Θα βγούμε ή θα μας βγάλουν από το ευρώ;
Η τρόικα θα έρθει μόνο με τους όρους της
Στα όριά της βρίσκεται η σχέση της κυβέρνησης με την τρόικα, η οποία δεν κλείνει ραντεβού για την επίσκεψή της στην Κύπρο αν δεν έχει πρώτα ρεαλιστικές αντιπροτάσεις στο προσχέδιο μνημονίου που έχει επιδώσει στην κυβέρνηση από τα τέλη Ιουλίου. Εάν η κυβέρνηση ετοιμάσει το δικό της μνημόνιο που θα αποκλίνει ουσιωδώς από τη φιλοσοφία των δικών της εισηγήσεων, δεν υπάρχει περίπτωση η τρόικα να συνεχίσει τις διαβουλεύσεις και η κυβέρνηση θα πρέπει να βρει χρήματα όχι μόνο για τις ανάγκες του κράτους, αλλά και για την κεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Ο Χριστόφιας δεν έκρυψε τις προθέσεις του να απορρίψει τη φιλοσοφία των προτάσεων της τρόικας στη συνάντηση που είχε μαζί της στο Προεδρικό, όταν είπε με οργή στον εκπρόσωπό της που του παρουσίασε το μέγεθος του προβλήματος και το εύρος των μέτρων που πρέπει να ληφθούν: "Ποιος είσαι εσύ που θα μου υποβάλεις εμένα τελεσίγραφα;". Ο Χριστόφιας, όπως διέρρευσε από τότε στον Τύπο, ανέπτυξε τις απόψεις του για το γνωστό "τρίπτυχο" (εξυγίανση, ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή) και είπε στην τρόικα ότι δε συζητούσε "βίαιες" προσαρμογές και ευαίσθητα θέματα όπως η ΑΤΑ, ούτε "μείωση του μισθολογικού κόστους με αυτόν τον ακραίο τρόπο". Η θέση της τρόικας ήταν πως το μνημόνιο ικανοποιεί πλήρως το "τρίπτυχο" που εγκρίθηκε και από την ΕΕ, βασικός πυλώνας του οποίου είναι η εξυγίανση, διότι χωρίς εξυγίανση δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη και χωρίς ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει ούτε κοινωνική συνοχή.
Η τρόικα αναχώρησε από την Κύπρο στα τέλη Ιουλίου και περίμενε τις θέσεις τις κυβέρνησης επί του προσχεδίου του μνημονίου. Το υπουργείο Οικονομικών, όπως ο "Π" πληροφορείται, ετοίμασε πακέτο ρεαλιστικών αντιπροτάσεων, με εναλλακτικά σενάρια εντός των πλαισίων που έθεσε η τρόικα, και επιχείρησε -πριν από τη σύνοδο των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ στη Λευκωσία- να το παρουσιάσει στον Πρόεδρο Χριστόφια, ο οποίος, σύμφωνα με μια πληροφορία, αντέδρασε έντονα και σύμφωνα με την πηγή μας "τους το πέταξε στα μούτρα".
Οι διαβεβαιώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου και του υπουργού Οικονομικών ότι διαπραγματεύονταν με την τρόικα όλο τον Αύγουστο δεν είναι απόλυτα αληθείς. Κάποια ανταλλαγή πληροφοριών υπήρξε, όμως επί της ουσίας η διαδικασία δεν έχει προχωρήσει ούτε βήμα από τον περασμένο Ιούλιο. Η τρόικα εξέφρασε με διάφορους τρόπους τη δυσαρέσκειά της, όμως η κυβέρνηση όχι μόνο συνέχισε να μην ανταποκρίνεται, αλλά έκανε επιλεκτικές διαρροές του μέρους του μνημονίου που αναφέρεται στις περικοπές, ενώ προκάλεσε και τα υπόλοιπα κόμματα να πάρουν θέση εάν αποδέχονταν την κατάργηση της ΑΤΑ και του 13ου μισθού.
