Μακαριος Δρουσιώτης

Μπορεί η λεκτική αντιπαράθεση μεταξύ Χριστόφια και Σαρκοζί στο τελευταίο Συμβούλιο της ΕΕ να πνίγηκε στις κοκορομαχίες του Εθνικού Συμβουλίου, ωστόσο στις Βρυξέλλες επικρατεί κλίμα δυσφορίας και προβληματισμού για τη στάση της Κύπρου στην προσπάθεια της Δύσης να σπάσει τον άξονα Συρίας - Ιράν, λόγω και της ανάληψης της Προεδρίας της ΕΕ στο δεύτερο εξάμηνο αυτού του χρόνου.

 

Όπως έχει ήδη δημοσιευτεί ("Σημερινή", 7/3/12), στη συζήτηση που έγινε για τη Συρία ο Χριστόφιας εξέφρασε επιφυλάξεις για το βαθμό ανάμειξης της ΕΕ στην Αραβική Άνοιξη και είπε πως η ΕΕ δεν πρέπει να γίνει ο χωροφύλακας της περιοχής. Στην παρέμβαση Χριστόφια αντέδρασε ο Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος είπε ότι η ΕΕ "πρέπει να έχει ενεργό ρόλο και να δρα προληπτικά στην περιοχή και ειδικότερα στη Συρία, όπου υπάρχει ένα αντιδημοκρατικό καθεστώς το οποίο έχει αιματοκυλίσει τη χώρα". Ο Σαρκοζί διερωτήθηκε πώς ήταν δυνατόν η ΕΕ να παραβλέπει αυτήν την πραγματικότητα. Ύστερα από την παρέμβαση Σαρκοζί πήρε το λόγο ξανά ο Χριστόφιας και είπε ότι τρέφει φιλία και σεβασμό προς τον Σαρκοζί, διαβεβαίωσε ότι η Κύπρος είναι σύμφωνη με την πολιτική της ΕΕ και ότι και ο ίδιος είχε διαπιστώσει τη διάπραξη φρικαλέων εγκλημάτων από το καθεστώς του Άσαντ.

 

Η διευκρίνιση Χριστόφια, σύμφωνα με ευρωπαϊκή διπλωματική πηγή που μίλησε στον "Π", προκάλεσε ειρωνικά χαμόγελα, καθώς είναι ακόμη νωπή η μνήμη από την απόφαση της κυβέρνησης της Κύπρου να αγνοήσει τις δεσμευτικές κυρώσεις κατά του καθεστώτος Άσαντ και να επιτρέψει τη μεταφορά οπλισμού στη Συρία με το ρωσικό πλοίο "Chariot", με αποφάσεις που λήφθηκαν τα μεσάνυχτα, πριν ξυπνήσουν στις Βρυξέλλες.

 

Η "παραδοχή" Χριστόφια ενώπιον των ηγετών όλης τη Ευρώπης ότι το καθεστώς Άσαντ έχει διαπράξει "φρικαλέα εγκλήματα" ήταν ακόμα ένας σοβαρός λόγος για να τηρηθεί από την Κύπρο με προσήλωση το εμπάργκο κατά της Συρίας, σχολίασε η ίδια πηγή, επισημαίνοντας ότι η Κύπρος ουδέποτε καταδίκασε αυτά τα "φρικαλέα εγκλήματα".

 

Η Κύπρος, λόγω της γεωγραφικής της θέσης και των καλών σχέσεών της με τα αραβικά κράτη, θα μπορούσε ως κράτος μέλος της ΕΕ να πρωταγωνιστεί στην εφαρμογή της ευρωπαϊκής πολιτικής στην περιοχή. Όμως άφησε αυτόν το ρόλο να τον διαδραματίζει μονοπωλιακά η Τουρκία.

