Ο Ακιντζί, ο Αναστασιάδης και τα δύο κράτη
Την περασμένη εβδομάδα συνάντησα τον Μουσταφά Ακιντζί και είχα μια συζήτηση μαζί του για το Κυπριακό. Η αγωνία του για την Κύπρο που χάνεται ήταν απερίγραπτη. Τα δύο κράτη, είπε, είναι ο ενδιάμεσος σταθμός για την προσάρτηση του βόρειου τμήματος της Κύπρου από την Τουρκία. Αν νομίζουν οι Ελληνοκύπριοι ότι το πρόβλημα είναι μόνο των Τουρκοκυπρίων και ότι εκείνοι είναι εξασφαλισμένοι, κάνουν τραγικό σφάλμα. Όταν θα αποκτήσουν σύνορα με την Τουρκία θα νιώσουν κι αυτοί την απειλή. «Αυτό που έγινε στο Κραν Μοντανά είναι έγκλημα», μου είπε, αναφερόμενος στο ναυάγιο της διάσκεψης. Το τι έγινε στο Κραν Μοντανά – και πριν από αυτό – τα καταγράφω στον δεύτερο τόμο της «Συμμορίας». Το δεύτερο μέρος, επαρκώς τεκμηριωμένο αλλά περισσότερο σοκαριστικό, βρίσκεται στο στάδιο της τελικής επιμέλειας και ελπίζω ότι θα κυκλοφορήσει σε μερικούς μήνες.
Επικαλούμαι την πιο πάνω μαρτυρία του Ακιντζί για το Κραν Μοντανά, με αφορμή τη συνέντευξή του στη Γενί Ντουζέν και την ανακοίνωση που έσπευσε να εκδώσει ο πρόεδρος Αναστασιάδης, ισχυριζόμενος ότι τον δικαίωσε. Ο Αναστασιάδης στηρίζεται σε δύο αποσπάσματα της συνέντευξης Ακιντζί, το ένα είναι η αναφορά του ότι ο στόχος της Άγκυρας είναι η προσάρτηση. Το άλλο σημείο είναι η συμφωνία του Βερολίνου, τον Νοέμβριο του 2019, με την οποία το Κυπριακό επανήλθε, θεωρητικά, στο πλαίσιο Γκουτέρες, αφού η Τουρκία έκανε τη στροφή προς τα δύο κράτη.
Προφανώς τα δύο κράτη είναι το όχημα μέσω του οποίου θα επέλθει σε δεύτερο στάδιο η προσάρτηση. Υπάρχουν δύο μοντέλα που μπορεί να χρησιμοποιήσει η Τουρκία, εκείνο της Αλεξανδρέττας και το πιο πρόσφατο της Κριμαίας που σημαίνει πλήρης εκτουρκισμός της βόρειας Κύπρου, εισαγωγή νέου πληθυσμού, παραχώρηση υπηκοοτήτων και δημοψήφισμα για ένωση με την Τουρκία.
Ενόσω ο Ακιντζί ήταν ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων πάλεψε για να πετύχει μια λύση που θα διέσωζε την ενότητα της Κύπρου στο πλαίσιο μιας ομοσπονδίας. Αρνήθηκε να παραχωρήσει νέες υπηκοότητες, συμφώνησε με τον Αναστασιάδη πληθυσμιακή αναλογία 4:1, ανέλαβε πρωτοβουλίες στο εδαφικό (Μόρφου) σε αντίθεση με τις οδηγίες της Τουρκίας και το σημαντικότερο: ευρωπαϊκό κεκτημένο χωρίς παρεκκλίσεις, από την πρώτη μέρα της λύσης. Ο Ακιντζί πίεζε για την ολοκλήρωση των συνομιλιών με τη διάσκεψη του Κραν Μοντανά με την προσδοκία ότι δεν θα χανόταν η ευκαιρία.
Όπως τεκμηριώνεται στο υπό έκδοση βιβλίο, την παραμονή της κορύφωσης της διαπραγμάτευσης στο Κραν Μοντανά, ο Αναστασιάδης ζήτησε και είχε ιδιωτική συνάντηση με τον Τσαβούσογλου. Για μια ώρα κι ένα τέταρτο του ανέπτυξε το όραμα του για δύο κράτη στην Κύπρο, παρακαλώντας τον να τον αφήσουν ανενόχλητο να πάει σε εκλογές και στη συνέχεια να μοιράσουν και τους υδρογονάνθρακες. Ύστερα γύρισε στην Κύπρο και ανέπτυξε το όραμα του για διχοτόμηση σε εκατοντάδες άτομα, ενώ ζήτησε από τον Ανδρέα Μαυρογιάννη να ετοιμάσει σχέδιο για διχοτόμηση της ΑΟΖ. Ο Αναστασιάδης αφού δεν βρήκε την υποστήριξη που νόμιζε για τη διχοτόμηση, δυόμισι χρόνια μετά το Κραν Μοντανά αποδέχτηκε τη συμφωνία του Βερολίνου που είναι το δεύτερο σημείο «δικαίωσής» του από τον Ακιντζί.
