Μακάριος Δρουσιώτης - ''Η πρώτη διχοτόμηση''
Το Κυπριακό στη σημερινή του μορφή έχει τις ρίζες του στα γεγονότα του 1963, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο, ερευνητή και συγγραφέα Μακάριο Δρουσιώτη, ο οποίος στο νέο του βιβλίο ''Η πρώτη διχοτόμηση, Κύπρος 1963-1964'' επιχειρεί να καλύψει τα κενά που εντοπίζει στην ιστοριογραφία της περιόδου.
Ο Μακάριος Δρουσιώτης θεωρεί ότι οι συνθήκες που οδήγησαν στην κατάρρευση των συμφωνιών της Ζυρίχης αποτελούν μια από τις πιο αδιευκρίνιστες πτυχές της νεότερης κυπριακής ιστορίας.
Οπως δήλωσε στο ΚΥΠΕ, ''μέχρι το 63 το Κυπριακό ήταν μια διαφορά μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Βρετανών, στην οποία παρεμβλήθηκαν και οι Τουρκοκύπριοι ως ενδιαφερόμενο μέρος. Από το 1963 και μετά, είναι ένα πρόβλημα μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων''.
Το βιβλίο, που κυκλοφόρησε αυτές τις ημέρες από τις Εκδόσεις Αλφάδι, στηρίζεται στο μεγαλύτερο του μέρος σε πρωτογενές αρχειακό υλικό από τα εθνικά αρχεία της Βρετανίας και των ΗΠΑ.
Ο Δρουσιώτης καταγράφει και αναλύει τα γεγονότα της περιόδου και επιχειρεί να ερμηνεύσει την πολιτική συμπεριφορά των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων, σε συνάρτηση με το διεθνές περιβάλλον.
Προσπαθεί, επίσης, να δώσει τεκμηριωμένες απαντήσεις για τα αίτια και τις συνέπειες της πρώτης μορφής διχοτόμησης της Κύπρου, τρία μόλις χρόνια μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας.
Περιγράφοντας την περίοδο, ο Δρουσιώτης λέγει: ''Το Δεκέμβριο του 1963, με αφορμή εισήγηση του Προέδρου της Κύπρου αρχιεπισκόπου Μακαρίου για τροποποίηση 13 σημείων του συντάγματος, προκλήθηκε ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Οι διακοινοτικές ταραχές οδήγησαν στην κατάρρευση των συμφωνιών της Ζυρίχης και του Λονδίνου του 1959, δυνάμει των οποίων ανακηρύχθηκε, το 1960, η κυπριακή ανεξαρτησία''.
Το 1964, η Κυπριακή Δημοκρατία, ως δικοινοτικό κράτος, όπως προβλεπόταν από το σύνταγμα του 1960, ουσιαστικά έπαψε να υφίσταται. Αυτό που έμεινε ήταν ένα αμιγώς ελληνικό κράτος, ενώ οι Τουρκοκύπριοι προσπάθησαν να δημιουργήσουν το δικό τους ξεχωριστό τουρκικό κράτος στο νησί'', προσθέτει.
Κατά το συγγραφέα, οι συνθήκες που οδήγησαν στην κατάρρευση των συμφωνιών της Ζυρίχης αποτελούν μια από τις πιο αδιευκρίνιστες πτυχές της νεότερης κυπριακής ιστορίας.
''Το 1963 η ηγεσία των Ελληνοκυπρίων προσπάθησε, με ανορθόδοξο τρόπο, να βελτιώσει τις συμφωνίες της Ζυρίχης. Ο Μακάριος εκτίμησε λάθος το διεθνές ισοζύγιο δυνάμεων και υπερεκτίμησε τις δυνάμεις του, με αποτέλεσμα να διευκολύνει την τουρκική πολιτική που ήταν η διχοτόμηση της Κύπρου. Ως αποτέλεσμα των λανθασμένων πολιτικών χειρισμών δημιουργήθηκαν στο έδαφος τετελεσμένα γεγονότα. Επίσης, το κλίμα που επικράτησε εξέθρεψε τον τουρκικό και τον ελληνικό εθνικισμό και έθεσε ως ρεαλιστικό στόχο αφενός την ένωση και αφετέρου τη διχοτόμηση. Αυτή η πολιτική ανωμαλία, χωρίς να υποτιμηθούν οι έξωθεν επεμβάσεις, έφεραν την καταστροφή του 1974'', δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο Δρουσιώτης.