 

Αυτό που προβληματίζει τις Βρυξέλλες είναι πως δεν υπάρχει στη Λευκωσία μεγάλη προθυμία για υιοθέτηση της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) της ΕΕ. Εξ ου και η Κύπρος τυπικά και μόνο προεδρεύει αυτόν το χρόνο του τομέα της ΕΕ για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας, καθώς έχει θέσει εαυτόν εκτός κοινής εξωτερικής πολιτικής. Αντιθέτως, υπάρχει ένας άμεσος, γρήγορος και άκρως αποτελεσματικός μηχανισμός αφομοίωσης και εφαρμογής πολιτικών που υπαγορεύονται από τη Μόσχα.

 

Πρόβλημα αξιοπιστίας

 

Ενόσω η Κύπρος ήταν ένα περιθωριακό κράτος της ΕΕ, αυτό δεν δημιουργούσε προβλήματα στην Ευρώπη. Όμως, με την ανάληψη της Προεδρίας και τη θεσμική συμμετοχή της Κύπρου στη λήψη σοβαρών αποφάσεων σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, δημιουργείται πραγματικό πρόβλημα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας.

 

Μια σειρά από αποφάσεις για σοβαρά γεγονότα που έχουν επισυμβεί επί προεδρίας Χριστόφια αποδεικνύουν το μέγεθος της ρωσικής επιρροής στη Λευκωσία σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής:

• Η άρνηση της Κύπρου να πάρει μέρος στις διεργασίες για το μέλλον της Λιβύης, διαρκούσης της εξέγερσης κατά του καθεστώτος Γκαντάφι.
• Η άρνηση της Κύπριου να ευθυγραμμιστεί με την κοινή πολιτική της ΕΕ στο ζήτημα της Γεωργίας, παρόλο που αντιμετωπίζει κα η ίδια πρόβλημα εισβολής.
• Η άρνηση της Κύπρου να υιοθετήσει τις κοινές θέσεις της ΕΕ για τις κυρώσεις κατά του Ιράν και η επιμονή του Χριστόφια να κρατήσει το φορτίο του Monchegorsk, που οδήγησαν στην τραγωδία στο Μαρί.
• Η άρνηση εφαρμογής των κυρώσεων εναντίον της Συρίας σε ό,τι αφορά το πλοίο Charioτ.
• Το φιάσκο με την απελευθέρωση του Ρώσου κατασκόπου, το καλοκαίρι του 2010. 

Όλα αυτά τα γεγονότα, σε συνδυασμό με την επιμονή του Χριστόφια να εκφράζει την ίδια πολιτική προς τη Συρία, παραμονές της ανάληψης της Προεδρίας, προκαλούν εκνευρισμό στις Βρυξέλλες καθώς η Κυπριακή Προεδρία ενδέχεται να χρειαστεί να χειριστεί εξελίξεις τόσο με τη Συρία όσο και το Ιράν.

 

Γέφυρα πρακτόρων της πρώην KGB

 

Στο μεταξύ, με αφορμή τη δημοσιοποίηση από το Wikileaks των ηλεκτρονικών μηνυμάτων της ιδιωτικής εταιρείας στρατηγικών και γεωπολιτικών αναλύσεων Stratfor, επανήλθε στην επικαιρότητα το ζήτημα των 10 Ρώσων κατασκόπων που είχαν συλληφθεί στις ΗΠΑ, τον Ιούνιο του 2010, ενώ άλλος ένας συνελήφθη στην Κύπρο.

 

Για να θυμηθούμε την ιστορία, ο Κρίστοφερ Ρόμπερτ Μέτσος έφτασε στην Κύπρο στις 17 Ιουλίου 2010. Το όνομά του δεν ήταν το πραγματικό αλλά ανήκε σε πολίτη από τον Καναδά που είχε πεθάνει. Τις πρωινές ώρες της 29ης Ιουνίου ο Μέτσος συνελήφθη στο αεροδρόμιο Λάρνακας ενώ ετοιμαζόταν να αναχωρήσει για τη Βουδαπέστη.

