Ενώ οι πολιτικοί μας συζητούν εάν το σχέδιο Ανάν είναι ζωντανό ή νεκρό
Πνίγονται στο τσιμέντο τα κατεχόμενα
Το αυτοκίνητο κατηφορίζει προς την Κερύνεια από τη βόρεια πλαγιά του Πενταδάκτυλου. Το ραδιόφωνο αναφέρεται στη δήλωση του προέδρου του ΔΗΣΥ Ν. Αναστασιάδη, ότι η επαναφορά του Ανάν 5 θα είναι εθνική αυτοκτονία. Η έννοια της δήλωσής του ήταν πως και πάλι θα το απορρίψει ο λαός και η Κύπρος θα διχοτομηθεί. Όπως το είπε, όμως, έμοιαζε απολογητικός. Ο πρόεδρος Παπαδόπουλος, του υπενθύμισε από τη Λεμεσό πως δεν έχει ακόμη απολογηθεί για το ότι αποδέχτηκε το σχέδιο. "Τι κάνει ο άνθρωπος όταν γίνεται ψηφοζητιάνος", σχολίασε με ύφος απόλυτα απαξιωτικό για τον αρχηγό της αντιπολίτευσης.
"Για ποιο πράγμα συζητούν;", διερωτήθηκε ο δικηγόρος Παύλος Αγγελίδης, που είναι ο οδηγός του αυτοκινήτου προς την Κερύνεια. "Δεν υπάρχει πλέον σχέδιο Ανάν. Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την περιουσιακή πτυχή του είναι παντελώς ανεφάρμοστο. Μόνο οι συνολικές ανταλλαγές περιουσιών θα λύσουν το γόρδιο δεσμό που έχει δημιουργηθεί, ύστερα από το μπάχαλο των τελευταίων χρόνων και την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο".
Στη συζήτηση μπαίνει η σύζυγος του Παύλου Αγγελίδη, Φρόσω. "Αυτό θέλουν ορισμένοι. Συνολική ανταλλαγή, για να καρπωθούν αυτοί που ελέγχουν τις καταστάσεις στο νότο τις τουρκικές περιουσίες. Οι δικές μας στο βορρά χάνονται μέρα με τη μέρα. Ούτε το ένα τρίτο θα μείνει για επιστροφή, ούτε το ένα δέκατο".
Αχ Κερύνεια...
Παίρνουμε τη στροφή αριστερά. Όπου νάναι θα προβάλει η Κερύνεια. Έκανα αυτή τη διαδρομή ξανά το 2003, όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα. Θυμάμαι την αγωνία που ένιωθα για το πώς θα έμοιαζε η Κερύνεια. Άκουσα τόσα πολλά γι' αυτή την πόλη, αλλά δεν την είχα δει ποτέ.
Πριν τρία χρόνια η Κερύνεια ήταν αρκετά αναπτυγμένη. Το ίδιο και η περιοχή βόρεια της Αμμοχώστου. Όλη η υπόλοιπη κατεχόμενη Κύπρος ήταν σχεδόν άθικτη. Σχεδόν όπως την είχαν αφήσει οι πρόσφυγες το 1974. Τα σπίτια ήταν ασυντήρητα. Υπήρξαν κάποιες προσθήκες και κάποιες βελτιώσεις, αλλά ο χαρακτήρας του τόπου παρέμεινε αναλλοίωτος. Πίσω από το τείχος κρυβόταν η Κύπρος όπως τη βλέπαμε στις μαυρόασπρες φωτογραφίες, με την παρθένα φύση και τις καταγάλανες θάλασσες.
Αριστερά και δεξιά του δρόμου οι Τούρκοι φύτεψαν δεκάδες, ίσως και εκατοντάδες, μεγάλα φοινικόδεντρα. Στον Πενταδάκτυλο δεν υπήρχαν ποτέ φοινικόδεντρα, παρά μόνο πεύκα και θάμνοι του δάσους. Αυτή, όμως, είναι η μικρότερη παρέμβαση, συγκρινόμενη με την οικοδομική ανάπτυξη που συντελείται κατά μήκος ολόκληρης της βόρειας ακτής. Η Κερύνεια του 2006 είναι ένας άλλος τόπος, πολύ διαφορετικός από εκείνον που είδαμε το 2003. Οι οικοδομές βλαστάνε σαν τα μανιτάρια, ακαλαίσθητες, άναρχα τοποθετημένες και χωρίς υποδομή, αλλά η χλιδή, χλιδή.