Η παρελκυστική τακτική της κυβέρνησης, αλλά και η διαρροή με σκοπό τη δημιουργία κοινωνικής αναταραχής από την ίδια την κυβέρνηση, εξόργισε τους διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς και θεσμούς τους οποίους εκπροσωπούν τα μέλη της τρόικας. Τα μηνύματα αυτά μεταφέρθηκαν αυτοπροσώπως στον Χριστόφια από τη διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ, τον πρόεδρο του Eurogroup Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, τον επίτροπο για την Οικονομία Όλι Ρεν και τον πρόεδρο της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, αλλά και δημόσια από τον Γιούνκερ, εκ μέρους όλων των κρατών μελών της ευρωζώνης, με τη δήλωση ότι η Κύπρος έπρεπε να ξεκαθαρίσει τις προθέσεις της.
Ο Χριστόφιας δεσμεύτηκε στον Γιούνκερ ότι θα υποβάλει αντιπροτάσεις μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου και δόθηκαν οδηγίες στους τεχνοκράτες του υπουργείου Οικονομικών να ετοιμάσουν το μνημόνιο της κυβέρνησης. Ο στόχος της κυβέρνησης είναι να ετοιμάσει ένα ήπιο μνημόνιο και να καλέσει τα κόμματα να τοποθετηθούν. Το Προεδρικό ελπίζει ότι τα υπόλοιπα κόμματα δεν θα τολμήσουν να υπερασπιστούν τις θέσεις της τρόικας και ότι θα τα παρασύρει σ' ένα κοινό αντιμνημονιακό μέτωπο, για να μην επωμισθεί μόνη τις ευθύνες μιας πιθανής κατάρρευσης της οικονομίας.
Τον 13ο τον έφαγε η κυβέρνηση
Η κυβέρνηση κατάφερε και όρισε την ατζέντα της δημόσιας συζήτησης στρέφοντάς την γύρω από τις αποκοπές μισθών του Δημοσίου, με τόνο και ύφος που σκοπό έχει να τρομοκρατήσει την κοινωνία.
Αναφέρεται για παράδειγμα ότι η τρόικα ζητεί μείωση μισθών των υπαλλήλων κατά 15%. Η πραγματικότητα είναι ότι προτείνεται "σωρευτική μείωση" του μισθολογίου κατά 15%, περιλαμβανομένης της κατάργησης παρωχημένων επιδομάτων προς δημοσίους υπαλλήλους που θα υποδείξουν οι αρμόδιες αρχές. Η τρόικα δεν ζήτησε την οριζόντια αποκοπή μισθών. Είναι στην εξουσία της κυβέρνησης να κάνει την κατανομή κι αν θέλει μπορεί να κάνει κλιμακωτές αποκοπές για να μην επηρεάσει τους χαμηλόμισθους. Ή να κόψει τα σπάταλα επιδόματα για να επηρεαστούν λιγότερο οι μισθοί. Αλλά και μετά την αποκοπή του 15%, η Κύπρος δεν θα γίνει Ελλάδα. Την τετραετία 2007/2011 υπήρξε αύξηση του μισθολογίου κατά 25%. Μόνο το 2010/2011 η αύξηση ήταν 4,5%. Με την περικοπή του 15% το μισθολόγιο θα είναι στα επίπεδα του 2008/2009.
Αντιγράφουμε την Ελλάδα
Η γενική αντίδραση της κυβέρνησης, του ΑΚΕΛ, καθώς και του Λιλλήκα, ο οποίος φιλοδοξεί να εκφράσει το αντιμνημονιακό μέτωπο, είναι πως η τρόικα εφαρμόζει ένα μοντέλο που δοκιμάστηκε σε άλλες χώρες και απέτυχε, και σαφώς παραπέμπουν στην Ελλάδα. Αυτός που απέτυχε στην Ελλάδα δεν ήταν η τρόικα αλλά η ηγεσία της χώρας, που δεν εφάρμοζε εκείνα για τα οποία δεσμευόταν, με αποτέλεσμα το πρόβλημα να διογκώνεται. Αν αντιγράφει κάποιος το ελληνικό μοντέλο δεν είναι η τρόικα αλλά η κυβέρνηση Χριστόφια, που παρακολουθεί απαθής το παγόβουνο να μεγαλώνει.