 

Η σύλληψή του έγινε κατόπιν μηνύματος της Ιντερπόλ επειδή κατεζητείτο στις ΗΠΑ για δύο αδικήματα:

• Συνωμοσία για δράση ως μη εγγεγραμμένος πράκτορας ξένης χώρας.
• Συνωμοσία για ξέπλυμα βρόμικου χρήματος. 

Οδηγήθηκε στο δικαστήριο Λάρνακας για να εκδοθεί ένταλμα κράτησής του.

Ενώ το αδίκημα για το οποίο κατεζητείτο ήταν η κατασκοπεία, στο δικαστήριο δεν αναφέρθηκε κάτι τέτοιο. Ο Μέτσος αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση, ενώ θα έπρεπε να παρουσιάζεται μία φορά τη μέρα σε αστυνομικό σταθμό. Η αστυνομία τον μετέφερε στην τράπεζα και απέσυρε 20.000 ευρώ, κατέβαλε την εγγύηση και αφέθηκε ελεύθερος. Δεν τον είδε κανένας ξανά. Ο δικηγόρος του Μιχάλης Παπαθανασίου δήλωσε στα διεθνή μέσα ενημέρωσης ότι έμαθε πως ο Μέτσος κατηγορείτο για κατασκοπεία από τα ΜΜΕ, μετά την εξαφάνισή του!

 

Ο εκπρόσωπος Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Φίλιπ Κρόουλι δήλωσε: "Όπως φοβόμασταν, του δόθηκε χωρίς λόγο η δυνατότητα να διαφύγει και το έκανε". Ο πρέσβης των ΗΠΑ έκανε διάβημα στον Χριστόφια, ο οποίος τον διαβεβαίωσε κατηγορηματικά ότι δεν υπήρξε στην υπόθεση καμιά πολιτική παρέμβαση εκ μέρους της κυβέρνησης. Ωστόσο, στην κυβέρνηση δεν ίδρωσε το αφτί κανενός για την "επιπολαιότητα" στο χειρισμό της υπόθεσης, ενώ ο υπουργός Δικαιοσύνης Λουκάς Λουκά δήλωνε: "Έχουμε κάποιες πληροφορίες και ελπίζουμε ότι σύντομα θα τον συλλάβουμε"!... Στις ΗΠΑ θεωρείται δεδομένο ότι διευκολύνθηκε για να διαφύγει, στο πλαίσιο της πολιτικής εξάρτησης της Λευκωσίας από τη Μόσχα.

 

Ο "Comrade J"

 

Δύο εβδομάδες πριν τη σύλληψη των Ρώσων πρακτόρων στις ΗΠΑ, πέθανε στη Φλόριντα ο Sergei Tretyakov σε ηλικία 53 χρόνων. Ο Tretyakov ήταν πρώην συνταγματάρχης της υπηρεσίας εξωτερικής κατασκοπείας της Ρωσίας SVR, η οποία διαδέχτηκε την KGB. Ο επίσημος τίτλος του ήταν δεύτερος γραμματέας στη μόνιμη αντιπροσωπεία της Ρωσίας στον ΟΗΕ, από το 1995 μέχρι το 2000. Για τρία χρόνια, από το 1997 μέχρι το 2000, ήταν και πράκτορας του FBI. Στις 11 Οκτωβρίου 2000 αυτομόλησε στις ΗΠΑ και έγινε Αμερικανός υπήκοος. Την ιστορία του την έγραψε σε βιβλίο ο δημοσιογράφος Pete Earley, υπό τον τίτλο "Comrade J", που ήταν και το ψευδώνυμό του.