Μερικά πράγματα που δεν έγιναν γνωστά από τη συνάντηση του Βερολίνου:
α) Ο γενικός γραμματέας ξεκαθάρισε ότι ένα είναι το πλαίσιο Γκουτέρες, εκείνο της 30ης Ιουνίου. Όλα τα υπόλοιπα ήταν μέρος των τακτικισμών του Αναστασιάδη για να θάψει την ομοσπονδία. β) Εξήγησε τι σημαίνει πολιτική ισότητα και ότι εκείνο ήταν το κλειδί για να σπάσει το αδιέξοδο. Αποδεχόμενος το πλαίσιο Γκουτέρες ο Αναστασιάδης αποδέχθηκε όσα δημόσια δαιμονοποιεί, πριν και μετά τη συμφωνία του Βερολίνου. γ) Για τα όσα έγιναν στο Κραν Μοντανά και την παρασκηνιακή δέσμευση της Τουρκίας να αποδεχτεί κατάργηση των εγγυήσεων, ο γενικός γραμματέας διευκρίνισε ότι μια χαρά κατάλαβε και δεν θεωρεί ότι τον εξαπάτησε ο Τσαβούσογλου.
Στη συνέντευξη του στη Γενί Ντουζέν, ο Ακιντζί αναφέρει ότι με τη συμφωνία του Βερολίνου ο Αναστασιάδης αποδέχτηκε το πλαίσιο Γκουτέρες και έτσι έβαλε ξανά το Κυπριακό στις ράγες. Είναι περισσότερο ευσεβής πόθος παρά πραγματικότητα. Η διαφορά είναι ότι ο Ακιντζί καιγόταν για λύση επειδή φοβάται την απορρόφηση από την Τουρκία, ενώ ο Αναστασιάδης ήθελε μόνο συνομιλίες, ίσως για να βάλει ξανά υποψηφιότητα.
Στο μεταξύ, η Τουρκία έχει ξεφύγει και όπως ανέφερε ο Ακιντζί στη συνέντευξή του, ο τούρκος «πρέσβης» στα κατεχόμενα, του είπε ότι εκείνος ήταν υπέρ της ομοσπονδίας, αλλά αυτή δεν ήταν πια η θέση της Τουρκίας. Το ερώτημα που πρέπει να απαντήσει ο Αναστασιάδης είναι γιατί έφυγε από το Κραν Μοντανά, όταν η Τουρκία ήταν πρόθυμη. Κι αφού επικαλείται τον Ακιντζί, ο Τουρκοκύπριος πολιτικός είπε επίσης στη συνέντευξή του ότι η Τουρκία στήριξε τη λύση στο Κραν Μοντανά. «Αυτό δεν μπορεί να το αρνηθεί κανείς», είπε. Παραδόξως αυτή η αναφορά δεν υπάρχει στην αποδελτίωση του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών.
Η ουσία των πραγμάτων είναι ότι ο Αναστασιάδης, πίσω από την πλάτη του Ακιντζί, άρχισε να συζητεί τα δύο κράτη με την Τουρκία. Ο Ακιντζί αρνήθηκε να παίξει το παιχνίδι των δύο κρατών και αυτή ήταν η αιτία της σύγκρουσής του με την Τουρκία. Αν δεν ανακοπεί αυτή η πορεία και επέλθει τελικά η προσάρτηση, νομοτελειακά, το υπόλοιπο κομμάτι της Κύπρου θα ζει υπό τη σκιά της Τουρκίας, η οποία σε βάθος χρόνου θα το απορροφήσει. Εκείνο που απορρίφθηκε στο Κραν Μοντανά ήταν η ευρωπαϊκή λύση από την Πάφο μέχρι τον Απόστολο Ανδρέα και από τη Λεμεσό μέχρι την Κερύνεια. Η αντιπρόταση του Αναστασιάδη ήταν σύνορα με την Τουρκία στην οδό Λήδρας στη Λευκωσία. Αυτή είναι η κληρονομιά που ο Αναστασιάδης θα αφήσει στις επόμενες γενιές.
Του Μακάριου Δρουσιώτη
20/08/2021