Μακαριος Δρουσιώτης

Ζωηρή αντιπαράθεση μεταξύ Χριστόφια και Μπαν Γκι-μουν υπήρξε το πρωί της Τετάρτης (25/1/2012) στην έδρα του ΟΗΕ, με αφορμή το περιεχόμενο της δήλωσης που θα διάβαζε ο Γενικός Γραμματέας για τα αποτελέσματα της τριμερούς συνάντησης στο Greentree και ειδικά την περικοπή για τη σύγκληση πολυμερούς διάσκεψης.

 

Στο αρχικό κείμενο που έδωσε ο Μπαν Γκι-μουν στους Χριστόφια και Έρογλου, ανέφερε: "Στο τέλος Μαρτίου θα ζητήσω ανασκόπηση της προόδου από τον ειδικό μου σύμβουλο Αλεξάντερ Ντάουνερ. Αν η έκθεσή του είναι θετική, και έπειτα από διαβουλεύσεις με τις δύο πλευρές, προτίθεμαι να καλέσω πολυμερή διάσκεψη στο τέλος Απριλίου ή αρχές Μαΐου".

 

Το βράδυ της προηγούμενης ημέρας, η εκτίμηση της ελληνοκυπριακής αντιπροσωπείας, όπως μεταφέρθηκε στους δημοσιογράφους, ήταν πως ο Γενικός Γραμματέας θα ζητούσε συνέχιση της διαδικασίας στη Λευκωσία και ότι δεν θα καλούσε τους ηγέτες σε νέα τριμερή, πόσο μάλλον σε διεθνή διάσκεψη. Ως εκ τούτου, η αναφορά στο ανακοινωθέν για την πρόθεση του Μπαν Γκι-μουν να συγκαλέσει πολυμερή διάσκεψη τον Απρίλιο ή τον Μάιο έπεσε σαν κεραμίδα στο κεφάλι της κυπριακής αντιπροσωπείας.

 

Ο εφησυχασμός που διακατείχε μετά την ολοκλήρωση των συνομιλιών ήταν ανεξήγητος, καθώς ο Μπαν Γκι-μουν είχε εκδηλώσει με σαφήνεια τις προθέσεις του και πριν και κατά τη διάρκεια του Greentree2: 

• Στην επιστολή του προς τους δύο ηγέτες στις 6 Ιανουαρίου, αναφέρθηκε στο στόχο της σύγκλησης πολυμερούς διάσκεψης.
• Σε συνέντευξη Τύπου στις 7 Ιανουαρίου κάλεσε του δύο ηγέτες να σκεφθούν για να προχωρήσουν προς την κατεύθυνση της διεθνούς διάσκεψης.
• Στην εναρκτήρια συνάντηση που είχε μαζί τους σε πρόγευμα εργασίας στο Greentree, στις 23 Ιανουαρίου, τους είχε ενημερώσει ότι με το τέλος της συνάντησης θα συζητούσε μαζί τους για το πότε και πώς η διαδικασία θα οδηγηθεί σε διεθνή διάσκεψη.
• Στη συνάντηση που είχαν τη δεύτερη μέρα των συνομιλιών, τους ενημέρωσε για το ότι ο Αλεξάντερ Ντάουνερ θα ετοιμάσει έκθεση και, αν είναι θετική, θα συγκαλέσει διεθνή διάσκεψη. 

 Με τα πιο πάνω υπόψη, για κάποιον που έχει στοιχειώδη διπλωματική αντίληψη, η πρόσκληση σε πολυμερή διάσκεψη θα έπρεπε να ήταν αναμενόμενη. Στην περίπτωση του Χριστόφια, όταν διάβασε το σχέδιο δήλωσης του Γενικού Γραμματέα υπέστη διπλωματικό σοκ. Ο Μπαν Γκι-μουν ρώτησε τους δύο ηγέτες αν ήταν ικανοποιημένοι από το κείμενο. Ο Έρογλου, που πήγε στο Greentree με στόχο τη διάσκεψη είπε "ναι", ενώ ο Χριστόφιας που είχε τον αντίθετο στόχο είπε "όχι". Η συνάντηση για τη συμφωνία του κειμένου του ανακοινωθέντος εξελίχθηκε σε αντιπαράθεση μεταξύ Μπαν Γκι-μουν και Χριστόφια, ο οποίος ζήτησε να προστεθούν στη δήλωση οι δύο προϋποθέσεις που θέτει η ελληνοκυπριακή πλευρά για τη σύγκληση πολυμερούς διάσκεψης:

• Η συμφωνία όλων των εσωτερικών πτυχών.
• Η συγκατάθεση των δύο πλευρών.

