Μακαριος Δρουσιώτης

Κύπρος 1974

Σίσκο: Χαμένη υπόθεση η λύση Κληρίδη

Ο Κίσινγκερ έγινε έξω φρενών με τον Σίσκο, ο οποίος δεν πίστευε στα ταχυδακτυλουργικά τρικ του μάγου της αμερικανικής διπλωματίας.

Μετά την έναρξη της τουρκικής εισβολής ο Κίσινγκερ αποφάσισε να στείλει στην Αθήνα τον απεσταλμένο του στην περιοχή Τζόσεφ Σίσκο, ο οποίος βρισκόταν στην Άγκυρα, για να διαβουλευτεί με την ελληνική κυβέρνηση, σχετικά με τη στρατηγική του να αναλάβει την προεδρία στην Κύπρο ο Κληρίδης και να παραπέμψει την Ελλάδα και την Τουρκία σε συνομιλίες, υπό την αιγίδα της Βρετανίας. Στο μεταξύ, είχε στείλει οδηγίες στον πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα Χένρι Τάσκα να πειθαναγκάσει την ελληνική κυβέρνηση να μην αντιδράσει με στρατιωτικά μέσα στην τουρκική εισβολή. Ο Σίσκο ήταν διστακτικός να αναλάβει μια τέτοια πρωτοβουλία, διότι δεν έβλεπε ότι υπήρχαν δυνατότητες να πετύχει. Ο Κίσινγκερ, ο οποίος διαβουλευόταν για την πρωτοβουλία του με τον υπουργό Εξωτερικών της Βρετανίας Τζέιμς Κάλαχαν, έγινε έξω φρενών με τον Σίσκο. Το ζήτημα συζήτησε ο Κίσινγκερ με τον πρέσβη Ρόμπερτ ΜακΚλόσκι, τα χαράματα της 20ής Ιουλίου, 1974:

• Κίσινγκερ: Χαίρεται.
• ΜακΚλόσκι: Χαίρεται κ. Υπουργέ. Ακόμη έχω τον Τζο στο τηλέφωνο και επιμένει ότι δεν είναι σοφό να πάει στην Αθήνα.
• Κίσινγκερ: Με τι επιχειρήματα; ……
• ΜακΚλόσκι: Ε, δεν ξέρω. Πρέπει να υπάρχει κάποια διαστρέβλωση κάπου. Εν πάση περιπτώσει, ο Σίσκο βρίσκεται στη γραμμή. Του έχω μιλήσει. Αντιστέκεται ή αμφιβάλλει ότι πρέπει να πάει στην Αθήνα. Λέει ότι η πρόταση Κληρίδη έχει ήδη απορριφθεί από τους Τούρκους.
• Κίσινγκερ: Νόμιζα ότι είπε πως [ο Ετζεβίτ] θα δεχθεί οποιονδήποτε Πρόεδρο.
• ΜακΚλόσκι: Αυτό είχα από αυτόν [τον Σίσκο] όταν άφησα το τηλέφωνο, για να πάρω το τηλεφώνημά σου. Λέει πως δεν έχει νόημα γι' αυτόν να πάει στην Αθήνα τώρα.
• Κίσινγκερ: Καλά, κοίταξε, έχω τηλεφώνημα από τον Κάλαχαν. Πες του ότι έχω διαβάσει το τηλεγράφημά του, όπου [οι Τούρκοι] λένε ότι δεν τους ενδιαφέρει ποιος θα είναι ο πρόεδρος υπό αυτές τις συνθήκες.
• ΜακΚλόσκι: Ρωτά μετά γιατί πιστεύουμε ότι οι Τούρκοι ή οι Έλληνες θα το αποδέχονταν.
• Κίσινγκερ: Δεν ξέρω. Γι' αυτό το λόγο πηγαίνει αυτός εκεί.
• ΜακΚλόσκι: Καλά.
• Κίσινγκερ: Αλλά πες του να περιμένει μέχρι που να επικοινωνήσω μαζί του. Θα ήταν ευχάριστο να μιλήσεις με κάποιον που δέχεται διαταγές. Άσε με να μιλήσω στον Κάλαχαν.
• ΜακΚλόσκι: Καλά.

