίας και είχαν υπογράψει συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας και ανταλλαγής πληροφοριών. Σε ό,τι αφορά τη Ρωσία, ακόμη και την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, πρόσεχε τις σχέσεις της με την Τουρκία σαν κόρη οφθαλμού, λόγω της στρατηγικής της θέσης. Ο έλεγχος και μόνο των Στενών και κατ' επέκταση της διέλευσης του ρωσικού στόλου στη Μεσόγειο ήταν από μόνος του ένας σημαντικός λόγος για τη μη διατάραξη των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Το ότι οι S-300 μεταφέρθηκαν στην Κρήτη μέσω των Στενών, με την ανοχή της Τουρκίας, συνεπάγεται ότι είχαν ικανοποιηθεί στο έπακρον οι ανησυχίες της.

 

Αν μπορεί να εξαγάγει κανείς ένα συμπέρασμα από τα πιο πάνω, είναι πως ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός μεταξύ των ισχυρών κρατών διεξάγεται σ΄ ένα άγριο περιβάλλον και είναι αδίσταχτος. Το να πουλά ένα κράτος οπλισμό σ' ένα άλλο και να κάνει τράμπα με ένα τρίτο και αντιστρόφως, επιβεβαιώνει απλώς την αφέλεια αυτών που μιλάνε για "αρχές" στις σχέσεις μεταξύ χωρών, και ειδικά όταν τα κράτη αυτά δεν έχουν κοινά συμφέροντα, αλλά αλληλοσυγκρουόμενα, όπως συμβαίνει μεταξύ Κύπρου και Ρωσίας από το 1960 και εντεύθεν.

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

03/03/2012