Μακαριος Δρουσιώτης

Συμπληρώθηκαν χθες 25 χρόνια από την ανακήρυξη του ψευδοκράτους και ο κίνδυνος της διαιώνισης της διαίρεστης Κύπρου είναι πια ορατός. Το ότι μέχρι σήμερα δεν αναγνωρίστηκε η "ΤΔΒΚ" οφείλεται στην άρνηση της διεθνούς κοινότητας να αποδεχτεί τη δημιουργία δύο κρατών στην Κύπρο. Ο διατελέσας επί πολλά χρόνια πρέσβης της Κύπρου στην Ουάσιγκτον, Ανδρέας Ιακωβίδης, σε συνέντευξή του στον "Π", αναλύει την αμερικανική προσέγγιση στο ζήτημα και αναφέρεται στο πώς οι ΗΠΑ ανέκοψαν προσπάθειες αναγνώρισης της "ΤΔΒΚ".

 

Κύριε Ιακωβίδη, ύστερα από 25 χρόνια από την ανακήρυξη του ψευδοκράτους, είναι ορατός ο κίνδυνος αναγνώρισης;

 

- Το ζήτημα αυτό συζητείται με κάποια ένταση μετά την αναγνώριση του Κοσόβου. Με πρωτοβουλία της Σερβίας, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αποφάσισε την παραπομπή του θέματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για συμβουλευτική γνωμοδότηση. Υπέρ της παραπομπής ψήφισε και η Κύπρος. Δική μου άποψη, ως διπλωμάτη και διεθνολόγου, είναι ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα είχε πολλά να ωφεληθεί αν ζητούσε συμβουλευτική γνωμοδότηση από το Διεθνές Δικαστήριο με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης ή με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, σχετικά με τη νομιμότητα της ανακήρυξης του ψευδοκράτους. Δυστυχώς δεν το έπραξε.

 

Ωστόσο, υπήρξαν ξεκάθαρες τοποθετήσεις από το Συμβούλιο Ασφαλείας.

 

- Είναι γεγονός ότι τα ψηφίσματα που αναφέρονται στο παράνομο της ανακήρυξης και τη μη αναγνώριση είναι από τα ισχυρότερα που έχουμε εξασφαλίσει. Αναφέρομαι ειδικά στο ψήφισμα 541 του Συμβουλίου Ασφαλείας, όπου ψήφισαν υπέρ όλα τα μόνιμα μέλη, ενώ από τα μη μόνιμα μέλη ψήφισε εναντίον μόνο το Πακιστάν και τήρησε αποχή η Ιορδανία.

 

Ήσασταν τότε Πρέσβης της Κύπρου στην Ουάσιγκτον. Πώς αντέδρασε η αμερικανική κυβέρνηση;

 

- Ευθύς μόλις έγινε γνωστή η ανακήρυξη της "ΤΔΒΚ", μου τηλεφώνησε ο Σπύρος Κυπριανού, στις τρεις το πρωί, και μου ζήτησε να κάνουμε τα κατάλληλα διαβήματα προς την αμερικανική κυβέρνηση. Ενεργήσαμε αμέσως και με τη βοήθεια των φίλων μας στο Κογκρέσο και παραγόντων της Ομογένειας πήραμε την κατηγορηματική διαβεβαίωση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ενάντια στη μονομερή ανακήρυξη και θα έκαναν ό,τι μπορούσαν για την ανατροπή της. Τόσο το Στέιτ Ντιπάρτμεντ όσο και η Βουλή και η Γερουσία εξέδωσαν καταδικαστικές αποφάσεις.

 

Το Μπανγκλαντές

 

Βέβαια δεν υπήρξαν πρακτικά μέτρα υπέρ της ανάκλησης της ανακήρυξης.

 

- Μπορεί να μην πετύχαμε την ανάκληση της απόφασης για ανακήρυξη, αλλά επιτεύχθηκε ο μεγάλος στόχος της μη αναγνώρισης από κανένα κράτος. Μεταξύ των πρακτικών μέτρων που λήφθηκαν ήταν και η πρόταση νόμου Μπρέσλερ/Μπάιντεν (ο εκλεγμένος σήμερα αντιπρόεδρος των ΗΠΑ) για την αποκοπή της βοήθειας προς την Τουρκία και προς οποιαδήποτε άλλα κράτη αναγνώριζαν την "ΤΔΒΚ".

 

Είχαν αυτά τα μέτρα κάποια πρακτικά αποτελέσματα;

 

- Το Μπαγκλαντές ανακοίνωσε ότι θα αναγνώριζε την "ΤΔΒΚ", αλλά σε 24 ώρες η απόφαση αυτή ανακλήθηκε. Μου τηλεφώνησε ο Πρέσβης του Μπαγκλαντές στην Ουάσιγκτον και μου εξηγήσει ότι η απόφαση είχε ληφθεί από τον Υπουργό Εξωτερικών, χωρίς εξουσιοδότηση από την Κυβέρνηση της χώρας του και μου ανακοίνωσε την απόσυρσή της. Βέβαια, η πραγματικότητα ήταν πως πήραν μήνυμα από τις ΗΠΑ ότι το Κογκρέσο θα διέκοπτε την οικονομική βοήθεια προς τη χώρα και έκαναν πίσω.