 

Στο βιβλίο, ο "Comrade J" ισχυρίζεται ότι αυτομόλησε στις ΗΠΑ λόγω της απογοήτευσής του από τη διαφθορά των καθεστώτων του Γέλτσιν και του Πούτιν, και ότι ήθελε η κόρη του να έχει καλύτερη ζωή. Ανάμεσα στα πολλά που διηγείται ο Tretyakov είναι και μια κατηγορία που επισυνάπτει στον Πούτιν, ότι με τη βοήθεια πρακτόρων της SVR έστησε έναν μηχανισμό εντός του ΟΗΕ, μέσω του οποίου έστειλε η Μόσχα μισό δισεκατομμύριο δολάρια από το πρόγραμμα "πετρέλαιο έναντι τροφίμων" την εποχή του εμπάργκο στο καθεστώς Σάνταμ Χουσέιν στο Ιράκ.

 

Σύμφωνα με τα ηλεκτρονικά μηνύματα της Stratfor υπήρξαν έντονες υποψίες ότι ο θάνατος του Tretyakov και η σύλληψη των 10 πρακτόρων της Ρωσίας, λίγες μέρες μετά, ήταν γεγονότα αλληλένδετα, καθώς το κλιμάκιο των κατασκόπων που ξηλώθηκε δρούσε από την εποχή του και είχε έδρα του τη μόνιμη αντιπροσωπεία της Ρωσίας στον ΟΗΕ. Τελικά, φαίνεται ότι ο θάνατος του Tretyakov ήταν συμπτωματικός.

 

Ταμίας ο Μέτσος

 

Το ενδιαφέρον σε ό,τι αφορά την Κύπρο είναι το γεγονός ότι ο Κρίστοφερ Μέτσος, ο οποίος είχε συλληφθεί στην Κύπρο, ήταν ο σύνδεσμος του κατασκοπευτικού κυκλώματος με τη μόνιμη αντιπροσωπεία της Ρωσίας στον ΟΗΕ. Το FBI τον παρακολουθούσε για μία δεκαετία και τον περασμένο Νοέμβριο έδωσε στη δημοσιότητα βίντεο και φωτογραφίες από τις δράσεις του.

 

Σύμφωνα με τις αναρτήσεις στο Wikileaks, ο Κρίστοφερ Ρόμπερτ Μέτσος ήταν ο άνθρωπος που μοίραζε τα χρήματα στα άλλα μέλη του δικτύου. Μάλιστα σε ένα από τα βίντεο που δημοσιοποίησε το FBI τον περασμένο Νοέμβριο φαίνεται ο Μέτσος σε σταθμό του μετρό να παραδίδει στον Richard Murphy, ο οποίος ήταν μεταξύ των 10 που είχαν συλληφθεί, μια χαρτοσακούλα με χρήματα. Ήταν με βάση αυτά τα στοιχεία που ο Μέτσος κατεζητείτο για ξέπλυμα χρήματος.

 

Από το ότι βρέθηκε λίγο πριν τη σύλληψη της ομάδας στην Κύπρο και είχε εδώ προσωπικό λογαριασμό σε τράπεζα από τον οποίο απέσυρε 20.000 ευρώ για την εγγύηση, συνεπάγεται ότι χρησιμοποιούσε την Κύπρο για τις οικονομικές δοσοληψίες του δικτύου, ίσως και από την εποχή της κομπίνας στο πλαίσιο του προγράμματος "πετρέλαιο έναντι τροφίμων".

 

Τελικά, οι δέκα που συνελήφθησαν στις ΗΠΑ αντηλλάγησαν λίγες μέρες αργότερα με τέσσερις άλλους Ρώσους που εργάζονταν για τις ΗΠΑ και φυλακίστηκαν στη Μόσχα. Η Ρωσία επαναπάτρισε τους δέκα πράκτορές της, οι ΗΠΑ αντάμειψαν τους τέσσερις Ρώσους που εργάζονταν γι' αυτούς και η Κύπρος έμενε με την κηλίδα του φιάσκο στην υπόθεση Μέτσος.

