Μακαριος Δρουσιώτης

Ο ΠΡΩΗΝ Υπουργός Εξωτερικών, Αλέκος Μιχαηλίδης, διεκδικεί την πατρότητα της ιδέας για εμπλοκή των επιχειρηματιών στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού.   Πιστεύει ότι οι επιχειρηματίες της Τουρκίας έχουν σοβαρούς λόγους να θέλουν γρήγορη επίλυση του προβλήματος, καθώς και τους τρόπους να πιέσουν την τουρκική κυβέρνηση να συνεργαστεί.  Ο κ. Αλέκος Μιχαηλίδης μπήκε επικεφαλής της πρωτοβουλίας για συνεννόηση μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων επιχειρηματιών, αμέσως μετά που έχασε το υπουργικό αξίωμα.  Με τον τρόπο αυτό προσπαθεί, ως επιχειρηματίας, να έχει παρέμβαση στο Κυπριακό, αφού δεν έχει πια τη δυνατότητα να το πράξει ως Υπουργός των Εξωτερικών.  Τις παραμονές της κορύφωσης των διαδικασιών για εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό, ο κ. Αλέκος Μιχαηλίδης αναδομήθηκε με αφορμή την υπόθεση του ξενοδοχείου που οικοδομεί στον Ακάμα.  Στην περιοχή της Πάφου διαδίδεται ευραίως ότι η αιτία της απομάκρυνσης του κ. Μιχαηλίδη από το υπουργείο ήταν ο Έλληνας ομόλογός του, Θεόδωρος Πάγκαλος, ο οποίος δεν τον συμπαθούσε.  Ο κ. Μιχαηλίδης δεν διαψεύδει αυτή την εκδοχή, αλλά ούτε και παίρνει σαφή θέση.  Δίνει όμως την εντύπωση ότι σε μια ιδιωτική και όχι δημόσια συζήτηση, θα τα έλεγε διαφορετικά…

 

Πώς προέκυψε ο διάλογος μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων επιχειρηματιών;

Τον περασμένο Νοέμβριο πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη ένα συνέδριο επιχειρηματιών των Βαλκανικών χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου.  Εγώ προσκλήθηκα και μίλησα στο Συνέδριο ως Υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου.  Κάποιος Τούρκος επιχειρηματίας, ο κ. Ττάρα, ο οποίος είναι ο δεύτερος πιο ισχυρός οικονομικός παράγοντας της Τουρκίας, όταν άκουσε την ομιλία μου, ζήτησε μια ιδιαίτερη συνάντηση μαζί μου.

 

Τι ήταν εκείνο που τον έκανε να θέλει να σας δει.

Φαντάζομαι ότι η ομιλία μου του άφησε θετικές εντυπώσεις.

 

Κι έτσι προέκυψε η ανάγκη για επαφές μεταξύ επιχειρηματιών;

Συζητώντας με τον κ. Ττάρα, είχα κάνει τη σκέψη ότι θα ήταν καλά να γίνει μια συνάντηση επιχειρηματιών από την Ελλάδα, την Τουρκία και την Κύπρο, με τη συμμετοχή βεβαίως και των Τουρκοκυπρίων επιχειρηματιών, με θέμα πώς θα μπορούσε ο επιχειρηματικός κόσμος να βοηθήσει στην επίλυση του κυπριακού προβλήματος.

 

Πώς σας κατέβηκε αυτή η ιδέα;

Εκείνο που με οδήγησε στη σκέψη αυτή, ήταν το γεγονός ότι, μετά το στρατό, η πιο μεγάλη δύναμη επιρροής είναι οι επιχειρηματίες.  Αφού δεν μπορούμε να επηρεάσουμε το στρατό, γιατί να μην το κάνουμε με τους επιχειρηματίες, οι οποίοι ενδιαφέρονται για επίλυση του Κυπριακού.

