Μακαριος Δρουσιώτης

Η ψηφοφορία σήμερα είναι για τη νέα Bουλή, όμως τα βλέμματα είναι στραμμένα στο 2013 και στις επόμενες προεδρικές εκλογές. Η προεδρία της Βουλής θεωρείται πια ο προθάλαμος για την Προεδρία της Δημοκρατίας. Το ΑΚΕΛ κατηγορεί τον ΔΗΣΥ ότι σκέφτεται το 2013 και αυτό μπορεί να είναι μια πραγματικότητα. Όμως, στην πραγματικότητα είναι το ΑΚΕΛ που έδωσε στις βουλευτικές εκλογές χαρακτήρα προκριματικών των προεδρικών.

 

Το τι είχε συμβεί στο παρασκήνιο των βουλευτικών εκλογών του 2001 και οδήγησε τον Δημήτρη Χριστόφια στην προεδρία της Βουλής και τον Τάσσο Παπαδόπουλο στο Προεδρικό, επαναλαμβάνεται και σήμερα. Βέβαια, όλα θα εξαρτηθούν από το αποτέλεσμα των σημερινών εκλογών, όχι ως προς τα ποσοστά, αλλά στον αριθμό των εδρών που θα εξασφαλίσει το κάθε κόμμα.

 

Πώς έγινε το 2001

 

Ο "Π" διερεύνησε το παρασκήνιο του 2001, το οποίο αποτύπωσε τον πολιτικό χάρτη όπως αυτός ισχύει μέχρι τις μέρες μας. Κατ' αρχάς, ένα από τα κύρια κριτήρια στη λήψη αποφάσεων από τους πρωταγωνιστές της πολιτικής σκηνής είναι το "τι θα είμαι εγώ αύριο". Στην προκειμένη περίπτωση το "τι θα είμαι εγώ αύριο" εξέλεξε Πρόεδρο το 2003, έκρινε την τύχη του δημοψηφίσματος το 2004, έγειρε την πλάστιγγα για την Προεδρία της Δημοκρατίας το 2008 και θα ορίσει από τώρα τις συμμαχίες για τις προεδρικές του 2013.

 

Την πατρότητα της ιδέας της διασύνδεσης της προεδρίας της Βουλής με την Προεδρία της Δημοκρατίας τη διεκδικεί ο Νίκος Κατσουρίδης. Η προσέγγιση ΑΚΕΛ - ΔΗΚΟ το 2001 έγινε με βάση τη φιλοσοφία του "όλοι να κερδίσουν" (win win situation): Μετά από δύο θητείες του ΔΗΣΥ στην εξουσία, το ΑΚΕΛ θεωρούσε ότι έπρεπε να κάνει τον διάβολο κομμάτια για να οικοδομήσει συνεργασία με τα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου και κυρίως το ΔΗΚΟ. Η επιθυμία αυτή του ΑΚΕΛ συνέπεσε με την ανάθεση από τον Σπύρο Κυπριανού της προεδρίας του ΔΗΚΟ στον Τάσσο Παπαδόπουλο, τον Σεπτέμβριο του 2000. Τον Παπαδόπουλο τον ενδιέφερε το ΔΗΚΟ μόνο σαν το όχημα που θα τον οδηγούσε στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Το ΑΚΕΛ ήθελε να εκλέξει Πρόεδρο σε συνεργασία με το ΔΗΚΟ. Το πρόβλημα ήταν η προσωπικότητα του Παπαδόπουλου, όμως το αντιστάθμισμα σ' αυτό ήταν η εκλογή του ηγέτη του ΑΚΕΛ στην προεδρία της Βουλής, κάτι που μέχρι τότε ήταν ζήτημα ταμπού.

 

Η συγκυρία για μια κατάσταση που όλοι θα κέρδιζαν ήταν μοναδική για τη φιλοδοξία του Παπαδόπουλου να αναδειχθεί στο ύπατο αξίωμα:

- Ο Κληρίδης διένυε τη δεύτερη του θητεία και ήταν σε μεγάλη ηλικία.

- Το ΑΚΕΛ, ύστερα από δύο συνεχείς πενταετίες εκτός εξουσίας αξιολογούσε τη δυνατότητά του να εκλέξει Πρόεδρο το 2003 σαν ζήτημα ζωής ή θανάτου.

- Ο Χριστόφιας έχασε δύο εκλογικές μάχες (Βασιλείου το '93 και Ιακώβου το '98) και δεν άντεχε να χάσει μια τρίτη.

- Ο Χριστόφιας επιδίωκε, ανεξαρτήτως τιμήματος, να οικοδομήσει τη συνεργασία του ΑΚΕΛ με το ΔΗΚΟ η οποία είχε διακοπεί από το 1988, όταν εξελέγη Πρόεδρος ο Βασιλείου. Χωρίς το ΔΗΚΟ και με δεδομένη την αποστροφή του προς τον ΔΗΣΥ, δεν υπήρχε πιθανότητα το ΑΚΕΛ να κερδίσει ποτέ την εξουσία.

