Τι μας συμφέρει πραγματικά;
Ο πρέσβης της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Κύπρο Στάνισλαβ Οσάτσι είχε την Παρασκευή συνάντηση με τον γενικό γραμματέα του ΑΚΕΛ Άντρο Κυπριανού. Συζήτησαν τις εξελίξεις στο Κυπριακό και μετά έκαναν δηλώσεις για τα στρατεύματα και τις εγγυήσεις. Κάθε φορά που διανοίγεται κάποια προοπτική λύσης, η Μόσχα την υποσκάπτει, προφασιζόμενη ότι ενδιαφέρεται για την ασφάλειά τους, ενώ στην πραγματικότητα εξυπηρετείται από τη μη λύση και το στάτους κβο. Οι Κύπριοι πολιτικοί ευχαριστούν τη Μόσχα για την «πολιτική αρχών» στο Κυπριακό και αυτή η κοροϊδία συνεχίζεται από το 1974. Ήταν συνεπώς αναμενόμενη η κινητοποίηση του Οσάτσι αμέσως μετά την ανακοίνωση της εντατικοποίησης των συνομιλιών και εντελώς προβλέψιμες οι δηλώσεις του για το θέμα της ασφάλειας. Ο Οσάτσι έκανε ειδική αναφορά και «στις προτάσεις που τέθηκαν το 1986 από τη Σοβιετική Ένωση προς την αμερικανική πλευρά και οι οποίες απορρίφθηκαν, κυρίως λόγω του ότι προνοούσαν αποστρατικοποίηση». Για την ακρίβεια, το 1986 δεν έγινε καμιά νέα πρόταση, αλλά επαναλήφθηκε -για πολλοστή φορά- μια γενική διακήρυξη της Μόσχας για τις αρχές λύσης του Κυπριακού και η εισήγηση για τη σύγκλιση διεθνούς διάσκεψης. Ανακοινώθηκαν στη Μόσχα, στις 21 Ιανουαρίου 1986, σε πολύ χαμηλό επίπεδο, με δήλωση στο ΤΑΣΣ του αναπληρωτή υπεύθυνου του τμήματος Τύπου του σοβιετικού ΥΠΕΞ Βλαντίνμιρ Μορόζοφ. Οι «προτάσεις» δεν είχαν αποδέχτες τους Αμερικανούς, ούτε καν τους Τούρκους, αλλά την κοινή γνώμη στην Κύπρο και για συγκεκριμένο λόγο.
Είναι σήμερα επαρκώς τεκμηριωμένο ότι το Κομουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ένωσης (ΚΚΣΕ) ασκούσε αποτελεσματική επιρροή σε όλα τα δορυφορικά κομουνιστικά κόμματα μέσω του Διεθνούς Τμήματος. Πέραν της ιδεολογικής, υπήρχε και η οικονομική εξάρτηση. Ο λεγόμενος ενδιάμεσος χώρος δημιουργήθηκε στην Κύπρο με αφορμή τις βουλευτικές εκλογές του 1976. Τότε ήταν που ιδρύθηκε το ΔΗΚΟ, το οποίο μαζί με την προϋπάρχουσα ΕΔΕΚ συνέπραξαν με το ΑΚΕΛ για τον αποκλεισμό του Κληρίδη από την πολιτική ζωή.
Το ΑΚΕΛ, ως διεθνιστικό κόμμα, είχε καλλιεργήσει στους οπαδούς του μια κουλτούρα συνύπαρξης με τους Τουρκοκυπρίους και εκφραζόταν πάντοτε υπέρ της λύσης. Όμως, τελώντας υπό την καθοδήγηση του Διεθνούς Τμήματος του ΚΚΣΕ, το ΑΚΕΛ αρνείτο την όποια συνεργασία με τον Κληρίδη, ο οποίος ήταν τότε ο μόνος Κύπριος πολιτικός που ήταν σε θέση να στηρίξει μια λύση. Από την άλλη, κατανοούσε ότι ήταν αδύνατον να επιτευχθεί λύση με το ΔΗΚΟ, αλλά δεν μπορούσε να απαγκιστρωθεί από αυτό. Όπως το έθεσε παραστατικά σε μια συνέντευξή του ο Παύλος Δίγκλης, «κατεβάζαμε τον Σπύρο από το τρένο και τον ανέβαζε η Μόσχα». Το 1985 άρχισαν να συντελούνται στη Σοβιετική Ένωση ιστορικές αλλαγές. Τον Μάρτιο ανέλαβε την ηγεσία ο μεταρρυθμιστής Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο οποίος ξήλωσε το Διεθνές Τμήμα του ΚΚΣΕ και άλλαξε τις αρμοδιότητές του, από την καθοδήγηση των δορυφορικών κομμάτων στην παρακολούθηση των συνομιλιών με τη Δύση για τη μείωση των εξοπλισμών.
