Μακαριος Δρουσιώτης

Η φράση «κρίσιμη φάση» είναι ίσως η πιο τετριμμένη στην ιστορία του Κυπριακού. Το μακροβιότερο εθνικό πρόβλημα πέρασε από δεκάδες κρίσιμες φάσεις, όμως ποτέ δεν ακολούθησε καμιά σοβαρή κρίση. Από «κρίσιμη φάση» σε «κρίσιμη φάση» η μοιρασμένη Κύπρος αναγεννήθηκε, πλούτισε και έγινε μέλος της Ε.Ε. Η κυπριακή κοινωνία πέρασε εύκολα το σοκ από τον βίαιο διαχωρισμό του '74 και «το δράμα της Κύπρου» είναι πια ρητορικό. Οπως έγραψε στο βιβλίο του ο Ούγκο Γκόμπι, ειδικός απεσταλμένος του γενικού γραμματέα Πέρεζ ντε Κουεγιάρ, «το δράμα της Κύπρου είναι η έλλειψη δράματος»... Ολα αυτά τα χρόνια το στάτους κβο που επιβλήθηκε μετά την τουρκική εισβολή αποδείχθηκε η πιο σταθερή αξία. Ο τέως πρόεδρος Τάσσος Παπαδόπουλος χαρακτήρισε το στάτους κβο τη «δεύτερη καλύτερη λύση», αναγνωρίζοντας ότι η πρώτη καλύτερη, όπως την αντιλαμβανόταν, ήταν ανέφικτη. Το στάτους κβο ήταν και για τον Ραούφ Ντενκτάς ο καλύτερός του σύμμαχος για τρεις δεκαετίες.

 

Το γεγονός ότι από το 1974 δεν άνοιξε ρουθούνι στην Κύπρο είναι το δόρυ της τουρκικής προπαγάνδας, που έχει να λέει πως με την εισβολή επέφερε την ηρεμία στο νησί. Αντιθέτως, στα πρώτα 25 χρόνια του, το Κυπριακό έγινε η αφορμή για τον αφανισμό της ελληνικής μειονότητας της Πόλης, προκάλεσε τις ελληνοτουρκικές συγκρούσεις του 1958 στην Κύπρο, την κρίση του 1963, τον κίνδυνο ελληνοτουρκικού πολέμου το 1964 και το 1967 και βέβαια την τραγωδία του 1974.

 

Η ηρεμία οφείλεται στη σταθερότητα του στάτους κβο που ήταν εξυπηρετική για όλους: Οι Ελληνοκύπριοι ήλεγχαν ένα ελληνικό κράτος, έστω και μισό, ενώ ήταν ήσυχοι με τη συνείδησή τους «αγωνιζόμενοι» για το άλλο μισό. Η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι δημιούργησαν επί τέλους ομοιογενή πληθυσμιακή μάζα και απέκτησαν τον έλεγχο στο ένα τρίτο του εδάφους της Κύπρου. Η Δύση ικανοποιούσε τους Ελληνες, μη αναγνωρίζοντας το ψευδοκράτος και τους Τούρκους, ανεχόμενη την ύπαρξή του.

 

Το πρότυπο της Κύπρου απέκτησε διεθνή πατέντα μακροχρόνιας διαχείρισης κρίσεων, με τους Ισραηλινούς να επικαλούνται όλο και πιο συχνά το κυπριακό παράδειγμα στη δική τους διένεξη με τους Παλαιστινίους. «Ενα μη βίαιο στάτους κβο είναι κάθε άλλο παρά ικανοποιητικό, αλλά δεν είναι κακό. Η Κύπρος δεν είναι κακή», είπε ο πολιτικός επιστήμονας Σλόμο Αβινέρι.

 

Το Κυπριακό, λοιπόν, θα μπορούσε να διεξέλθει και από άλλες κρίσιμες φάσεις χωρίς να παράγει κρίσεις. Και κάποια στιγμή, ύστερα από πολλές γενιές, η διχοτόμηση να επερχόταν από μόνη της χωρίς να ενοχλεί κανέναν και χωρίς να πληγώνει κανέναν. Ωστόσο, όπως στην Εγκληματολογία, έτσι και στη Διπλωματία, δεν υπάρχει το τέλειο έγκλημα. Κάπου γίνεται το μοιραίο λάθος, που στην προκειμένη περίπτωση ήταν η ένταξη όλης της Κύπρου στην Ε.Ε. Η ένταξη της Κύπρου ήταν μια αθόρυβη επανάσταση, που διέρρηξε τα θεμέλια του στάτους κβο. Το Κυπριακό δεν είναι πια μια τοπική διαμάχη, αλλά η τροχοπέδη στις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες της Τουρκίας. Το στάτους κβο επηρεάζει τις επενδυτικές δυνατότητες της 16ης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου, τις σχέσεις της Ε.Ε. με το ΝΑΤΟ, την ασφάλεια των δρόμων της ενέργειας, τους ανταγωνισμούς της Δύσης με τη Ρωσία για τους αγωγούς.

 

Το Κυπριακό, λοιπόν, μπήκε σε κρίσιμη φάση. Αυτή τη φορά για τα καλά. Οσοι επενδύουν στην εμπειρία του παρελθόντος και προδικάζουν ναυάγιο χωρίς ανατροπές, απλώς δεν έχουν αντιληφθεί πως το σημερινό στάτους κβο από παράγοντας τοπικής σταθερότητας μεταβλήθηκε σε εστία περιφερειακής αστάθειας και ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ΘΑ αλλάξει.

Μακάριος Δρουσιώτης

25/11/2009