 

Ο Νίκος Κατσουρίδης, ο οποίος γνώριζε από μέσα το ΑΚΕΛ, άρχισε να συζητά με τον Παπαδόπουλο. Στη συνέχεια, στην εικόνα μπήκε και ο Χριστόφιας. Ευθύς εξαρχής ήταν κατανοητό ότι ο Τάσσος ήθελε την Προεδρία της Δημοκρατίας και το ελεύθερο στο χειρισμό του Κυπριακού. Όλα τα υπόλοιπα ήταν συζητήσιμα. Η προεδρία της Βουλής στον Χριστόφια θα τον προετοίμαζε για τον δικό του προσωπικό στόχο, που ήταν η Προεδρία της Δημοκρατίας.

 

Το πάρε - δώσε

 

Στις βουλευτικές εκλογές της 27ης Μαΐου 2001 το ΑΚΕΛ (34,7%) εξέλεξε 20 βουλευτές, ο ΔΗΣΥ (34%) 19 βουλευτές και το ΔΗΚΟ (14,8%) 9 βουλευτές. Ο Παπαδόπουλος, ως ηγέτης του ΔΗΚΟ, με τις εννέα έδρες που ήλεγχε είχε τη δυνατότητα να κάνει συμμαχία για την προεδρία της Βουλής και με το ΑΚΕΛ και με τον ΔΗΣΥ. Με το ΑΚΕΛ σχημάτιζαν από κοινού πλειοψηφία 29 εδρών, ενώ με τον ΔΗΣΥ θα χρειαζόταν ακόμη μία έδρα, είτε των Νέων Οριζόντων (Χρ. Κληρίδης) είτε του ΑΔΗΚ (Ντ. Μιχαηλίδης), που δεν ήταν δύσκολο να εξασφαλιστεί, με δεδομένη την προοπτική των προεδρικών του 2003.

 

Την επομένη των βουλευτικών ο Τάσσος Παπαδόπουλος ζήτησε συνάντηση από τον πρόεδρο του ΔΗΣΥ Νίκο Αναστασιάδη, η οποία έγινε στις 23 Μαΐου στο Χίλτον. Ο Παπαδόπουλος εφάρμοσε μια στρατηγική όμοια με εκείνη του αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου στις αρχιεπισκοπικές εκλογές: έπαιξε τον έναν εναντίον του άλλου και πήρε το χρίσμα του υποψήφιου προέδρου από το ΑΚΕΛ:

 

Πρώτα είπε στον Αναστασιάδη ότι συζητούσε την εκλογή του στην προεδρία της Βουλής, με αντάλλαγμα τη στήριξη του ιδίου για την Προεδρία της Δημοκρατίας. Ο Αναστασιάδης τού είπε ότι θα διαβουλευόταν και με το κόμμα, όμως ήταν θετικός. Ο Παπαδόπουλος του ξεκαθάρισε ότι θα έκανε την ίδια κουβέντα και με το ΑΚΕΛ και θα επανερχόταν.

 

Τις επόμενες μέρες ο Τάσσος Παπαδόπουλος συναντήθηκε με τον Χριστόφια, στον οποίο είπε πως μιλούσε και με τον ΔΗΣΥ και υπήρχε η δυνατότητα το ΔΗΚΟ να στηρίξει τον Νίκο Αναστασιάδη. Όμως, ήταν πρόθυμος να ψηφίσει Χριστόφια στην προεδρία της Βουλής, υπό τον όρο ότι θα είχε τη στήριξη του ΑΚΕΛ για την Προεδρία της Δημοκρατίας.

 

Ο φόβος και μόνο ότι θα υπήρχε συνεργασία ΔΗΣΥ-ΔΗΚΟ και το δέλεαρ της προεδρίας της Βουλής για τον ίδιο δεν άφησαν στον Χριστόφια περιθώρια να αρνηθεί. Όμως, έθεσε ένα όρο: Ο Παπαδόπουλος θα εκλεγόταν για μια μόνο θητεία και στη συνέχεια η Προεδρία θα περνούσε στο ΑΚΕΛ, ενώ το ΔΗΚΟ θα έπαιρνε την προεδρία της Βουλής. Ο Παπαδόπουλος αποδέχτηκε, αλλά δεν είναι γνωστό κατά πόσο υπήρξε γραπτό πρωτόκολλο. Πάντως, στην εκστρατεία των προεδρικών του 2008 το ΑΚΕΛ υποστήριξε ότι υπήρξε συναντίληψη με το ΔΗΚΟ, ότι ο Παπαδόπουλος θα ήταν Πρόεδρος μιας θητείας.

