«Η Συμμορία» που κυβερνά την Κύπρο
Της Κατερίνας Ηλιάδη
Με το νέο του βιβλίο "Η Συμμορία", ο Μακάριος Δρουσιώτης -δημοσιογράφος, συγγραφέας, μελετητής της Νεότερης Ιστορίας της Κύπρου- "επιχειρεί να κάνει μια παρέμβαση στα κοινά, στο καυτό ζήτημα της διαφθοράς που επηρεάζει την κοινωνία, που είναι το μείζον εθνικό πρόβλημα της Κύπρου", όπως ο ίδιος λέει. "Όλα τα υπόλοιπα είναι παράγωγα ή παρενέργειές της. Στοχεύω, λοιπόν, να αναδείξω αυτήν την πραγματικότητα όχι με γενικότητες, αλλά με γεγονότα και τεκμήρια", σημειώνει ο Μακάριος Δρουσιώτης στη συνέντευξή του στον "Π", εξηγώντας παράλληλα γιατί επέλεξε αυτόν τον τίτλο: "Ο τίτλος του βιβλίου δεν είναι σχήμα λόγου για εντυπωσιασμό. Θα έλεγα ότι πρόκειται για ένα τολμηρό βιβλίο επειδή μιλά με ονόματα και γεγονότα και όχι με υπονοούμενα και μισόλογα. Στηρίζεται σε αληθινά γεγονότα. Έδωσα το προσχέδιο του βιβλίου σε μερικά άτομα που εμπιστεύομαι για να κάνουν σχόλια και παρατηρήσεις. Κάποιος σχολίασε ότι μοιάζει με σειρά του Netflix. Πάντως, δεν είναι σενάριο. Είναι η γυμνή αλήθεια όπως την έζησα, την είδα και την ερεύνησα". Στην παρατήρηση ότι σε μερικά σημεία το βιβλίο είναι πολύ σκληρό, ο συγγραφέας απαντά ότι σκληρά είναι τα ίδια τα γεγονότα, η πραγματικότητα και όχι η καταγραφή της. "Δούλεψα πολύ τα κείμενα. Στην τελική τους μορφή τα επεξεργάστηκα πάνω από 10 φορές, προσπαθώντας να εκλαϊκεύσω περίπλοκα γεγονότα με εξειδικευμένες οικονομικές ορολογίες, για να γίνουν κατανοητά από τον μέσο αναγνώστη χωρίς να χάνεται η ουσία. Ελπίζω να τα κατάφερα", προσθέτει.
«Πέρα από το κράτος που βλέπει και γνωρίζει ο κόσμος [...],
υπάρχει ένα άλλο, παράλληλο κράτος, ένα παρακράτος,
το οποίο λειτουργεί σαν συμμορία»
Εννοείτε ότι το πολιτικό σύστημα είναι μια συμμορία ή ότι μας κυβερνά μια συμμορία;
Από τα γεγονότα που έζησα, από όσα άκουσα και από τα έγγραφα που μελέτησα διαπίστωσα ότι το σύστημα εξουσίας λειτουργεί σαν συμμορία παρά ως κράτος δικαίου. Στη χώρα μας πάσχει η λειτουργία των ανεξάρτητων θεσμών και απουσιάζει το αίσθημα ευθύνης προς το δημόσιο συμφέρον. Δεν υπάρχει λογοδοσία, ούτε δικαιοσύνη, και αυτό το κενό το καλύπτει η ασυδοσία. Η θεσμική παράλυση εκτρέφει τη διαφθορά και δίνει τη δυνατότητα σε όποιον κυβερνά να διαχειρίζεται τον εθνικό πλούτο σαν ιδιωτικό τσιφλίκι. "This is Cyprus", δυστυχώς.
Ναι, αλλά ήδη κάποιοι σας κατακρίνουν ότι προδώσατε την εμπιστοσύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας - εργαστήκατε δίπλα του και τώρα βγάζετε στη φόρα εμπιστευτικές πληροφορίες. Είναι αυτό θεμιτό;
Να με κρίνουν όσοι θέλουν και με όση ένταση θέλουν. Έχω μόνο μια παράκληση να κάνω: να με κρίνουν αφού με διαβάσουν. Η πιστή αφοσίωση με όρκους θανάτου ισχύει μόνο στις συμμορίες, κι εγώ πήγα να εργαστώ σε κυβέρνηση, όχι σε συμμορία. Ευτυχώς είμαστε κράτος μέλος της ΕΕ και μία από τις κορυφαίες αξίες της Ευρώπης είναι το κράτος δικαίου. Πριν από έναν χρόνο η ΕΕ ενέκρινε μια νέα Οδηγία για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers), ακριβώς για να εξασφαλίσει και να ενθαρρύνει όσους έχουν πληροφόρηση για διαφθορά να την καταγγείλουν. Ίσως να μην αποτολμούσα να εκδώσω αυτό το βιβλίο χωρίς την ομπρέλα προστασίας που προσφέρει αυτή η Οδηγία. Για κάποιους η ένταξη στην ΕΕ μπορεί να είναι μια ευκαιρία εύκολου και γρήγορου πλουτισμού με την πώληση της ευρωπαϊκής υπηκοότητας. Για κάποιους άλλους η ευρωπαϊκή υπηκοότητα είναι το προνόμιο της ελευθερίας της σκέψης, της έκφρασης και της δυνατότητας καταγγελίας των φαινομένων διαφθοράς. Επέλεξα τη δεύτερη κατηγορία.