 

Αυτή την πρωτοβουλία την αναλάβατε ως υπουργός ή ως επιχειρηματίας;

Η συζήτηση ήταν ιδιωτική.  Όταν, όμως, η ιδέα άρχισε να προωθείται δεν ήμουν πια υπουργός και έτσι είχα την ευκαιρία να αναλάβω πρωτοβουλίες για την υλοποίησή της.  Έτσι, στην πρώτη συνάντηση, στην Κωνσταντινούπολη, ήμουν επικεφαλής της ομάδας των Ελληνοκυπρίων επιχειρηματιών.

 

Ποιοι άλλοι πήραν μέρος;

Ήταν ο Φάνος Επιφανείου, ο Ντίνος Λόρδος, ο Γιάννης Στρογγυλός και ο Φίλιος Ζαχαριάδης.

 

Και τι συζητήσατε;

Το θέμα μας ήταν πώς μπορεί ο επιχειρηματικός κόσμος να βοηθήσει στη λύση του Κυπριακού.

 

Πώς μπορεί να γίνει αυτό;

Εμείς προσπαθήσαμε να πείσουμε τους Τούρκους επιχειρηματίες να πιέσουν την κυβέρνηση της χώρας τους να συμβάλει στη λύση του Κυπριακού.

 

Αντιλαμβάνονται ότι στην Κύπρο έγινε μια αδικία, η οποία θα πρέπει να επανορθωθεί, ή μήπως η προσέγγισή τους είναι, εσείς απ’ εκεί, εμείς απ’ εδώ, να συνεργαστούμε σαν καλοί γείτονες;

Εκείνο που αντιλαμβάνονται είναι ότι το Κυπριακό έγινε πονοκέφαλος για την Τουρκία.  Ενώ αρχικά πίστευαν ότι το πρόβλημα θα ξεθώριαζε με την πάροδο του χρόνου, τώρα διαπιστώνουν ότι το βρίσκουν συνεχώς μπροστά τους.  Κατανοούν πως δεν μπορεί να υπάρξει οικονομική ανάπτυξη στην Τουρκία προτού επιλυθούν τα προβλήματα των σχέσεών της με τον έξω κόσμο.

 

Το θέμα είναι πως εννοούν οι Τούρκοι επιχειρηματίες ή μη τη λύση.

Στις επαφές που είχαμε δεν μπήκαμε στην ουσία του Κυπριακού.  Αν μπαίναμε σε τέτοιες λεπτομέρειες θα πέφταμε σε ολέθριο σφάλμα.  Το περιεχόμενο της λύσης είναι θέμα που θα πρέπει να απασχολήσει τις ηγεσίες των δύο πλευρών και όχι τους επιχειρηματίες.

 

Τότε τι αποφάσεις πήρατε;

Αποφασίσαμε ότι θα κάναμε μια δεύτερη συνάντηση, η οποία προγραμματίζεται να γίνει στην Αθήνα, στις 24 Οκτωβρίου.  Εγώ εργάζομαι τώρα για την ετοιμασία της ατζέντας της συνάντησης.

 

Τι θα συζητήσετε στην Αθήνα;

Το πλαίσιο συζήτησης θα είναι πώς μπορεί μετά τη λύση να υπάρξει ισόρροπη ανάπτυξη σε ολόκληρη την Ομόσπονδη Κυπριακή Δημοκρατία.  Διότι είναι η οικονομική πρόοδος που θα εγγυηθεί τη σταθερότητα και την ειρήνη στην Κύπρο.

 

Ήδη γίνεται λόγος για κοινές επιχειρήσεις στη νεκρή ζώνη.

Η δική μας πρωτοβουλία δεν έχει σχέση με αυτά.  Προσωπικά διαφωνώ με τις κοινές επιχειρήσεις, προτού λυθεί το πρόβλημα.  Προσπάθεια οικονομικών συνεργασιών πριν από τη λύση είναι λανθασμένη.  Εκείνο που συζητούμε τώρα είναι ο σχεδιασμός της οικονομίας της επόμενης μέρας της λύσης, σε σχέση με τη μορφή της ανάπτυξης, την εξεύρεση των πόρων κλπ.

 

Η πρωτοβουλία από τον κ. Χόλμπρουκ, για να γίνει ένα συνέδριο στις Βρυξέλλες, σε τι αποσκοπεί;

Ο αμερικανικός παράγοντας ενημερώθηκε για τις συναντήσεις που κάνουμε και επέδειξε ενδιαφέρον.  Η πρωτοβουλία του κ. Χόλμπρουκ είναι συνέχεια των δικών μας επαφών.