Μια από τις κόκκινες γραμμές της κυβέρνησης είναι ο 13ος μισθός. Στην ουσία τον 13ο μισθό δεν τον κούρεψε η τρόικα, αλλά η ΠΑΣΥΔΥ με την άρνησή της και η κυβέρνηση με την απραξία της. Αν η κυβέρνηση έπαιρνε μέτρα πριν από δύο χρόνια, δεν θα υπήρχε σήμερα ζήτημα 13ου μισθού. Έστω και τον Ιούνιο, αν η κυβέρνηση εφάρμοζε τα μέτρα που έλεγε ότι επίκειντο, ίσως να είχε σήμερα περιθώρια να τον διασώσει.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της τρόικας, θα πρέπει να εξοικονομηθούν από τις δημόσιες δαπάνες κατά την τριετία του μνημονίου περίπου ένα δις ευρώ, για να καταλήξουμε το 2015 σε ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Αυτό αποτελεί θεσμική δέσμευση της Κύπρου προς την ΕΕ με την υπογραφή του Προέδρου Χριστόφια. Η Κύπρος είναι υποχρεωμένη να διορθώσει τις δημοσιονομικές της ανισορροπίες, και αυτό μόνο μέσα από ένα μνημόνιο μπορεί να επιτευχθεί. Η Κύπρος δεν μπορεί να αποφύγει τον μηχανισμό, εκτός κι αν μας βγάλουν από το ευρώ (να φύγουμε μόνοι μας δεν γίνεται), οπόταν δεν θα υπάρχει πια οικονομία για να τη σώσουμε.
Πώς χάθηκε ο 13ος
Ο Χριστόφιας συμφώνησε στις Βρυξέλες τη δημοσιονομική συμμόρφωση της Κύπρου, αλλά η ιδεολογία και η δειλία του δεν του επιτρέπουν να εφαρμόσει τις δικές του αποφάσεις. Η αναβλητικότητα αυτή έχει τίμημα και ο 13ος μισθός είναι ένα τρανταχτό παράδειγμα του πώς ο εργαζόμενος έγινε θύμα των "υπερασπιστών" του: σύμφωνα με τον καταμερισμό που έκανε η τρόικα για να συγκρατηθεί το έλλειμμα του 2012 στο 4%, θα πρέπει να υπάρξει αύξηση εσόδων, κυρίως από φορολογίες, και μείωση δαπανών από το κρατικό μισθολόγιο. Σε χρήματα η εξοικονόμηση προβλέπεται 175 εκατ., από αυτά τα 120 εκατ. θα προκύψουν από την περικοπή του 13ου μισθού, διότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος είσπραξης ενός τέτοιου ποσού με κανένα άλλο μέτρο.
Λόγω της απάθειας της κυβέρνησης, η ύφεση θα είναι μεγαλύτερη και τα 175 εκατ. που έχουν προβλεφθεί είναι πολύ αισιόδοξο νούμερο. Επιπλέον, τα 25 εκατ. έσοδα που θα προέκυπταν από φορολογίες δεν μπορούν πλέον να συγκεντρωθούν, διότι δεν υπάρχει ο χρόνος για να αποδώσουν. Επομένως, όχι μόνο δεν υπάρχουν περιθώρια διάσωσης του 13ου μισθού, αλλά έκανε ήδη φτερά κι εκείνος του 2013, επειδή τα υπόλοιπα θα μεταφερθούν στον επόμενο χρόνο.