Έμαθαν την τέχνη
Πήραμε κατεύθυνση δυτικά. Προορισμός μας είναι η Λάπηθος, απ' όπου κατάγεται η Φρόσω Αγγελίδου. Για να διαπιστώσουμε επί τόπου το ρυθμό και το βαθμό της ανάπτυξης που συντελείται εκεί. Ο δρόμος ήταν πήχτρα από τα αυτοκίνητα, τα πλείστα ολοκαίνουργια, πολλά πολυτελείας. Χρειαστήκαμε 40 λεπτά να πάμε από την Κερύνεια στη Λάπηθο, διαδρομή που την κάναμε πριν τρία χρόνια σε τρία λεπτά.
Η εικόνα θυμίζει την ελεύθερη Κύπρο της δεκαετίας του '80, όταν συντελείτο το οικονομικό θαύμα, που μαζί με την ευμάρεια επέφερε και την περιβαλλοντική καταστροφή. Τώρα, άλλο ένα οικονομικό θαύμα συντελείται στο βορρά. Οι Τουρκοκύπριοι έμαθαν την τέχνη του εύκολου κέρδους. Δημιουργήθηκαν τεράστια συμφέροντα, σαν κι αυτά της Πάφου και της Αγίας Νάπας. Επί του εδάφους υπάρχουν άλλα δεδομένα και άλλες παράμετροι.
Η θέση ότι η λύση του Κυπριακού "πρέπει να είναι αποδεχτή και από τις δύο πλευρές και θα πρέπει να αναζητηθεί χωρίς ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα και επιδιαιτησίες", αποτελεί θεμελιώδη παράμετρο της ελληνοκυπριακής πολιτικής στο Κυπριακό. Λοιπόν, ευνοϊκότερη θέση από αυτήν, για τα οικονομικά συμφέροντα που εδραιώνονται στο βορρά και λυμαίνονται τις ελληνοκυπριακές περιουσίες, δεν θα μπορούσε να υπάρξει. Αυτοί που έχουν το χρήμα διαμορφώνουν την κοινή γνώμη. Κι αυτοί, όσο κτίζουν και πουλούν, ούτε βιάζονται, ούτε καίγονται για επιδιαιτησίες. Μόνο αρμέγουν με άνεση την αγελάδα. Όταν θα πάψει να κατεβάζει γάλα, μπορεί να το ξανασκεφτούν...
"Τούρκεψε ολοκληρωτικά"
"Όσα στραβά κι αν είχε το σχέδιο Ανάν, η ανάπτυξη θα περιοριζόταν τις άδειες οικοδομής που είχαν εκδοθεί μέχρι το 2002. Οποιαδήποτε ανάπτυξη, ύστερα από μια λύση θα ήταν σίγουρα περισσότερο ελεγχόμενη", αναφέρει ο Παύλος Αγγελίδης.
"Στο πλαίσιο μιας λύσης θα υπήρχε τουλάχιστον ελληνική συμμετοχή και ελληνική παρουσία. Μέσα σε δύο χρόνια η βόρεια ακτή της Κύπρου τούρκεψε ολοκληρωτικά. Δεν θα ζήσουν ξανά Έλληνες σ' αυτά τα μέρη, πάει, χάθηκε ο τόπος μας", συμπληρώνει η Φρόσω Αγγελίδου, η οποία έφυγε κυνηγημένη από τη Λάπηθο το 1974, σε ηλικία 15 χρόνων Όταν γύρισε για πρώτη φορά το 2003, βρήκε άθικτο το σπίτι των γονιών της και ανεκμετάλλευτα τα ακίνητα της οικογένειάς της.
Όταν η Φρόσω Αγγελίδου πήγε στη Λάπηθο, τον περασμένο Ιούνιο, το δικό της κτήμα ήταν ακόμη εντελώς άδειο. Την περασμένη Τετάρτη, δηλαδή σε διάστημα έξι μηνών, όταν ξαναπήγε στην περιοχή, βρήκε ένα σύμπλεγμα οικιών, τελειωμένες και κατοικημένες! Η περιουσία της έχει γίνει επαύλεις και πισίνες στις οποίες κατοικούν ξένοι!
Το 2003 έκανα ένα μεγάλο γύρο της Λαπήθου. Όμορφη κωμόπολη και επιβλητική, με θέα την καταγάλανη θάλασσα της Κερύνειας. Την Τετάρτη κάναμε τον ίδιο γύρο ξανά. Είναι ένα απέραντο εργοτάξιο. Δεν έμειναν πολλά χωράφια που να μην χτίστηκαν ή χτίζονται. Οι δρόμοι είναι γεμάτοι οικοδομικό σίδερο και άλλα υλικά, ενώ από ψηλά αποκαλύπτεται μια απέραντη έκταση που κτίζεται ασταμάτητα.