 

Τι θα συζητηθεί στις Βρυξέλλες;

Αναμένω ότι αντικείμενο συζήτησης θα είναι η οικονομική ανάπτυξη στην Κύπρο μετά από τη λύση.

 

Κι όταν λέμε ισόρροπη ανάπτυξη, εννοούμε φυσικά την ανάπτυξη των κατεχομένων περιοχών, για να φτάσουν στο επίπεδο των περιοχών που ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία.

Σήμερα τα λέμε κατεχόμενα, αλλά μετά τη λύση θα είναι Ομόσπονδη και ενιαία Κύπρος και ελπίζω ότι εκεί θα επιστρέψουν για να ζήσουν πρόσφυγες.

 

Ενεργείτε ως να έχουν όλα συμφωνηθεί στο Κυπριακό.  Αν, όμως, η διαδικασία επίλυσης δεν προχωρήσει, θα μείνουμε με τις εντυπώσεις ότι υπάρχει περιθώριο συνεργασίας και χωρίς λύση.

Εμάς μας συμφέρει να δημιουργείται κλίμα ότι πάμε για λύση.  Αν δεν υπάρξει λύση, κανένας δεν μπορεί να μας υποχρεώσει να κάνουμε κοινές επιχειρήσεις.

 

Πάντως, δίνετε την εντύπωση ότι προσπαθείτε να κάνετε ως επιχειρηματίας αυτό που δεν κάνατε ως υπουργός.

Οι επιχειρηματικές μου δραστηριότητες, τις οποίες, εν πάση περιπτώσει, τώρα χειρίζονται τα παιδιά μου, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από την πολιτική μου δραστηριότητα.

 

Λέγεται με επιμονή ότι τα όσα είχαν συμβεί με το ξενοδοχείο σας, στον Ακάμα, ήταν η αφορμή και όχι η αιτία της απομάκρυνσής σας από το Υπουργείο Εξωτερικών.

Είναι πλέον σε όλους κατανοητό ότι το «σκάνδαλο» με το ξενοδοχείο ήταν μια φούσκα, που ξεφούσκωσε αμέσως μετά την παραίτησή μου.  Δεν υπήρχε ούτε παρανομία ούτε τίποτα…

 

Να σας υποβάλω διαφορετικά την ερώτηση.  Λέγεται με επιμονή ότι η απομάκρυνσή σας από το ΥΠΕΞ έγινε με παρέμβαση του Θεόδωρου Πάγκαλου, κι ότι τα όσα δικαίως ή αδίκως συνέβησαν με το ξενοδοχείο, έδωσαν την αφορμή για την απόλυσή σας.

Δεν μπορώ να ξέρω εάν έτσι είχαν τα πράγματα.  Εκείνο το οποίο γνωρίζω και το είπα κατ’ επανάλειψη, είναι ότι δεν βλέπω τα πολιτικά αξιώματα σαν δουλειά. Αυτό που στο τέλος μετρά είναι το έργο που έχω κάνει.  Κάποιοι με αποκάλεσαν αρχιτέκτονα της ενταξιακής πορείας της Κύπρου.  Τώρα, ποιος με συμπαθεί και ποιος με αντιπαθεί, είναι μια άλλη υπόθεση.

 

Οι σχέσεις σας με τον κ. Πάγκαλο ήταν πάντοτε καλές, ή μήπως υπήρξαν και περιπτώσεις αντιδικίας;

Δεν είναι ζήτημα προσωπικής φιλίας.  Στα τέσσερα χρόνια που ήμουν Υπουργός των Εξωτερικών, συνεργάστηκα αρμονικά με τους εκάστοτε Ελλαδίτες ομολόγους μου.

 

Υπήρχε, πάντως, ένα αίσθημα αντιπάθειας με τον κ. Πάγκαλο.

Από μέρους μου;

 

Ίσως κι από μέρους του.