 

Εξηγώντας μεταγενέστερα την απόφασή του να στηρίξει τον Παπαδόπουλο, παρά τις ιστορικές διαφορές που χώριζαν τα δύο μέρη, ο Χριστόφιας έλεγε πως "θα είναι Πρόεδρος μας χρήσης" και "το όχημα που θα οδηγούσε την Αριστερά στην εξουσία". Επίσης, έλεγε πως αν δεν πήγαινε το ΑΚΕΛ με τον Παπαδόπουλο θα έκανε συμμαχία με τον ΔΗΣΥ.

 

Από πλευράς του, ο Παπαδόπουλος δεχόταν πιέσεις από μέλη της οικογένειάς του (Ο Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης ήταν επίμονος) να συνεργαστεί με τον ΔΗΣΥ και όχι με το ΑΚΕΛ. Ο Παπαδόπουλος έλεγε πως μια συνεργασία με τον ΔΗΣΥ θα ήταν πιο υγιής, όμως το ΑΚΕΛ θα του έφερνε το 100% των ψηφοφόρων του και η εκλογή του θα ήταν εξασφαλισμένη, σε αντίθεση με τον ΔΗΣΥ που η βάση του κόμματος δεν ήταν βέβαιο ότι θα ακολουθούσε και η εκλογή του θα είχε ρίσκο. Αυτή την εξήγηση έδωσε με πλήρη ειλικρίνεια και στον Αναστασιάδη, όταν του τηλεφώνησε για να του ανακοινώσει ότι είχε κλείσει με τον Χριστόφια.

 

Παραφωνία ο Ανάν

 

Κατά τις διαβουλεύσεις ΑΚΕΛ - ΔΗΚΟ, στα τέλη Μαΐου 2001, έγινε ο πολιτικός σχεδιασμός για τα επόμενα 15 χρόνια:

2001: Χριστόφιας, πρόεδρος της Βουλής.

2003: Παπαδόπουλος, Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

2006: Χριστόφιας, εκ νέου πρόεδρος της Βουλής.

2008: ΑΚΕΛικός στην Προεδρία της Δημοκρατίας, στο ΔΗΚΟ η κενωθείσα προεδρία της Βουλής.

2013: Ανοιχτή προοπτική της Προεδρίας και για το ΑΚΕΛ και για το ΔΗΚΟ.

 

Στα τέλη του 2002, η κατάθεση του σχεδίου Ανάν έθεσε σε κίνδυνο αυτόν το σχεδιασμό. Ο Παπαδόπουλος, ο οποίος ήταν μια ανάσα πριν από την Προεδρία, ήταν ενάντια στην κατάθεση σχεδίου λύσης. Το ίδιο και ο Χριστόφιας, ο οποίος είχε για προτεραιότητά του τις προεδρικές του 2003.

 

Προτού κατατεθεί το σχέδιο, ο Χριστόφιας δήλωνε πως "θα είναι ένα τελεσίγραφο για τη δική μας πλευρά" και διερωτάτο για τα κίνητρα του Γενικού Γραμματέα και "εκείνων που κρύβονται πίσω από τις πρωτοβουλίες του". Ο Χριστόφιας προδίκασε ότι το σχέδιο θα αφίστατο των ψηφισμάτων των ΗΕ και διερωτάτο: "Για 28 χρόνια δεν βιάζονταν, τώρα σε ένα μήνα και βιάζονται και θέλουν να υπάρξει και λύση στο κυπριακό πρόβλημα; Αν είναι δυνατόν".

 

Ο Χριστόφιας δεν ήταν πρόθυμος να σκεφτεί καν την περίπτωση να υπάρξει λύση που να ανέτρεπε τον πολιτικό σχεδιασμό της συμμαχίας με το ΔΗΚΟ, και απέρριψε πρόταση που του έκανε ο Σημίτης να υπάρξει πανεθνική ενότητα και περιθώριο 16 μηνών στον Κληρίδη για τη λύση του Κυπριακού.

Μετά την εκλογή του Παπαδόπουλου και παρά την απόφαση και τη δέσμευση για διαπραγμάτευση του σχεδίου λύσης, εκείνο που καθοδηγούσε τις αποφάσεις ήταν ο σχεδιασμός του 2001. Ο Χριστόφιας ήθελε να εξαντλήσει τη θητεία του ο Παπαδόπουλος, για να έρθει η σειρά του.

 

Η απειλή του Παπαδόπουλου ότι θα εκδίωκε το ΑΚΕΛ από την Κυβέρνηση και θα χάλαγε τη συμφωνία για τη νομή της εξουσίας, ήταν ένας από τους λόγους που ώθησαν τον Χριστόφια να αλλάξει την απόφασή του από το "ναι" στο "όχι", τη Μεγάλη Παρασκευή του 2004. Είναι γνωστό ότι το ΑΚΕΛ είχε ζητήσει μερικές αλλαγές στο σχέδιο και νέο δημοψήφισμα εντός μηνών. Όταν το θέμα τέθηκε στην κεντρική επιτροπή του ΑΚΕΛ, η αντίδραση του Χριστόφια ήταν "να περιμένουμε μέχρι το 2008 και θα το λύσουμε εμείς"...