Το ΑΚΕΛ αξιοποίησε αυτό το παράθυρο ελευθερίας και συνεργάστηκε με τον ΔΗΣΥ ενάντια στον Σπύρο Κυπριανού. Τα δύο κόμματα πέρασαν ψήφισμα από τη Βουλή και ζητούσαν την παραίτηση του Κυπριανού από την προεδρία, ενώ είχαν συμφωνήσει παρασκηνιακά και στο όνομα του Γεώργιου Ιωαννίδη ως πιθανού διάδοχού του. Ο Κυπριανού αρνήθηκε να παραιτηθεί. Αντί αυτού παραιτήθηκε η Βουλή και διεξήχθηκαν εκλογές τον Δεκέμβριο του 1985. Σε όλη την προεκλογική περίοδο λειτούργησε στο Προεδρικό Μέγαρο ένα επιτελείο υπό την καθοδήγηση του υπουργού Προεδρίας Ντίνου Μιχαηλίδη, το οποίο έδινε υποσχέσεις και ικανοποιούσε ρουσφέτια, στοχευόμενα σε οικογένειες ψηφοφόρων του ΑΚΕΛ. Έχοντας και το πλεονέκτημα του «αγωνιστή» που αντιστεκόταν στις πιέσεις, ο Κυπριανού απέσπασε ένα σημαντικό ποσοστό από τους ψηφοφόρους του ΑΚΕΛ. Το ΔΗΚΟ κατετάγη δεύτερο κόμμα (27%), οριακά πάνω από το τρίτο ΑΚΕΛ.
Μετά τις εκλογές, η Μόσχα «μάζεψε» το ΑΚΕΛ, το οποίο επανήλθε στη «σωστή γραμμή». Το κόμμα απέδωσε τη μείωση των ποσοστών του στη συνεργασία με τον ΔΗΣΥ. Ο Εζεκίας Παπαϊωάννου επέρριψε την ευθύνη στους μεταρρυθμιστές του κόμματος υπό τον Αντρέα Ζιαρτίδη και επανέφερε το κόμμα στη γραμμή «ποτέ συνεργασία με τον Συναγερμό». Σε αυτό το πλαίσιο, τον Ιανουάριο του 1986 το ρωσικό ΥΠΕΞ ανακοίνωσε στην πρόταση για διεθνή διάσκεψη, την οποία μας υπενθύμισε τις προάλλες ο Οσάτσι. Η σοβιετική πρόταση ήταν η πλατφόρμα για να αποσυμφορήσει το ΑΚΕΛ την πίεση προς τον Κυπριανού για το Κυπριακό.
Το 1990, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, επεκράτησε στο ΑΚΕΛ η συντηρητική σχολή υπό τον Δημήτρη Χριστόφια. Η αποχώρηση των μεταρρυθμιστών και η αποτυχία τους να συγκροτηθούν σε συντεταγμένη πολιτική δύναμη άφησε όλο το πεδίο ελεύθερο στο ΑΚΕΛ να ανασυντάξει την «τριμερή συνεργασία» του 1976, υπό τον Τάσσο Παπαδόπουλο, με όλες τις γνωστές «παρενέργειες» στο Κυπριακό.
Το ΑΚΕΛ, στη μετά Χριστόφια εποχή, έδωσε στίγμα αυτόνομης πολιτικής, χωρίς επιρροές από τη Μόσχα, θέτοντας ύψιστη προτεραιότητά του τη λύση του Κυπριακού, που δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη συνεργασία των δύο μεγάλων κομμάτων. Αντιδρώντας, η ρωσική πρεσβεία έριξε το βάρος της υπονόμευσης των συνομιλιών στα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου. Μετά τις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές παρατηρείται μια προσπάθεια να επανέλθει το ΑΚΕΛ στη «σωστή γραμμή», με το επιχείρημα ότι πλήρωσε τη συμπόρευση με τον ΔΗΣΥ. Δεν υπάρχει καμιά τεκμηρίωση ότι η μείωση των ποσοστών του ΑΚΕΛ οφείλεται στην πολιτική του στο Κυπριακό. Πιο ρεαλιστικό είναι το συμπέρασμα ότι η μείωση οφείλεται στα συμπτώματα διαφθοράς, λόγω και της οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, η σκληροπυρηνική τάση στο ΑΚΕΛ υπό τον Νίκο Κατσουρίδη προσπαθεί ν’ αρπαχτεί από τη συγκυρία και κάνει παραλληλισμούς με το 1985. Στην προσπάθεια αυτή ήρθε να δέσει και ο Οσάτσι, ξεθάβοντας τη σοβιετική «πρόταση» του 1986.
Η ασφάλεια είναι σημαντικό θέμα για τους Ελληνοκυπρίους, γι’ αυτό και θα πρέπει με τη λύση να μειωθεί στο μίνιμουμ ο όποιος κίνδυνος μπορεί να υπάρχει. Οι δύο κοινότητες της Κύπρου θα πρέπει να ιεραρχήσουν τις προτεραιότητές τους και να σταθμίσουν τα συμφέροντά τους χωρίς τις νουθεσίες των επιτήδειων τρίτων. Και οι ηγέτες μας οφείλουν να κάνουν λίγο κράτει στις δοξασίες προς τον Οσάτσι για τις θέσεις αρχής. Στον κόσμο που ζούμε υπάρχουν συμφέροντα. Ο Οσάτσι προάγει τα δικά της χώρας του, κι εμείς θα πρέπει επιτέλους να δούμε τα δικά μας.
Μακάριος Δρουσιώτης
12/04/2016