«Μετωπική επίθεση στο επίσημο αφήγημα της Κυπριακής Δημοκρατίας»
Το τελευταίο βιβλίο του Κύπριου δημοσιογράφου Μακάριου Δρουσιώτη περιέχει συγκλονιστικές πληροφορίες
Το καλοκαίρι, που ηδη έχει φτάσει στο τέλος του, είναι πάντα και μια ευκαιρία για την ανάγνωση βιβλίων. Φέτος, επικεντρώθηκα κυρίως σε ελληνικά βιβλία με στόχο την καλύτερη κατανόηση των πολιτικών εξελίξεων στη χώρα και την ευρύτερη περιοχή.
Σοκαριστικό
Ένα βιβλίο που αξίζει ιδιαίτερης μνείας για περισσότερους από έναν λόγους έχει τον τίτλο "Εγκλημα στο Κραν Μοντανά. Πως και γιατί η συμμορία ματαίωσε την λύση του Κυπριακού" από την πέννα του Κύπριου δημοσιογράφου Μακάριου Δρουσιώτη. Έχω διαβάσει δεκάδες βιβλία για το Κυπριακό τα τελευταία χρόνια και δεκαετίες, τα περισσότερα μάλιστα στην ελληνική γλώσσα. Το βιβλίο που θα σας παρουσιάσω εδώ δεν είναι συνηθισμένο. Αν έπρεπε να χαρακτηρίσω το κείμενο των 438 σελίδων με μία λέξη, θα χρησιμοποιούσα τον όρο "σοκαριστικό".
Ο Μακάριος Δρουσιώτης έρχεται αντιμέτωπος με την ευρέως διαδεδομένη αφήγηση - πανταχού παρούσα στην ελληνική βιβλιογραφία - ότι η "αδιαλλαξία της Άγκυρας" ευθύνεται για την πολυετή στασιμότητα και την μη επίλυση του προβλήματος. Το βιβλίο για καλό λόγο έχει προκαλέσει μεγάλη αίσθηση στον ελληνόφωνο κόσμο.
Ο συγγραφέας περιγράφει λεπτομερώς τις συνομιλίες για το Κυπριακό από το 2015 έως το 2017, εστιάζοντας στη διάσκεψη υπό τη διαμεσολάβηση του ΟΗΕ στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας τον Ιούνιο του 2017.
Άγνωστες πηγές
Μετά από εντατικές προπαρασκευαστικές εργασίες και ξεκινώντας με υψηλές προσδοκίες, η πολυήμερη συνάντηση στις ελβετικές Άλπεις κατέληξε σε αποτυχία. Με μεγάλη λεπτομέρεια, ο Δρουσιώτης περιγράφει τις εξελίξεις που οδήγησαν στην αποτυχία αυτή. Ο συγγραφέας αντλεί από μια πληθώρα άγνωστων μέχρι σήμερα πηγών από τα Ηνωμένα Έθνη και την κυπριακή κυβέρνηση. Οι βασικές αναφορές του τόμου τεκμηριώνονται ενίοτε αρκετά λεπτομερώς με παραπομπές σε επίσημες πηγές.
Ο Δρουσιώτης δεν επιλέγει αυτή τη μέθοδο χωρίς λόγο. Αυτά που γράφει είναι άκρως αμφιλεγόμενα: Ο συγγραφέας προσδιορίζει τον Νίκο Αναστασιάδη, τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας και ταυτόχρονα τον Ελληνοκύπριο διαπραγματευτή, ως τον κύριο υπεύθυνο για την αποτυχία της σημαντικής, ιστορικής θα έλεγε κανείς, διαμεσολάβησης του ΟΗΕ.
Ο Δρουσιώτης κάθε άλλο παρά παρείσακτος είναι. Γνωρίζει καλά τον Αναστασιάδη, καθώς έχει εργαστεί γι' αυτόν ως στενός συνεργάτης το 2013 και το 2014.