 

  

 

Ο ρωσικός δάκτυλος στο Κυπριακό

 

Στην ΕΕ και γενικά στη Δύση υπάρχει καχυποψία για τις μη διαφανείς σχέσεις της Κύπρου με τη Ρωσία. Καταρχάς έχει αποδειχτεί ότι υπάρχει πρακτικός και αποτελεσματικός μηχανισμός άσκησης επιρροής από τη Μόσχα προς τη Λευκωσία, σε ένα ευρύτατο φάσμα θεμάτων.

Στη Λευκωσία υπάρχει μια "περηφάνια" για τις σχέσεις με τη Ρωσία που διαπερνά όλο το φάσμα της κοινωνίας, για δύο λόγους που γίνονται κατανοητοί από την κοινή γνώμη:

* Οι οικονομικές σχέσεις.

* Το εθνικό πρόβλημα.

 

Αυτά τα δύο ζητήματα κάνουν την κοινωνία να αντιμετωπίζει θετικά τον ρωσικό παράγοντα και να θεωρεί τη Ρωσία τον πιο αξιόπιστο και τον πιο σταθερό σύμμαχο της Κύπρου. Ουδείς αμφιβάλλει ότι τα ρωσικά κεφάλαια είναι αυτήν τη στιγμή η ατμομηχανή της οικονομίας. Κι αν αποσυρθούν οι ρωσικές καταθέσεις, τότε οι τράπεζές μας θα κινδυνεύσουν πραγματικά με κατάρρευση.

 

Όμως, τα ρωσικά κεφάλαια βρίσκονται στην Κύπρο διότι κάποιοι μεγάλοι καταθέτες βρίσκονται σε ανταγωνισμό και όχι σε συνεργασία με το καθεστώς Πούτιν. Η κυβέρνηση της Ρωσίας επιδιώκει εδώ και χρόνια να αποκτήσει έλεγχο επί των ρωσικών κεφαλαίων και για το λόγο αυτό έβαλαν την Κύπρο στη μαύρη λίστα.

Όταν τον Νοέμβριο του 2008 ο Χριστόφιας επισκέφθηκε τη Μόσχα, η ύψιστη προτεραιότητα της Μόσχας ήταν η δημιουργία μηχανισμού ελέγχου των ρωσικών κεφαλαίων: Ποιοι τα έχουν, πού τα διακινούν, τι φόρους πληρώνουν, τι μίζες θα πρέπει να πληρώσουν για να μην τους κυνηγήσουν.

 

Ο Χριστόφιας ήταν πρόθυμος να υπογράψει μια συμφωνία όπως την ήθελαν οι Ρώσοι, έναντι πολιτικής υποστήριξης. Στη διάρκεια της επίσκεψης υπογράφηκε ένα Πρωτόκολλο που επέτρεπε τον έλεγχο των περιπτώσεων των ρωσικών καταθέσεων, μία προς μία. Ακολούθησαν συνομιλίες οι οποίες ολοκληρώθηκαν σε έναν χρόνο. Η νέα συμφωνία ικανοποιούσε πλήρως τις απαιτήσεις της Μόσχας. Ο Χριστόφιας πρότεινε η υπογραφή της να γίνει στην Κύπρο. Αυτός ήταν ο κύριος σκοπός της σύντομης επίσκεψης του Μεντβέντεβ στην Κύπρο. Η συμφωνία αυτή επικυρώθηκε πρόσφατα από τη Δούμα. Κατά ορισμένους είναι θετική διότι θα τοποθετήσει τις οικονομικές σχέσεις σε ορθολογιστική βάση. Κατ' άλλους είναι καταστροφή διότι θα διώξει το μαύρο χρήμα από την Κύπρο. Η Κύπρος έδωσε στον Πούτιν αυτό που ήθελε και πήρε για αντάλλαγμα μια επίσκεψη του Μεντβέντεφ και μερικές γενικόλογες δηλώσεις του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας για το Κυπριακό και την ενέργεια.