Θα κτίσουν και το νεκροταφείο;
Η Φρόσω Αγγελίδου έζησε όλη τη φρίκη του πολέμου. Ο πατέρας της ήταν από τους πρώτους νεκρούς της εισβολής. Από τη σπίτι της φαίνεται η θάλασσα της Κερύνειας και στις 20 Ιουλίου 1974 ξύπνησε από τους βομβαρδισμούς των τουρκικών πλοίων. Μια ρουκέτα από τουρκικό αεροπλάνο έπεσε στην αυλή της και διέλυσε τον πατέρα της.
Τον έθαψαν της 20η Ιουλίου και σε λίγες μέρες έφυγαν πρόσφυγες, αφήνοντας τα λείψανά του στη Λάπηθο. Το κοιμητήριο, όπως όλα σχεδόν τα θρησκευτικά μνημεία των κατεχομένων, καταστράφηκε. Η μικρή εκκλησία στο κοιμητήριο είναι ρημαγμένη. Μερικοί σταυροί είναι βουναριασμένοι στο πάτωμα.
Η προσδοκία της Φρόσως Αγγελίδου ήταν πως θα δημιουργείτο ξανά ελληνικός πυρήνας στη Λάπηθο. Θα επιδιορθωνόταν η εκκλησία και θα αποκαθίστατο το κοιμητήριο. Ίσως στα γεράματά της να επέλεγε ως τελευταία της κατοικία το χώρο που τάφηκε ο πατέρας της, τις εφιαλτικές εκείνες μέρες του 1974. Όμως, η τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα, της αφαίρεσαν κάθε ελπίδα. Ποιος ξέρει, μέχρι να επισκεφθεί ξανά τη Λάπηθο, μπορεί να κτίσουν και στο νεκροταφείο...
Παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής με πικρή τη γεύση της απογοήτευσης για την Κερύνεια που χάνεται. Ακούγοντας στο ραδιόφωνο να συνεχίζεται η αντιδικία των πολιτικών για το σχέδιο Ανάν, αν είναι ζωντανό ή νεκρό, διερωτάσαι για ποιο πράγμα συζητούν. Το σχέδιο είναι ήδη νεκρό και σκεπασμένο με τόνους τσιμέντου. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του ψευδοκράτους, το 2005 η εισαγωγή τσιμέντου διπλασιάστηκε, σε σύγκριση με το 2004, και τετραπλασιάστηκε σε σύγκριση με το 2003. Τελικά, κάτι τσιμεντώσαμε, αλλά από την ανάποδη!...
Θα γίνουν, λένε, Λας Βέγκας!
Ο πλούτος που άρχισε να εισρέει στα κατεχόμενα, δεν κρύβεται. Ο ρυθμός ανάπτυξης το 2005 ήταν 10,6% και το 2006 εκτιμάται ότι θα είναι 7%. Τα έσοδα των Τουρκοκυπρίων προέρχονται κυρίως από την ανάπτυξη της γης και τον τουρισμό. Ο πιο ραγδαία αναπτυσσόμενος τομέας είναι ο κατασκευαστικός. Η ανάπτυξη γίνεται από εταιρείες από την Τουρκία, τη Βρετανία και το Ισραήλ.
Το κατά κεφαλή εισόδημα των Τουρκοκυπρίων που ήταν 4,300 δολάρια το 2001, ανήλθε σε 7,000 δολάρια το 2005. Δηλαδή, σε τέσσερα χρόνια διπλασίασαν τα εισοδήματά τους, ενώ εκτιμάται πως στα επόμενα δύο χρόνια θα ακουμπήσει τα 10,000 δολάρια. Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες για την ολοκλήρωση 72 τουριστικών εγκαταστάσεων, από τις οποίες οι 52 στην Κερύνεια, συνολικού δυναμικού 7,500 κλινών.
Με την ολοκλήρωση των μονάδων αυτών, το σύνολο των κλινών θα φτάσει στις 30.000, με δυναμικότητα απορρόφησης πέραν του ενός εκατομμυρίου τουριστών ετησίως. Το μεγάλο κατασκευαστικό μπουμ στον τουριστικό τομέα συντελείται στην περιοχή μεταξύ Τρικώμου και Καρπασίας. Μόνο στο χωριό Βουκολίδα ανεγείρονται 17 συγκροτήματα, δυναμικότητας 5,500 κλινών. Στη Βουκολίδα δραστηριοποιείται και μια μεγάλη τουρκική εταιρεία, η Kayia Group, η οποία ανεγείρει ξενοδοχείο και πολυτελέστατο καζίνο. Μάλιστα, ένας από τους διευθυντές της Kayia Group, δήλωσε πρόσφατα με περηφάνια πως με την ολοκλήρωση της υποδομής, η "Τουρκική Δημοκρατία Βορείου Κύπρου" θα γίνει Λας Βέγκας!
Μακάριος Δρουσιώτης
Πολίτης
22/01/2006