Ο Γενικός Γραμματέας απάντησε πως η συμφωνία σε όλες τις εσωτερικές πτυχές είναι μεν επιθυμητή, όμως δεν αποτελεί προϋπόθεση. Ως προς τη συγκατάθεση των δύο πλευρών, είπε πως κανένας δεν μπορεί να τις εξαναγκάσει να αποδεχτούν την πρόσκλησή του.

 

Ο Χριστόφιας επικαλέστηκε το τελευταίο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ (2026) και ζήτησε, ως εναλλακτική λύση, να περιληφθεί στο ανακοινωθέν η παράγραφος που αναφέρεται στην πολυμερή διάσκεψη και η οποία - σύμφωνα με την ερμηνεία Χριστόφια - ορίζει τις προϋποθέσεις σύγκλησής της. Επενέβη ο αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας, Λιν Πάσκο, ο οποίος είπε πως η αναφορά εκείνη δεν απαγορεύσει στον Γενικό Γραμματέα να συγκαλέσει διάσκεψη. Ο πρέσβης Νίκος Αιμιλίου ανέλαβε να ερμηνεύσει το ψήφισμα για να προκαλέσει την αντίδραση του Λιν Πάσκο, ο οποίος είπε πως στον ΟΗΕ ξέρουν καλύτερα τι λένε τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.

 

Η επίμαχη παράγραφος αναφέρει τα εξής: Το Συμβούλιο Ασφαλείας "απηχώντας την προσδοκία του Γενικού Γραμματέα ότι 'όλες οι εσωτερικές πτυχές του διακανονισμού θα έχουν επιλυθεί μέχρι τότε, ώστε να μπορούμε να προχωρήσουμε σε μια πολυμερή διάσκεψη αμέσως μετά' με τη συναίνεση των δύο πλευρών".

 

Το απόσπασμα που είναι στα εισαγωγικά ("όλες οι εσωτερικές πτυχές του διακανονισμού θα έχουν επιλυθεί μέχρι τότε, ώστε να μπορούμε να προχωρήσουμε σε μια πολυμερή διάσκεψη αμέσως μετά") είναι αντιγραφή από τη δήλωση του Μπαν Γκι-μουν, μετά το Greentree 1. Στο ψήφισμά του, το ΣΑ υιοθέτησε αυτή τη φράση, όχι σαν προϋπόθεση, αλλά σαν "προσδοκία του Γενικού Γραμματέα" (Secretary- General's expectation). Οπόταν, σύμφωνα με τη Γραμματεία των ΗΕ, ήταν αυθαίρετη η ερμηνεία του Χριστόφια και ότι η "προσδοκία του Γενικού Γραμματέα" δεν είναι προϋπόθεση.

 

Ο Μπαν Γκι-μουν αρνήθηκε στον Χριστόφια να περιλάβει τη σχετική περικοπή στη δήλωσή του, διότι δεν τη θεωρεί προϋπόθεση και δεν ήθελε να της προσδώσει τέτοια χροιά. Ο Γενικός Γραμματέας είπε ότι η μόνη προσθήκη που θα μπορούσε να αποδεχτεί στο προσχέδιο δήλωσης ήταν μια γενική αναφορά στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.

 

Ο Χριστόφιας έκανε ακόμη ένα βήμα πίσω και ζήτησε να γίνει μόνο ονομαστική αναφορά στο τελευταίο ψήφισμα 2026, χωρίς να επαναλαμβάνεται το περιεχόμενό του.Ο Γενικός Γραμματέας και οι συνεργάτες του δεν είχαν καμιά πρόθεση να διαπραγματευτούν αλλαγές στη δήλωση. Ο Μπαν Γκι-μουν επέμεινε στο ότι μια γενική αναφορά στα ψηφίσματα ήταν η μόνη προσθήκη που μπορούσε να γίνει.