Δυστυχής ο Κάλαχαν

Ακολούθως ο Κίσινγκερ συζήτησε τηλεφωνικώς με τον Κάλαχαν, ο οποίος φαινόταν να βρίσκεται σε αδιέξοδο με τις εξελίξεις στην Κύπρο. Ο Κάλαχαν προετοιμαζόταν να αναλάβει πρωτοβουλία για συνομιλίες στο Λονδίνο, ενώ στις επιλογές του ήταν να κατέλθει στην Κύπρο και να καλέσει όλα τα μέρη σε συνομιλίες στις βρετανικές βάσεις.

• Κίσινγκερ: Γεια.
• Κάλαχαν: Γεια σου Χένρι.
• Κίσινγκερ: Τζιμ πώς είσαι;
• Κάλαχαν: Όχι και πολύ καλά με τα νέα.
• Κίσινγκερ: Αυτό είναι και ήθελα να δω μαζί σου προς ποια κατεύθυνση θα πρέπει να πάμε τώρα.
• Κάλαχαν: Ναι. Μπορείς να… λίγο πιο δυνατά Χένρι. Δεν σε ακούω καλά.
• Κίσινγκερ: Καλά. Εγώ σε ακούω πολύ καλά.
• Κάλαχαν: Ωραία. Και εγώ τώρα. Λοιπόν, τι κάνουμε τώρα; Ο Τζο Σίσκο φθάνει εδώ, είναι τώρα τέσσερις και μισή το πρωί σε μας, θα φθάσει εδώ σε μια περίπου ώρα, νομίζω.
• Κίσινγκερ: Όχι, δεν έχει φύγει από την Άγκυρα ακόμη.
• Κάλαχαν: Ω, είναι ακόμη εκεί;
• Κίσινγκερ: Αναρωτιόμουνα κατά πόσο να τον στείλω από την Άγκυρα στην Αθήνα; Να δούμε κατά πόσον μπορούμε να κάνουμε τη συμβιβαστική λύση μας να επιπλεύσει εκεί, τώρα.
• Κάλαχαν: Αν τον έστελνες στην Αθήνα.
• Κίσινγκερ: Ναι.
• Κάλαχαν: Ε, αυτή είναι μια προοπτική.
• Κίσινγκερ: Τι νομίζεις;
• Κάλαχαν: Νομίζω ότι αυτή είναι μια ιδέα. Τι θα θέσει στην Αθήνα, Χένρι;
• Κίσινγκερ: Την ιδέα μας. Δεν θέλω να την πω σε μια ανοιχτή γραμμή. Ξέρεις τι εννοώ. Επειδή δεν νομίζω ότι η ιδέα σου...
• Κάλαχαν: Δεν νομίζω ότι είμαι ενήμερος.
• Κίσινγκερ: Ξέρεις, αυτή που σου έχω αναφέρει, το συμβιβασμό που ανέφερα στον Κληρίδη - ή εννοώ στον...