 

 

Έτσι κέρδισε το λαχείο του Καρογιάν

 

Το φθινόπωρο του 2006, με αφορμή τη φαγούρα εντός του ΔΗΚΟ για τις συμμαχίες των δημοτικών εκλογών, ο Παπαδόπουλος παραιτήθηκε από το ΔΗΚΟ και προώθησε στην προεδρία του κόμματος τον Μάριο Καρογιάν.

Ο λόγος ήταν ότι ο Παπαδόπουλος δεν ήταν πρόθυμος να αποσυρθεί από την Προεδρία της Δημοκρατίας και προετοιμαζόταν για δεύτερη θητεία. Παραιτούμενος από το ΔΗΚΟ προσπάθησε να παίξει ξανά το παιχνίδι τού 2001, προβάλλοντας στο ΑΚΕΛ τον μπαμπούλα της συνεργασίας ΔΗΣΥ - ΔΗΚΟ.

 

Παραιτούμενος από το ΔΗΚΟ, ο Παπαδόπουλος έλεγε ότι δεν μπορούσε να δεσμεύσει το κόμμα να στηρίξει υποψηφιότητα Χριστόφια. Αφού τοποθέτησε τον Καρογιάν πρόεδρο του ΔΗΚΟ, έστειλε στο ΑΚΕΛ το εξής μήνυμα:

"Ο Καρογιάν είναι δεξιός, ρέπει προς τον ΔΗΣΥ και θα κάνει συμμαχία μαζί του. Η μόνη περίπτωση να μη γίνει συνεργασία ΔΗΣΥ - ΔΗΚΟ είναι με δική μου υποψηφιότητα".

 

Ο Χριστόφιας, που έκανε όλους τους συμβιβασμούς από το 2001 δεν το αποδέχτηκε αυτό και άρχισε να αμφισβητεί τον Παπαδόπουλο, προβάλλοντας τη δική του υποψηφιότητα: "Πρόεδρος λύσης", "Η διχοτόμηση είναι στο κατώφλι μας", "Να βγάλουμε την Κύπρο από την απομόνωση", "Αν μας ευλογήσει ο λαός μπορούμε κι εμείς". (Η σειρά μου, με πιο εκλεπτυσμένο τρόπο).

 

Ο Χριστόφιας περίμενε ότι θα περνούσε στον δεύτερο γύρο με τον Παπαδόπουλο και ότι ο ΔΗΣΥ θα τον ψήφιζε. Όμως, η ψυχή του ήταν με το ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ. Η κάλπη τον έβγαλε από τα διλήμματα. Το μεγάλο του πλεονέκτημα (ακόμη κι αν χρειαζόταν να ζητήσει ψήφο από τον ΔΗΣΥ) ήταν η προεδρία της Βουλής, την οποία θα παραχωρούσε ως αντάλλαγμα για την εκλογή του.

 

Αν και ο Καρογιάν τα είχε συμφωνήσει όλα με τον Κασουλίδη και θα συμμετείχε στην Κυβέρνησή του με πέντε υπουργούς και την προεδρία της Βουλής το 2011, ο Χριστόφιας μπήκε σφήνα και έσπασε τη συνεργασία, προσφέροντας αμέσως την προεδρία της Βουλής και γραπτή δέσμευση για δεύτερη θητεία.

 

Ταυτόχρονα, ο Παπαδόπουλος, όταν θα διάλεγε μεταξύ Χριστόφια και Κασουλίδη, επέλεξε τον Χριστόφια για δύο λόγους:

* Του το είχε υποσχεθεί και το ήξερε.

* Στο Κυπριακό είχε περισσότερη εμπιστοσύνη στον Χριστόφια διότι γνώριζε ότι μαζί είχαν συμφωνήσει και είχαν μεθοδεύσει την απόρριψη του σχεδίου Ανάν, έστω κι αν επικοινωνιακά ο Χριστόφιας εμφανιζόταν πιο ισορροπημένος.

 

Τελικά, ο Χριστόφιας μπόρεσε και έβαλε ξανά την πολιτική συμμαχία του 2001 στις ράγες με τον δύσκολο τρόπο. Η συμμαχία κρατείται ακόμα ζωντανή διότι οι συντελεστές της έχουν να παίρνουν: Ο Καρογιάν αναμένει τη δεύτερη θητεία και ο Μάρκος ότι μπορεί να είναι ο υποψήφιος του 2013.

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

24/05/2011