Ο Χριστόφιας αισθάνθηκε ότι έχανε εντελώς το παιχνίδι και ξέσπασε κατά του Μπαν Γκι-μουν, λέγοντάς του: "Do you wont to demolish me?" (εννοούσε "θέλεις να με συντρίψεις;"). Ακολούθησε ένας παραπονιάρικος μονόλογος με αναφορές στα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο εσωτερικό, τις δεσμεύσεις που είχε έναντι του Εθνικού Συμβουλίου, την κριτική που δέχεται από την αντιπολίτευση και διερωτήθηκε εάν τα Ηνωμένα Έθνη ήθελαν να καταστρέψουν όση δουλειά είχε γίνει στα τέσσερα χρόνια των συνομιλιών, καταλήγοντας με τη φράση απελπισίας: "You know I have to return back in Cyprus", εννοώντας βασικά ότι θα αντιμετώπιζε σκληρότατη κριτική.

 

Στην άλλη όχθη γνώριζαν ότι η κατάσταση στο εσωτερικό ήταν και δική του ευθύνη, ότι ήταν επιδίωξή του να "θωρακιστεί" από το Εθνικό Συμβούλιο και ότι αφίχθη στη Νέα Υόρκη με αιχμές κατά του Γενικού Γραμματέα, προδικάζοντας την αποτυχία. Ο Μπαν Γκι-μουν έμεινε ασυγκίνητος και αρνήθηκε να νερώσει την ανακοίνωσή του, απειλώντας πως αν δεν υπήρχε συμφωνία, τότε θα ακύρωνε την προγραμματισμένη δήλωση που θα έκανε στα ΜΜΕ και οι συνομιλίες θα τέλειωναν εκεί. Σε μια τέτοια περίπτωση, είπε, θα έχαναν και οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι.

 

Ο Γενικός Γραμματέας έθεσε στη συνάντηση ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα, λέγοντας ότι είχε να διαθέσει ακόμη 10 λεπτά και θα αναχωρούσε λόγω άλλης υποχρέωσης. Με το στυλό του είχε προσθέσει στο κείμενο της ανακοίνωσης τη φράση "σε συνάρτηση και με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας" και ρώτησε τον Χριστόφια αν ήταν εντάξει. Η απάντησή του ήταν "όχι". Οπόταν, ο Μπαν Γκι-μουν του είπε: "Γιατί λέτε σε όλα όχι κ. Χριστόφια;". Εκείνη τη στιγμή ο Χριστόφιας έχασε το παιχνίδι, διότι ο Γενικός Γραμματέας θα του απέδιδε όλη την ευθύνη για το ναυάγιο.

 

Ο Μπαν Γκι-μουν βγήκε από το δωμάτιο και επέστρεψε σε λίγα λεπτά, με διορθωμένο το αντίγραφο της δήλωσης. Απευθυνόμενους στους Χριστόφια και Έρογλου, τους είπε: "Let's go" (Πάμε). Ο Χριστόφιας έπρεπε να αποφασίσει σε τρία δευτερόλεπτα εάν θα πήγαινε ή όχι. Χωρίς να πει τίποτα, σηκώθηκε, βγήκε έξω και στάθηκε δίπλα από τον Μπαν Γκι-μουν όταν διάβαζε την ανακοίνωση, δίνοντας με τον τρόπο αυτό τη συγκατάθεσή του στο περιεχόμενό της.

 

Ο Γενικός Γραμματέας, με αυτά που περιέλαβε στη δήλωσή του και με αυτά που αρνήθηκε να βάλει, διατήρησε αλώβητο το δικαίωμά του να συγκαλέσει διεθνή διάσκεψη και οι πληροφορίες λένε ότι θα το κάνει, οπόταν ο Πρόεδρος Χριστόφιας, είτε θα αρνηθεί τη συμμετοχή, είτε θα πάει χωρίς να ξέρει πώς θα βγει.

 

Λίγο αργότερα, ο Χριστόφιας, μιλώντας στους δημοσιογράφους είπε ότι "θα έχουμε λόγο και θα διαβουλευτεί μαζί μας ο Γενικός Γραμματέας κατά πόσο υπάρχει αυτή η πρόοδος και κατά πόσο θα συγκληθεί η διάσκεψη, πάντοτε υπό την προϋπόθεση που θέτει το Συμβούλιο Ασφαλείας"...

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

04/02/2012