• Κάλαχαν: Ναι. Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλά που μπορούν να ειπωθούν γι' αυτό. Αλλά δεν θα ήταν αρκετό τώρα έτσι; Θα ήταν αρκετό τώρα για να σταματήσει οτιδήποτε;
• Κίσινγκερ: Οι Τούρκοι μας έχουν πει ότι θα δέχονταν οποιονδήποτε.
• Κάλαχαν: Ναι; Μάλιστα. Και να αποσυρθούν.
• Κίσινγκερ: Όχι. Αλλά, αυτή θα πρέπει να είναι η επόμενη φάση.
• Κάλαχαν: Μάλιστα.
• Κίσινγκερ: Ο Τζο είναι πρόθυμος να πάει στο Λονδίνο, αλλά δεν μπορώ να δω τι μπορεί να κάνει στο Λονδίνο.
• Κάλαχαν: Όχι. Δεν υπάρχει οτιδήποτε που μπορεί να κάνει εδώ. Ειδικά αυτή τη στιγμή. Αναρωτιόμουνα κατά πόσο θα έπρεπε να τους προσκαλέσουμε και τους δύο [την Ελλάδα και την Τουρκία] εδώ.
• Κίσινγκερ: Πιστεύω ότι θα έπρεπε.
• Κάλαχαν: Η άλλη επιλογή… αναρωτιόμουνα γι' αυτό Χένρι… είναι κατά πόσον θα πήγαινα στην περιοχή των κυρίαρχων βάσεων και να τους προσκαλέσω και τους δύο εκεί.
• Κίσινγκερ: Αυτή είναι μια άλλη πιθανότητα.
• Κάλαχαν: Θα ήμουνα πιο κοντά τους εκεί, επίσης. Θα το σκεφτώ.
• Κίσινγκερ: Άσε με να τηλεφωνήσω στον Σίσκο και νομίζω ότι δεν υπάρχει οτιδήποτε που μπορεί να κάνει στο Λονδίνο. Εκτός αν έχει κάποιο φίλο εκεί.
• Κάλαχαν: Σωστά. Οι Έλληνες μας είπαν ότι θα έρθουν εδώ, ξέρεις. Το ήξερες δεν είναι;
• Κίσινγκερ: Το ήξερα και πιστεύω ότι είναι μια καλή πρόοδος.
• Κάλαχαν: Και εγώ. Αλλά πιστεύω, πιθανώς...
• Κίσινγκερ: Πιστεύω ότι οι Τούρκοι αποφάσισαν να προχωρήσουν πριν να πάνε στο Λονδίνο. Εσύ;
• Κάλαχαν: Προσωπικά πιστεύω ότι ήταν διχασμένοι και με διαβεβαίωσαν ότι δεν είχαν (αποφασίσει) ξέρεις. Με διαβεβαίωσαν με το χέρι στην καρδιά ότι εάν τους έδινα βοηθητικές απαντήσεις στα ερωτήματά τους θα τις χρησιμοποιούσαν για ειρηνικούς σκοπούς και όχι ως δικαιολογία για να μπουν μέσα.