«Η θεσμική παράλυση εκτρέφει τη διαφθορά
και δίνει τη δυνατότητα σε όποιον κυβερνά
να διαχειρίζεται τον εθνικό πλούτο σαν ιδιωτικό τσιφλίκι»
Φαυλοκρατία
Τι περιμένετε να γίνει μετά την κυκλοφορία του βιβλίου σας;
Δεν περιμένω ότι θα γίνει κάποια εξέγερση, αλλά προσδοκώ ότι θα αρχίσει τουλάχιστον ένας δημόσιος διάλογος για το εθνικό πρόβλημα της διαφθοράς. Ότι θα ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες και θα αρχίσει να καλλιεργείται κουλτούρα λογοδοσίας. Ότι θα τερματιστεί η ανωμαλία του "δικαίου της ανάγκης" που εξελίχθηκε στον αυταρχισμό του ενός και θα γίνει επιτέλους η Κύπρος μια κανονική χώρα.
Δεν είναι μια κανονική χώρα η Κύπρος;
Πέρα από το κράτος που βλέπει και γνωρίζει ο κόσμος, με τους θεσμούς και τις διαδικασίες του, υπάρχει ένα άλλο, παράλληλο κράτος, ένα παρακράτος, το οποίο λειτουργεί σαν συμμορία και με αθέμιτα μέσα νέμεται με απληστία τα οφέλη της αυθαιρεσίας μιας εξουσίας η οποία πλουτίζει εις βάρος του συνόλου χωρίς έλεγχο, χωρίς ρίσκο, χωρίς ουσιώδη κριτική και χωρίς να είναι υπόλογη σε κανέναν. Αυτό το ηθικό και θεσμικό κενό καλύπτεται από μια επίφαση ελευθερίας, η οποία επιτρέπει στον καθένα να έχει απεριόριστη δυνατότητα λόγου, που δημιουργεί την ψευδαίσθηση δημοκρατίας. Στην ουσία πρόκειται για φαυλοκρατία, στην οποία επικρατούν κυρίως οι απατεώνες, οι καταφερτζήδες και οι μέτριοι, ενώ οι πολίτες που έχουν αίσθημα ευθύνης και όραμα για τον τόπο συνήθως αποβάλλονται και περιθωριοποιούνται.
«Πριν από έναν χρόνο η ΕΕ ενέκρινε μια νέα Οδηγία
για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers),
ακριβώς για να εξασφαλίσει και να ενθαρρύνει
όσους έχουν πληροφόρηση για διαφθορά να την καταγγείλουν»
Η στροφή
Πώς σας κατέβηκε να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Όπως εξηγώ στην εισαγωγή του βιβλίου ξεκίνησα να καταγράφω τα γεγονότα του Eurogroup και η έρευνα με οδήγησε αλλού. Δεν άρχισα να γράφω για να εκδικηθώ τάχα τον Αναστασιάδη επειδή δεν μας διόρισε ξανά στις Βρυξέλλες. Πρώτον και κύριον δεν με ενδιέφερε προσωπικά μια δεύτερη θητεία στις Βρυξέλλες. Κατά δεύτερον, διαφώνησα με τον Αναστασιάδη δυόμισι χρόνια προτού λήξει η θητεία μου στην ΕΕ.
Γιατί χάλασε η σχέση σας με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας;
Άρχισα να συνεργάζομαι με τον Αναστασιάδη το 2004 για έναν σκοπό και χάλασε αυτή η σχέση όταν εγκατέλειψε τον σκοπό. Η αιτία ήταν η στροφή που έκανε στο Κυπριακό, στις αρχές του 2017. Μέχρι τότε είχαμε πολύ στενή συνεργασία και του ετοίμαζα σημειώματα από τις Βρυξέλλες για το Κυπριακό. Όταν έγινε φανερό ότι η ατζέντα του ήταν να σκοτώσει τις συνομιλίες και έβαλε πλώρη για επανεκλογή, δεν επεδίωξα να ξαναέχω οποιαδήποτε επικοινωνία μαζί του.