Το βιβλίο, από 366 σελίδες, χωρίζεται σε ενότητες που καλύπτουν τα προβλήματα στην εφαρμογή των συμφωνιών της Ζυρίχης δυνάμει των οποίων η Κύπρος απέκτησε την ανεξαρτησία της, την απόπειρα του Μακαρίου να τροποποιήσει το κυπριακό σύνταγμα, και τον παρασκηνιακό ρόλο της Βρετανίας.
Ο συγγραφέας αναφέρεται επίσης στις ελληνοκυπριακές παρακρατικές οργανώσεις και τη σχέση τους με τον ΙΔΕΑ, καθώς επίσης στην τουρκοκυπριακή οργάνωση ΤΜΤ και τη σχέση της με το τουρκικό ''βαθύ κράτος''.
Η αποστολή του Γρίβα και της ελληνικής μεραρχίας στην Κύπρο, το 1964, για να ελέγξουν την εσωτερική κατάσταση στο νησί, η πρωτοβουλία των ΗΠΑ για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα με εδαφικά ανταλλάγματα στην Τουρκία, τα σχέδια Ατσεσον και η διαρκής κρίση στις σχέσεις του Μακαρίου με τον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου περιλαμβάνονται επίσης στις ενότητες του βιβλίου.
Ερωτηθείς ποιος είναι ο στόχος ενός βιβλίου έρευνας πέρα από την καταγραφή των γεγονότων, ο Μακάριος Δρουσιώτης δήλωσε στο ΚΥΠΕ πως ''μια κοινωνία οφείλει να γνωρίζει λεπτομερώς την ιστορία της και να διδάσκεται από αυτήν'' και πρόσθεσε πως στην περίπτωση της Κύπρου, ''εάν η κοινωνία είχε επαρκή επίγνωση των πραγματικών γεγονότων της περιόδου 1963 – 1964, δεν θα άφηνε να εξελιχθούν τα γεγονότα που οδήγησαν στο 1974''.
Και αν το 1974 ήταν πολύ ενωρίς για να μπορέσει η κυπριακή κοινωνία να αφομοιώσει και να διδαχτεί από τα λάθη της, συνέχισε, το 2004 ήταν πολύ αργά για να εμμένει στις ίδιες πρακτικές.
Για τον συγγραφέα, το πιο ισχυρό δίδαγμα του 1963 – 1964 είναι πως ''η Τουρκία, για να εκπληρώσει τα σχέδιά της, έπρεπε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των Τουρκοκυπρίων και να ενεργεί εκ μέρους τους. Η Ελληνοκυπριακή ηγεσία, με τα λάθη, τις παραλείψεις της και την ανοχή της Αριστεράς, έκανε τους Τουρκοκύπριους δώρο στην Τουρκία''.
''Χρειάστηκε να περάσουν 40 χρόνια και να υπάρξει η συγκυρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης για να αντιληφθούν οι άνθρωποι αυτοί ότι βάδισαν σε λάθος δρόμο. Οταν οι Τουρκοκύπριοι βγήκαν στους δρόμους, το 2003, η Ελληνοκυπριακή ηγεσία – προφανώς στην άγνοιά της - απέδειξε ότι δεν πήρε κανένα μάθημα από το παρελθόν και έκανε ό,τι μπορούσε για να στείλει ξανά τους Τουρκοκύπριους στην αγκαλιά της Τουρκίας'', κατέληξε ο Μακάριος Δρουσιώτης.
Κατερίνα Νικολάου - ΚΥΠΕ
09/06/2005