Η κυβέρνηση λέγει ότι ο 13ος είναι κόκκινη γραμμή και δεν θα αποδεχτεί τη μη καταβολή του. Όμως, με ποια χρήματα θα τον καταβάλει, αφού δεν φρόντισε έγκαιρα για να έχει ρευστότητα; Η μόνη διέξοδος είναι να δανειστεί. Αν βρει δανεικά, το επιτόκιο θα είναι τσουχτερό, το έλλειμμα αντί να σμικρύνει θα μεγαλώσει, η δέσμευση για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό είναι αμετάκλητη και ο λογαριασμός που θα πληρώσει ο εργαζόμενος στο Δημόσιο πολύ μεγαλύτερος. Εν πολλοίς, εδώ που έφτασαν τα πράγματα, ακόμη κι αν καταβληθεί ο 13ος θα είναι δανεικός και θα τον ξεπληρώσουν το 2013 οι εργαζόμενοι, και μάλιστα με τσουχτερό επιτόκιο.
Θα βγούμε ή θα μας βγάλουν από το ευρώ;
Ο Άντρος Κυπριανού, μιλώντας στο ΡΙΚ το βράδυ της Παρασκευής, προσπαθώντας να ανασκευάσει αυτά που του αποδόθηκαν ότι είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο εξόδου της Κύπρου από το ευρώ, επιβεβαίωσε ότι ως κόμμα τούς απασχολεί και γίνονται συζητήσεις για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Για να βγούμε από το ευρώ δεν υπάρχει διαδικασία, αλλά να μας βγάλουν μπορεί. Αν στην ΕΕ αναζητούν κάποια μικρή χώρα με μικρή οικονομία για να την πετάξουν έξω από το ευρώ χωρίς παρενέργειες για να συμμορφώσουν τους μεγάλους, μπορεί να είμαστε η ιδανική περίπτωση. Κι αν πραγματικά το έχουν μετανιώσει που τους φορτώσαμε τον μπελά του Κυπριακού, μπορεί να γίνουμε το παράδειγμα για εκδίωξη και από την ΕΕ.
Τα σενάρια αυτά είναι ακραία, όμως ακραίο δεν ήταν πριν από τρία χρόνια το σενάριο της χρεοκοπίας της κυπριακής οικονομίας και σήμερα είναι μια πραγματικότητα; Ο τρόπος που συμπεριφέρεται ο Χριστόφιας στην τρόικα δίνει την εντύπωση ότι οδηγεί τα πράγματα στο χειρότερο σενάριο.
Δεν είναι κατάρα
Στο κείμενο που κατέθεσε η τρόικα εντοπίζονται προβλήματα και υπάρχουν εισηγήσεις για όλες τις στρεβλώσεις της οικονομίας και της δυσλειτουργίας του κράτους, και υποβάλλονται εισηγήσεις για επίλυσή τους, από τον τομέα της υγείας και τον τουρισμό μέχρι την απογραφή της κρατικής περιουσίας για καλύτερη αξιοποίησή της. Για όλες τις στρεβλώσεις, που όλοι τις παραδέχονται αλλά δεν τολμούν να προχωρήσουν στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, υπάρχουν εισηγήσεις για λύσεις και το μνημόνιο είναι μια ευκαιρία εξορθολογισμού του κυπριακού κράτους. Όμως, η κυβέρνηση ανέδειξε αυτά που θεωρεί αρνητικά, παρέβλεψε εντελώς τα θετικά και αγνοεί τις συστάσεις της τρόικας, ακόμα και για ζητήματα που θα εκσυγχρονίσουν το κράτος και θα πατάξουν τη φοροδιαφυγή.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το προσχέδιο του μνημονίου, μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου η κυβέρνηση θα έπρεπε να αναθέσει τη διεξαγωγή μιας εξωτερικής μελέτης για πιθανές επιπρόσθετες μεταρρυθμίσεις της δημόσιας διοίκησης. Οι όροι εντολής της έρευνας έπρεπε να συμφωνηθούν με την τρόικα και να καλύπτουν τομείς όπως το μέγεθος του Δημοσίου, η αξιοποίηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης κτλ.