Δεν ξέρω από μέρους του.  Εγώ δεν θεώρησα ποτέ ότι οι σχέσεις μας ήταν θέμα προσωπικής φιλίας.

 

Θεωρείτε ως βασικό λόγο της απομάκρυνσής σας από το ΥΠΕΞ πολιτικούς λόγους; Δέχεστε ότι η υπόθεση με το ξενοδοχείο ήταν απλώς η αφορμή;

Δεν μπορώ να ξέρω.

 

Εάν γυρίζαμε πέντε χρόνια πίσω, θα κάνατε ακριβώς τις ίδιες κινήσεις;  Θα κτίζατε με τον ίδιο τρόπο το ξενοδοχείο;

Το ξενοδοχείο ασφαλώς και θα κτιζόταν.  Δεν έκανα τίποτα για το οποίο να αισθάνομαι ότι ήταν λάθος.  Εξάλλου, είναι τα παιδιά μου που διαχειρίζονται το θέμα αυτό.

 

Τι λάθος έχετε κάνει:

Εγώ έδωσα τον εαυτό μου και αγωνίστηκα με πάθος για τον τόπο μου.

 

Θεωρείτε αυτό ως λάθος;

Όχι βέβαια.  Εάν κάτι είναι λάθος, θα πρέπει να το κρίνουν με αντικειμενικότητα κάποιοι τρίτοι.  Διότι υπάρχει μια τάση στην Κύπρο, όταν δεν συμπαθούν κάποιον, να προσπαθούν να του κάνουν ζημιά.

 

Ποιοι είναι αυτοί που δεν σας συμπαθούσαν;

Άλλοι μίλησαν στο παρασκήνιο, άλλοι δημόσια, αλλά δεν με ενδιαφέρει πλέον.

 

Θεωρείτε ότι υπήρξε ένα είδος πολιτικής σκευωρίας εις βάρος σας;

Ακούστε, ο πρόεδρος Κληρίδης με διόρισε υπουργό.  Κάποια ώρα αποφάσισε να με αντικαταστήσει.  Αν καλώς ή κακώς έπραξε, δεν είμαι εγώ που θα το κρίνω.

 

Υπήρξε, όμως, ένα παρασκήνιο.  Δεν ήταν μια απλή απόφαση του προέδρου.

Είμαι στην πολιτική εδώ και 21 χρόνια.  Όλο αυτό το διάστημα παρέμεινα και χωρίς κανένα αξίωμα, αλλά έφθασα και το δεύτερο αξίωμα της πολιτείας. Αυτό που με ικανοποιεί είναι η αγάπη με την οποία με περιβάλλει ο κόσμος.  Σήμερα νιώθω πολύ πιο έντονα την αγάπη του κόσμου προς εμένα, παρά τότε που ήμουνα υπουργός.

 

Υπονοείτε ότι ήταν και αυτός ένας από τους λόγους της αναδόμησής σας;

Έχει εκφραστεί και αυτή η θεωρία, αλλά εμένα εκείνο που με ικανοποιεί είναι ότι ο απλός άνθρωπος με αγαπά και με εκτιμά.  Εγώ είναι γι’ αυτούς που αγωνίστηκα. Δεν αγωνίστηκα ποτέ μου για τη μια ή για την άλλη παράταξη, αλλά για τον απλό άνθρωπο.

 

Από τότε που φύγατε δεν σας φώναξε ποτέ ο πρόεδρος να σας ζητήσει μια γνώμη για ένα θέμα που είχατε χειριστεί;

Όχι, ίσως να μην χρειάστηκε.

 

Με το διάδοχό σας, τον κ. Κασουλίδη, ποιες είναι οι σχέσεις σας;

Έχουμε φιλικές σχέσεις.

 

Πολιτική συνεργασία έχετε;

Όχι με κανέναν.

 

Άλλες φιλοδοξίες;

Όσο υπάρχω θα προσφέρω στον κόσμο.

 

Θα επανέλθετε σε πολιτικό ή κομματικό αξίωμα;

Για μένα δεν είναι θέμα αξιωμάτων, αλλά ενδιαφέροντος για τον τόπο μου.

Μακάριος Δρουσιώτης

Φιλελεύθερος

12/10/1997