Ο συγγραφέας σκιαγραφεί μια κάθε άλλο παρά ρόδινη εικόνα του πρώην αφεντικού του: Σύμφωνα με τον Δρουσιώτη ο Αναστασιάδης είναι ασταθής, αναποφάσιστος, αλλά πάνω απ' όλα διεφθαρμένος και εγωιστής. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, ο νυν πρόεδρος έχει αλλάξει με την πάροδο των ετών: "Μέχρι τον Ιανουάριο του 2017, ο Αναστασιάδης πηγαινοερχόταν μεταξύ λύσης και στάτους κβο. Στα τέλη Ιανουαρίου, μετά και απο τη δυναμική παρέμβαση του ρωσικού παράγοντα, έθεσε ως προτεραιότητα το θάψιμο του Κυπριακού και έριξε όλο το βάρος στις εκλογές του 2018." (σελίδα 288)
Ο αρνητικός ρόλος της Μόσχας
Ο Δρουσιώτης παρουσιάζει τον Αναστασιάδη και μεγάλα μέρη της πολιτικής τάξης της Κύπρου ως δουλικά όργανα των ρωσικών συμφερόντων. Οπως υποστηρίζει ο συγγραφέας η Μόσχα δεν ενδιαφέρεται για τη λύση του Κυπριακού ζητήματος. Αντιθέτως στην λογική του Κρεμλίνου η διαμάχη στο νησί αποτελεί εγγύηση για τη συνέχιση της αστάθειας στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, με αποτέλεσμα η Μόσχα να παρεμποδίζει συστηματικά όλες τις προσπάθειες επίλυσης του ζητήματος.
Με την πάροδο των ετών, οι Ρώσοι κατάφεραν να εγκαταστήσουν στο νησί έναν στενά δικτυωμένο μηχανισμό προπαγάνδας, ο οποίος επιτρέπει στη Μόσχα να επηρεάζει την κοινή γνώμη και, κατά συνέπεια, τη λήψη πολιτικών αποφάσεων στο νότιο τμήμα της Κύπρου, γράφει ο Δρουσιώτης.
Ο τίτλος του βιβλίου παραπέμπει στον ελβετικό τόπο διεξαγωγής της διάσκεψης, όπου συναντήθηκαν τον Ιούνιο του 2017 οι διαπραγματευτές της Κύπρου, καθώς και οι υπουργοί Εξωτερικών των εγγυητριών δυνάμεων της Κύπρου Ελλάδα, Τουρκία και Μεγάλη Βρετανία μετά από πρόσκληση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Σε 80 σελίδες, ο Δρουσιώτης περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια το "μοιραίο δείπνο" της 6ης Ιουνίου 2017, κατά το οποίο τέθηκαν όλα τα ζητήματα στο τραπέζι - αλλά τελικά δεν κατέστη δυνατή η επίτευξη συμφωνίας.
Ένας φταίει για το αδιέξοδο
Διαβάζουμε στο βιβλίο ότι επιτεύχθηκε συμφωνία σε όλες σχεδόν τις λεπτομέρειες: "Στην πραγματικότητα, το Κυπριακό λύθηκε στα χαρτιά", γράφει ο Δρουσιώτης. Το γεγονός όμως ότι τελικά οι διαπραγματεύσεις δεν κστέλειξαν σε έναν ιστορικό συμβιβασμό οφείλεται, κατά τη θεώρηση του συγγραφέα, πρωτίστως, και μάλιστα αποκλειστικά, στη στάση της ελληνοκυπριακής πλευράς και του προέδρου της Δημοκρατίας της Κύπρου.
Αυτή αποτελεί την κεντρική θέση του βιβλίου. Ολόκληρη η επιχειρηματολογία καταλήγει σε αυτό το συμπέρασμα.
Ο κατηγορούμενος, ο οποίος εξελέγη για δεύτερη θητεία λίγους μήνες αργότερα, τα παρουσιάζει όλα αυτά βέβαια εντελώς διαφορετικά. Μια έντονη διαμάχη έχει ξεσπάσει στην Κύπρο σχετικά με τους λόγους της αποτυχίας της τελευταίας μέχρι σήμερα μεγάλης διεθνούς διάμεσολάβησης των Ηνωμένων Εθνών. Η αντιπαράθεση αυτή συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Η αντιδικία γισ την ερμηνεία της πρόσφατης ιστορίας τροφοδοτείται από ολοένα και νέες αποκαλύψεις ιδίως από την πλευρά της κυβέρνησης: εδώ ένα έγγραφο, εκεί ένα έγγραφο. Το βιβλίο του Δρουσιώτη έχει το πλεονέκτημα ότι βάζει το όλο θέμα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.
Το "Εγκλημα στο Κραν Μοντανά" είναι μια κατά μέτωπο επίθεση στο επίσημο αφήγημα της Κυπριακής Δημοκρατίας - και γι' αυτόν και μόνο το λόγο αποτελεί πρόκληση για πολλούς. Παρ' όλα αυτά (και ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο), η σύγχρονη έρευνα της κυπριακής ιστορίας δεν θα μπορέσει να αποφύγει να λάβει υπόψη της το έργο του Κύπριου δημοσιογράφου με μεγάλη προσοχή.
Ronald Meinardus
21/10/2022