Επίσης, η κυβέρνηση, σύμφωνα με το μνημόνιο, πρέπει να ετοιμάσει μιαν έκθεση για το πώς θα επιτευχθεί η βελτιστοποίηση συστημάτων μηχανογράφησης στη φορολογική διοίκηση και να προτείνει συγκεκριμένα μέτρα, που θα έπρεπε να ληφθούν το τελευταίο τρίμηνο του 2012. Η έκθεση θα πρέπει να περιλαμβάνει:
- Πρόταση για βελτίωση μηχανογραφικών συστημάτων που να διασφαλίζουν τη συμβατότητα μεταξύ φορολογικής διοίκησης και των δικαστηρίων, καθώς και τη διασύνδεση όλων των φορολογικών γραφείων.
- Προώθηση της χρήσης ηλεκτρονικών μεθόδων υποβολής αιτήσεων (e-filling), ηλεκτρονικών μεθόδων πληρωμών (e-payment), και χρήση τραπεζικών εμβασμάτων αντί μετρητών και επιταγών.
- Πρόταση για βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ αρμόδιων αρχών για φοροεισπρακτικούς σκοπούς, λαμβάνοντας υπόψη την προστασία προσωπικών δεδομένων.
Το γεγονός ότι δεν προχώρησε στις εισηγήσεις της τρόικας για τις μελέτες που θα βοηθήσουν στη μεταρρύθμιση του κράτους για να εφαρμοστεί και στην πράξη η "δίκαιη κοινωνία" δείχνει ότι συνεργάζεται με το στανιό, με πρακτικές και πατέντες που χρησιμοποιεί στο Κυπριακό.
Ο προϋπολογισμός
Η πιο ανησυχητική εξέλιξη για την άρνηση συνεργασίας με την τρόικα είναι η κατάρτιση του προϋπολογισμού. Σύμφωνα με το προσχέδιο του μνημονίου, ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2013 θα πρέπει να παρουσιαστεί στην τρόικα πριν από την κατάθεσή του στη Βουλή και να υιοθετηθεί πριν από την καταβολή της πρώτης δόσης της οικονομικής βοήθειας.
Η κυβέρνηση καταρτίζει προϋπολογισμό χωρίς την τρόικα. Συνεπώς, δεν λαμβάνει υπόψη τις εισηγήσεις της και διακόπτει ντε φάκτο τις συνομιλίες. Η κυβέρνηση αποτάθηκε στην ΕΕ και στο ΔΝΤ στις 25 Ιουνίου διότι δεν βρήκε επενδύσεις για την ανακεφαλαιοποίηση της Λαϊκής. Η κυβέρνηση κρατικοποίησε τη Λαϊκή επενδύοντας σε αυτή 1,8 δις ευρώ σε χαρτιά. Τα χαρτιά αυτά έχουν αξία ενόσω η χώρα διαπραγματεύεται την ένταξή της στον μηχανισμό στήριξης. Εάν οι συνομιλίες αυτές διακοπούν, η ΕΚΤ και να θέλει δεν δικαιούται να παραχωρεί ρευστότητα σε μια μη βιώσιμη τράπεζα. Συνεπώς, το εφιαλτικό σενάριο κατάρρευσης μιας τράπεζας, που θα συμπαρασύρει όλη την οικονομία και θα ικανοποιήσει την ενδόμυχη επιθυμία της ηγεσίας του ΑΚΕΛ για έξοδο από το ευρώ, δεν είναι απομακρυσμένο. Είναι απολύτως ρεαλιστικό. Προφανώς ο Χριστόφιας δεν ξέρει τι κάνει, αλλά αυτό δεν έχει σημασία. Αυτό που μετρά είναι ότι το κάνει.
Μακάριος Δρουσιώτης
Πολίτης
22/09/2012