«Είναι εξυπηρετικοί»

• Κίσινγκερ: Ναι, αλλά… μου δίνεται η εντύπωση ότι είναι εξυπηρετικοί. Κάλαχαν: Αυτό πίστευα, αλλά πιστεύω ακόμη ότι είναι διχασμένοι και ότι όταν επέστρεψαν... Όμως όλα αυτά είναι παρελθόν.
• Κίσινγκερ: Τι περισσότερο θα μπορούσες να κάνεις;
• Κάλαχαν: Τι;
• Κίσινγκερ: Δεν θα μπορούσες να προσφέρεις περισσότερα από ότι προσέφερες.
• Κάλαχαν: Ε, να 'σαι. Απλά προσπαθώ να... Απλά σκεφτόμουνα πού θα έπρεπε να βρίσκεται ο Σίσκο. Οπωσδήποτε όχι εδώ. Δεν υπάρχει λόγος και δεν υπάρχει τίποτα περισσότερα που θα μπορούσε να κάνει. Δεν γνωρίζω οτιδήποτε για την αποστολή του στην Τουρκία… κατά πόσον του έχουν πει οτιδήποτε ή όχι.

......

• Κίσινγκερ: Ναι. Θα σου στείλω όλα τα τηλεγραφήματα από την Τουρκία και επίσης από την Ελλάδα. Μετά θα τον στείλω πίσω...
• Κάλαχαν: Η πρώτη μου αντίδραση εξαρτάται από την αποστολή του στην Ελλάδα. Πρέπει να ασκήσει μεγάλη πίεση εκεί και να κάνει ένα από τα δύο και θα πρέπει να κάνεις ισχυρές παραστάσεις στην Άγκυρα πριν φύγει.
• Κίσινγκερ: Που να λέει τι;
• Κάλαχαν: Νομίζω ότι πρέπει να το κάνουμε… πρέπει να το βάλουμε γραπτώς, εν πάση περιπτώσει.
• Κίσινγκερ: Σωστά.
• Κάλαχαν: Και θα κάνουμε το ίδιο και νομίζω ότι θα ήθελα περίπου μισή ώρα να σκεφτώ κατά πόσο θα πρέπει να τους καλέσουμε στο Λονδίνο ή όχι, ή κατά πόσο θα πρέπει να πάω στην Κύπρο… ίσως θ' άπρεπε και συ να το σκεφτείς αυτό, μπορείς;
• Κίσινγκερ: Θα το σκεφτώ, και θα μου τηλεφωνήσεις;
• Κάλαχαν: Ναι, θα σου τηλεφωνήσω σε μια ώρα περίπου όταν έχω μια ευκαιρία να διαβάσω τα τηλεγραφήματα. Νομίζεις ότι θα ήταν καλύτερα να τους προσκαλέσω και τους δύο στο Λονδίνο ή να πάω εγώ εκεί και θα το σκεφτώ και γω και μετά ανάλογα με τη στιγμή Χένρι, πιστεύω το συντομότερο να είναι (ο Σίσκο) στην Αθήνα παρά οπουδήποτε αλλού.
• Κίσινγκερ: Κι εγώ αυτό νομίζω - είναι η άποψη όλων εκτός από του Σίσκο.
• Κάλαχαν: Βέβαια, ο καημένος ο Σίσκο.
• Κίσινγκερ: Αλλά θα έρθει στην Αθήνα, πίστεψε με.
• Κάλαχαν: Έτσι νομίζω. Τώρα τι γίνεται με τα Ηνωμένα Έθνη… πρέπει να το σκεφτούμε αυτό.
• Κίσινγκερ: Ας το αναβάλουμε για καμιά-δυο ώρες.
• Κάλαχαν: Για τη Σοβιετική Ένωση τι κάνουμε;
• Κίσινγκερ: Θα επικοινωνούσα μαζί τους μόλις εμείς οι δυο συμφωνούσαμε -- δηλαδή, μετά την επόμενη ώρα και θα τους έλεγα τι θα συμβεί και που ....
• Κάλαχαν: Πιστεύω ότι πρέπει να ειδοποιήσουμε τη Σοβιετική Ένωση επίσης, αλλά θα ήθελα πρώτα να αποφασίσω πάνω-κάτω τι θα κάνω.
• Κίσινγκερ: Δεν θα επικοινωνήσουμε μαζί τους μέχρι που να σου ξαναμιλήσω.
• Κάλαχαν: Σε περίπου μια ώρα, τότε;
• Κίσινγκερ: Ναι.
• Κάλαχαν: Πολύ καλά. Εντάξει Χένρι, όπως λένε οι Κινέζοι, μακάρι να ζεις σε ενδιαφέροντες καιρούς.
• Κίσινγκερ: Το καταφέραμε αυτό πάντως.
• Κάλαχαν: Τι ώρα είναι εκεί;
• Κίσινγκερ: Ω, είμαι σε καλή φόρμα, είναι 8.30 το βράδυ στη Δυτική Ακτή.
• Κάλαχαν: Ε, είναι 4.30 το πρωί εδώ. Αισθάνομαι σε φόρμα τώρα, αλλά θα αισθάνομαι χάλια σε μερικές ώρες. Εντάξει.
• Κίσινγκερ: Ήταν ωραία που σου μίλησα.
• Κάλαχαν: Γειά σου φίλε.
• Κίσινγκερ: Γεια.

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

18/07/2004