 

Στο εθνικό ζήτημα η Μόσχα δεν έχει καμιά διάθεση, ούτε κανένα συμφέρον να αντιπαραταχθεί με την Τουρκία. Όταν πήγε ο Χριστόφιας στη Μόσχα, το 2008, το Κυπριακό ελάχιστα απασχόλησε τις συνομιλίες. Στην κοινή διακήρυξη υπήρχε μια παράγραφος για συνομιλίες χωρίς χρονοδιαγράμματα και επιδιαιτησίες και για εθελούσια συμφωνία μεταξύ των Κυπρίων, χωρίς εξωτερικές παρεμβάσεις. Αυτή είναι η πάγια θέση της Μόσχας από το 1974. Η Τουρκία ουδέποτε μπήκε στην εικόνα. Όπως σχολίασε ο διευθυντής του γραφείου Κύπρου - Ελλάδος Oleg Bredihin (wikileaks), με τη διακήρυξη που υπεγράφη "καλούνται τα ξένα κράτη -διαβάστε ΕΕ- να μην εμπλακούν στη διαδικασία και να αφήσουν την όποια πρωτοβουλία στον ΟΗΕ". Ο Bredihin απέρριψε τις τουρκικές επικρίσεις για τη διακήρυξη, λέγοντας ότι η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι "θα διαβάσουν ό,τι θέλουν στη συμφωνία", και αυτό δεν πρέπει να υπονομεύει τις καλές σχέσεις της Ρωσίας στην περιοχή.

 

Στις δημόσιες δηλώσεις που έγιναν, ο Χριστόφιας μίλησε για "ανιδιοτελή, συνεχή, χωρίς σταματημό στήριξη της Ρωσικής Ομοσπονδίας -προηγουμένως της Σοβιετικής Ένωσης πάνω στην ίδια βάση αρχών της Ρωσικής Ομοσπονδίας- στον αγώνα του κυπριακού λαού για να απαλλαγεί από την κατοχή, για να επανενώσει τη χώρα του, για την αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για την απαλλαγή από τον εποικισμό".

 

Ουδέποτε και πουθενά δεν υπάρχει τέτοια ρωσική ρητορική. Δηλώσεις σαν κι αυτές του Χριστόφια είναι μια πατέντα που υιοθετήθηκε από το 1974 όταν η Μόσχα δεν ήθελε να καταδικάσει την εισβολή και συμφωνήθηκε με το ΑΚΕΛ να τα λέγει εκείνο, χωρίς να παίρνει θέση η ρωσική πλευρά. Οι δηλώσεις προβάλλονταν από τα ΜΜΕ ενίοτε και σαν ρωσικές τοποθετήσεις. Αυτή η πρακτική συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Σοβιετικής επινόησης ήταν -από το 1974- και οι συνομιλίες κυπριακής ιδιοκτησίας, διότι το στάτους κβο ήταν το μεγαλύτερο λαχείο που έλαχε στη Σοβιετική Ένωση και μετά στη Ρωσία, διότι αποσταθεροποιούσε τις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας, Ελλάδας - Κύπρου - Τουρκίας, Τουρκίας - ΕΕ, Τουρκίας - ΗΠΑ, Τουρκίας - ΝΑΤΟ και ΕΕ - ΝΑΤΟ μέχρι τις μέρες μας.

 

Αντιθέτως, η Μόσχα τα κατάφερνε και είχε άριστες σχέσεις και με την Κύπρο και με την Τουρκία. Το βέτο του 2004 -ανεξαρτήτως του αν ήταν καλή ή κακή η λύση- δεν ήταν για τις αρχές και τις αξίες. Ήταν για το εθνικό συμφέρον της Ρωσίας, όχι της Κύπρου. Και η όποια παρέμβαση έγινε -μεσάνυχτα- από τη Μόσχα προς την κυπριακή πλευρά με το γνωστό πια κανάλι εξυπηρετούσε τη Ρωσία και διόλου την Κύπρο.

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

10/03/2012