 

Μπορούμε να πούμε πως η μεγαλύτερη στήριξη υπήρξε τότε από το Κογκρέσο παρά από την Κυβέρνηση;

 

- Όχι, η Κυβέρνηση ήταν το ίδιο αποφασιστική στο να μην υπάρξει αναγνώριση της "ΤΔΒΚ" από κανένα κράτος. Μόλις έξι μέρες μετά την ανακήρυξη, ο Ρόναλντ Ρέιγκαν δέχτηκε στο Λευκό Οίκο, στις 21 Νοεμβρίου, τον Σπύρο Κυπριανού. Θυμάμαι συνοδευόταν από τον Γιώργο Ιακώβου, ο οποίος μόλις είχε διοριστεί υπουργός Εξωτερικών. Ο σκοπός της συνάντησης εκείνης ήταν να δηλωθεί η υποστήριξη των ΗΠΑ προς την ακεραιότητα της Κύπρου στο πιο ψηλό επίπεδο. Πρέπει να ξέρετε ότι είναι πολύ σπάνιο να διευθετείται την τελευταία στιγμή συνάντηση αυτού του είδους και σε αυτό το επίπεδο, διότι είχαμε πρόσφατα, το 1981, άλλη συνάντηση.

 

Από το 1981 είχαν περάσει δύο χρόνια.

 

- Μα δεν είναι απλή υπόθεση η διευθέτηση συνάντησης με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ. Χρειάζεται πολλή δουλειά και πολύμηνη προετοιμασία. Μπορεί να είχαμε μια συνάντηση ανά προεδρική θητεία. Η τελευταία επίσκεψη Κύπριου Προέδρου στο Λευκό Οίκο ήταν η συνάντηση Κληρίδη - Κλίντον, το 1996.

 

Τουρκία και αναγνώριση

 

Νομίζετε ότι η Τουρκία έχει σήμερα στην ατζέντα της την αναγνώριση;

 

- Τουλάχιστον στο παρόν στάδιο η Τουρκία δεν επιδιώκει έντονα την αναγνώριση, εν μέρει και λόγω των επιδιώξεών της να ενταχθεί στην ΕΕ. Δεν πρέπει όμως να εφησυχάζουμε ότι αυτό δεν θα επιδιωχθεί στο μέλλον, όταν κρίνει ότι το συμφέρον της το υπαγορεύει.

 

Από ποιους παράγοντες θα κριθεί η αναγνώρισης ή μη της "ΤΔΒΚ".

 

- Από την έκβαση των διαπραγματεύσεων για λύση του Κυπριακού και από άλλες διεθνείς εξελίξεις, όπως στο Κόσοβο, την Αμπχαζία και την Οσετία, καθώς και από την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Κίνδυνοι υπάρχουν και για προσάρτηση και για χωριστή ένταξη στην ΕΕ. Όλα αυτά χρειάζονται διαρκή παρακολούθηση, προσεκτική στάθμιση, ορθή κρίση και αίσθηση καθήκοντος από τους διπλωμάτες του Υπουργείου Εξωτερικών για να αποφευχθούν τα χειρότερα.

 

 

Πιέζαμε τις ΗΠΑ για την οικονομική βοήθεια

 

 

Περιγράψατε μια θετική εικόνα για την πολιτική των ΗΠΑ προς την Κύπρο, σε αντίθεση με τον αντιαμερικανισμό που κυριαρχεί στην κυπριακή κοινωνία.

 

- Η πραγματικότητα είναι ότι η στάση των ΗΠΑ τότε και στη συνέχεια υπήρξε αποφασιστικής σημασίας για τη μη αναγνώριση της "ΤΔΒΚ". Όμως και σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν η παρέμβαση των ΗΠΑ υπήρξε ευεργετική. Αναφέρω την επιστολή Τζόνσον το 1964 και την αποστολή Σάιρους Βανς, που και στις δύο περιπτώσεις απέτρεψε τουρκική εισβολή. Επίσης, το αμερικανοβρετανοκαναδικό σχέδιο ήταν πολύ θετικό και δεν έπρεπε να το απορρίψουμε. Ούτως ή άλλως θα το απέρριπτε η Τουρκία, αλλά σπεύσαμε εμείς και τους προλάβαμε. Όλα αυτά είναι θετικά πράγματα που σπανίως ακούγονται. Υπήρξαν βεβαίως και πικρίες, ιδιαίτερα με την εισβολή και τα παρεπόμενά της.

 

Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολλή συζήτηση για την αμερικανική βοήθεια προς την Κύπρο και πως αυτή σκοπό είχε να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη.

 

- Την αμερικανική βοήθεια εμείς την επιδιώξαμε από το 1974 και εντεύθεν. Μάλιστα, ήταν επιτυχία το ότι η αμερικανική Κυβέρνηση πρότεινε ένα μικρό ποσό (τρία εκατομμύρια δολάρια) και το Κογκρέσο, με τη βοήθεια κάποιων φίλων μας κατόπιν δικής μας υποκίνησης, το ανέβασε σταδιακά στα 15 εκατομμύρια.

 

Πού πήγαν αυτά τα χρήματα;

 

- Αρχικά αξιοποιήθηκαν για την ανέγερση προσφυγικών οικισμών και τη δημιουργία έργων υποδομής. Παρόλο ότι το ποσό σήμερα φαίνεται μικρό, για τα οικονομικά μεγέθη της εποχής ήταν πολύ σεβαστό. Θυμάμαι μια φορά που ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων και φίλος της Κύπρου μού παραπονέθηκε πως, όταν άνθρωποι του Κογκρέσου επισκέπτονταν την Κύπρο και έβλεπαν την ευημερία και τα Mercedes που κυκλοφορούσαν στους δρόμους, διαμαρτύρονταν για τη βοήθεια προς την Κύπρο, διότι οι Κύπριοι ήταν οικονομικά σε καλύτερη θέση από τους ψηφοφόρους των εκλογικών περιφερειών τους. Βέβαια εμείς τους λέγαμε πως είχαν ευθύνη για την εισβολή, διότι η Τουρκία χρησιμοποίησε αμερικανικά όπλα, και καταφέρναμε να εξασφαλίσουμε τη μη διακοπή της βοήθειας.

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

16/11/2008