Γιατί δεν μιλήσατε για το Κραν Μοντανά την ώρα που έτρεχαν τα γεγονότα και βγήκατε εκ των υστέρων να τα πείτε;
Μίλησα και τότε, όχι όμως δημόσια. Δημοσιοποίησα αυτά που γνώριζα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της θητείας μου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Δεν μπορούσα να το κάνω ενόσω ήμουν συνεργάτης του Στυλιανίδη, διότι θα αντανακλούσε στον ίδιο. Σήμερα, που δεν υπάρχει το επαγγελματικό κώλυμα, ασκώ χωρίς κανέναν περιορισμό το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση. Το καλοκαίρι του 2017, μετά το Κραν Μοντανά, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μού έστειλε έναν φάκελο με έγγραφα, μαζί με μια επιστολή στην οποία ισχυριζόταν ότι διαπραγματεύτηκε με καλή πίστη. Γνώριζα από τότε ότι την παραμονή του δείπνου προσέγγισε τον Τσαβούσογλου, του πρότεινε λύση δύο κρατών και να τον αφήσουν να κάνει εκλογές. Απάντησα στην επιστολή του και έθεσα υπόψη του τις πληροφορίες μου. Ανέφερα πως αν ήταν αληθείς δεν είχαν κανένα νόημα τα έγγραφα που μου έστειλε. Δεν μου απάντησε.
Φόβος vs ελευθερία
Η Συμμορία αφορά μόνο την οικονομία ή και το Κυπριακό;
Η συμμορία του Κυπριακού είναι μεγαλύτερη και ισχυρότερη, αλλά η συγκεκριμένη έκδοση αφορά μόνο την οικονομική κρίση του 2013 και όσα ακολούθησαν. Έχω σχεδόν έτοιμο ένα δεύτερο βιβλίο -πιστεύω εξίσου ενδιαφέρον με το πρώτο- που καταπιάνεται και με το Κυπριακό. Εάν επιβιώσω από το πρώτο θα εκδώσω και το επόμενο [σ.σ. μεταξύ σοβαρού και αστείου].
Φοβάστε;
Όχι. Αν και έγινε προσπάθεια εκφοβισμού μου. Δεν υπάρχει πιο απαίσιο αίσθημα από το να ανακαλύπτεις ότι κάποιος παραβίασε την ιδιωτική σου ζωή και μάλιστα στην έκταση που συνέβη σε μένα. Δεν θέλω να παριστάνω τον ήρωα, αλλά δεν επέτρεψα στον φόβο να με κυριεύσει. Αν υπαναχωρούσα δεν θα ήταν απλώς ένας συμβιβασμός. Θα ήταν μια συντριπτική ήττα της ελευθερίας μου να σκέφτομαι και να εκφράζομαι, θα ήταν μια πνευματική αυτοκτονία. Έχω γράψει πολλά βιβλία, αυτό είναι πολύ διαφορετικό διότι είναι η στάση της συνείδησής μου έναντι της κοινωνίας που πληρώνει το βαρύ τίμημα της διαφθοράς και στην προκειμένη περίπτωση έναντι εκείνων που υπέστησαν τις συνέπειες της κρίσης του 2013.
Συνεχίζονται οι έρευνες
Έχετε νέα σε σχέση με την καταγγελία σας για χακάρισμα / παρακολούθηση των ηλεκτρονικών σας συσκευών που κάνατε στην Αστυνομία;
Τις προάλλες μού έγινε μια πρώτη ενημέρωση από την Αστυνομία. Αν και με αργούς ρυθμούς -λόγω φόρτου εργασίας όπως μου είπαν- συνεχίζουν την έρευνά τους. Ήθελαν να μου υποβάλουν κάποιες διευκρινιστικές ερωτήσεις, τις οποίες και απάντησα. Έγραψα ήδη μια μονογραφία για την περιπέτεια αυτή και θα την κυκλοφορήσω. Θα δημοσιοποιήσω στο διαδίκτυο και όλα τα στοιχεία που έχω για να κρίνουν οι ίδιοι οι αναγνώστες εάν είναι σοβαρή η καταγγελία μου. Θα περιμένω να ολοκληρωθεί η έρευνα της Αστυνομίας, διότι δεν θέλω να προκαταλάβω τα αποτελέσματά της. Όσοι διαβάσουν το βιβλίο νομίζω ότι θα κατανοήσουν ότι υπήρχε και λόγος και αιτία γι' αυτήν την κατάπτυστη πράξη.
Πάντως, ο Πρόεδρος έχει πει δημόσια ότι είναι δίπλα σας σε αυτό το ζήτημα;
Είναι συγκινητικό το ενδιαφέρον, αλλά για να είμαι ειλικρινής σε όλη αυτήν την περιπέτεια δεν αισθάνομαι κανέναν δίπλα μου, εκτός από την οικογένειά μου και μερικούς φίλους. Τουναντίον, αισθάνομαι ότι κάποιος είναι συνέχεια πίσω μου. Γνωρίζω ότι το τηλέφωνό μου συνεχίζει να παρακολουθείται και επινοούμαι διαρκώς τρόπους εναλλακτικής επικοινωνίας. Αυτοί που το κάνουν είτε έχουν μεγάλο θράσος είτε μεγάλες πλάτες.
Πολίτης
29/11/2020