Αιτία και αφορμή της τουρκικής εισβολής
Ο Αλέξης Ηρακλείδης δημοσίευσε στη «Βιβλιοθήκη» μια θετική βιβλιοκριτική για το βιβλίο μου «Η Πρώτη Διχοτόμηση - Κύπρος 1963-1964». Ανάμεσα στα πολλά θετικά επισημαίνει και μερικά αρνητικά σημεία. Τον ευχαριστώ για τα θετικά του σχόλια, πολύ δε περισσότερο για την κριτική.
Ωστόσο, θα ήθελα να σχολιάσω μια αναφορά που κάνει ο κ. Ηρακλείδης για την προσπάθεια της ηγεσίας των Ελληνοκυπρίων να απαντήσουν στην απειλή της Τουρκίας για εισβολή, με την τελεσιγραφική απειλή προς την Τουρκία ότι θα προχωρούσαν σε εκκαθαρίσεις αμάχων Τουρκοκυπρίων. Το περιστατικό αυτό έγινε τέτοιες μέρες (7 Αυγούστου) το 1964, με αφορμή τις πολεμικές επιχειρήσεις στην περιοχή Μανσούρας-Κοκκίνων, στη βόρεια ακτή της επαρχίας Πάφου και περιγράφεται λεπτομερώς στο βιβλίο μου «Η Πρώτη Διχοτόμηση».
«Από την πλευρά μου», γράφει ο κ. Ηρακλείδης, «θα ήθελα να τονίσω ότι η απειλή αυτή έμεινε χαραγμένη στην τουρκική συλλογική μνήμη και υπήρξε ένας από τους κύριους λόγους που η Τουρκία επενέβη στρατιωτικά το 1974, όταν είδε στα ηνία τούς Ιωαννίδη-Σαμψών και τη φονική ΕΟΚΑ-Β που δεν χαριζόταν ούτε στους Ελληνοκύπριους μακαριακούς ή αριστερούς».
Η δική μου άποψη είναι πως η προστασία των Τουρκοκυπρίων υπήρξε μόνο η αφορμή, όχι όμως και η αιτία της τουρκικής εισβολής. Οπως τεκμηριώνεται από τις αρχειακές πηγές, η Τουρκία ευνοούσε τα σχέδια των Ελληνοκυπρίων, διότι της έδιναν το τέλειο πρόσχημα για να εισβάλει στην Κύπρο.
Στις 16 Σεπτεμβρίου 1963, ο Βρετανός επιτετραμμένος στην Αγκυρα Μόργκαν Μαν μίλησε με τον γενικό διευθυντή του Πρώτου Τμήματος στο τουρκικό ΥΠΕΞ Μονσιέρ Τουλούι, ο οποίος χειριζόταν το Κυπριακό. Ο Μαν έστειλε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκθεση στο Φόρεϊν Οφις για την τουρκική πολιτική και στρατηγική στο Κυπριακό, το περιεχόμενο της οποίας επαληθεύτηκε πλήρως στους μήνες που ακολούθησαν. Σε ό,τι αφορούσε τα σχέδια της ηγεσίας των Ελληνοκυπρίων να επιτεθούν εναντίον Τουρκοκυπρίων αμάχων, η Τουρκία έδειχνε να τα ευνοεί: «Η Τουρκία ήταν διατεθειμένη να δεχθεί ότι οι πρώτες απώλειες της μάχης θα ήταν Τούρκοι, για να δείξει στην παγκόσμια κοινή γνώμη ότι όλες οι μετέπειτα τουρκικές αντιδράσεις ήταν καθαρά αμυντικές. Για τον λόγο αυτό είχαν δοθεί οδηγίες στην τουρκική κοινότητα της Κύπρου να διασφαλίσει ότι δεν θα ήταν οι Τούρκοι που θα άρχιζαν τις μάχες», γράφει ο Μαν, ο οποίος αφού συμπέρανε ότι «ο Μακάριος έγινε στην πραγματικότητα παιχνίδι στα χέρια των Τούρκων», έγραψε στην έκθεσή του ότι οι Τούρκοι, έχοντας ετοιμάσει όλα τους τα σχέδια, και όντας σίγουροι για την πορεία των γεγονότων που θα ακολουθούσαν τις ενέργειες του Μακάριου, «παρακολουθούσαν ψύχραιμα τις εξελίξεις γνωρίζοντας -και στην πραγματικότητα τρέφοντας την κρυφή ελπίδα- ότι θα παρουσιάζονταν για την Τουρκία τέτοιες συνθήκες, που θα της επέτρεπαν σε κατάλληλο χρόνο να επιβάλει μια διαφορετική λύση του Κυπριακού προβλήματος».
Την ευκαιρία που έχασαν οι Τούρκοι το 1964 λόγω της παρέμβασης των ξένων, τη δημιούργησε ο Ιωαννίδης το 1974. Οι Τούρκοι μπήκαν στην Κύπρο με το πρόσχημα ότι θα έσωζαν τους Τουρκοκύπριους, αλλά ο πραγματικός τους στόχος ήταν κατακτητικός. Εάν η Τουρκία επιθυμούσε να διασφαλίσει τους Τουρκοκύπριους και να αποκαταστήσει τη συνταγματική τάξη στην Κύπρο είχε πολλές ευκαιρίες να το πετύχει, χωρίς εθνοκάθαρση και δίχως τον συστηματικό εκτουρκισμό των κατεχόμενων περιοχών.
Τα εγκλήματα μιας ομάδας ακραίων Ελληνοκυπρίων εις βάρος αμάχων Τουρκοκυπρίων, υπό την προστασία της ηγεσίας τους, είναι φρικτά και ατιμώρητα. Ομως δεν συγκρίνοναι καν με την τουρκική θηριωδία του 1974. Καταγράφουμε οτιδήποτε είναι αληθινό και αφορά την ελληνοκυπριακή κοινότητα, διότι αυτό επιβάλλει η ηθική και η δικαιοσύνη. Σκοπός μας είναι να διδαχτούμε από τα λάθη μας και να χειριστούμε στην πράξη τους πολίτες της άλλης πλευράς ως ισότιμους. Το ίδιο απαιτούμε και από εκείνους. Η απομυθοποίηση της καταστροφικής ελληνικής πολιτικής της δεκαετίας του '60 δεν συνεπάγεται αυτόματη απαλλαγή της Τουρκίας για τα εγκλήματά της στην Κύπρο.
Ελευθεροτυπία
19/08/2005