Μακαριος Δρουσιώτης

Στην κατεχόμενη Λάπηθο ζει σήμερα ο Τουρκοκύπριος φίλος μου Αρίφ Χασάν Ταχσίν, τον οποίο γνώρισα μέσω του Διαδικτύου, αλλά δεν έλαχε μέχρι τη μέρα που πήγα στα Κατεχόμενα να τον συναντήσω. Στις τελευταίες εκλογές ήταν αντίπαλος του Ντενκτάς. Το έκανε -λέει- για να του δοθεί η ευκαιρία να πει τα δικά του. Πιστεύει ότι η κατεχόμενη Κύπρος είναι σήμερα αποικία της Τουρκίας και αγωνίζεται μάταια να πείσει τους Τουρκοκύπριους ότι κινδυνεύουν να αφανιστούν. Ζήτησα από το καθεστώς να διευθετήσει μια συνάντησή μου μαζί του, αλλά το αρνήθηκαν. Τον συνάντησα, τελικά, μερικές μέρες αργότερα, όταν του επέτρεψαν να επισκεφτεί τις ελεύθερες περιοχές, για να πάρει μέρος σε εκδήλωση στο Δάλι. Του μιλούσα για τη Λάπηθο κι εκείνος μου έλεγε για τη Μανσούρα, το δικό του χωριό που βρίσκεται στα βόρεια παράλια της επαρχίας Πάφου. Ο Αρίφ έχει μεγάλο καημό να δει τη Μανσούρα, κι ας ζει σε ένα εξίσου όμορφο μέρος. Η Μανσούρα είναι χωριό της Τηλλυρίας. Οι κάτοικοι της περιοχής, Ελληνες και Τούρκοι, λίγο πολύ είναι όλοι μεταξύ τους συγγενείς. «Πριν από μερικά χρόνια η μητέρα μου μού είπε για πρώτη φορά ότι έχουμε χριστιανούς συγγενείς στα Πηγαίνια». Η συγγενική σχέση μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων αποδεικνύεται και μέσα από ιστορικές μελέτες. Σύμφωνα με τον ιστορικό Κώστα Κύρρη, πολλοί χριστιανοί εξισλαμίσθηκαν κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κατοχής. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν δημοσίως μουσουλμάνοι, αλλά στα κρυφά ήταν χριστιανοί και τους έλεγαν «λινοπάμπακους». Όταν το νησί πέρασε στη διοίκηση των Άγγλων, ζήτησαν τη βοήθεια της Εκκλησίας για να επανενταχθούν στον χριστιανισμό, αλλά οι τότε επίσκοποί τους το αρνήθηκαν, με το επιχείρημα ότι θα μόλυναν τη θρησκεία! Όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι σήμερα υπήκοοι της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου»! ...

 

Πάντως, μέχρι το 1974 οι Τουρκοκύπριοι της Τηλλυρίας μιλούσαν μεταξύ τους μόνον ελληνικά: «Οταν πήγα στο τουρκικό γυμνάσιο στη Λευκωσία, οι συμμαθητές μου με κορόιδευαν διότι δεν μιλούσα καλά τα τουρκικά. Στο σπίτι μάς μάθαιναν μόνον ελληνικά...», αναφέρει ο Ταχσίν. Ακόμη μιλούν ελληνικά Οι περισσότεροι Τουρκοκύπριοι της Τηλλυρίας ζουν σήμερα στην Καρπασία και κυρίως στη Γιαλούσα. Εκεί συνάντησα την Μπαχιρέ, η οποία μιλούσε τα ελληνικά καλύτερα από τα τουρκικά. Ο σύζυγός της μάς την σύστησε ως μισή Ελληνίδα. «Ως σήμερα με τις γειτόνισσες μιλούμε ελληνικά», λέει η ίδια με παφίτικη προφορά, που προδίδει την καταγωγή της, αλλά όχι την εθνότητά της. Τα ελληνικά είναι η μητρική γλώσσα κι άλλων ηλικιωμένων που κατάγονται από την Τηλλυρία και σήμερα ζουν στη Γιαλούσα. Υπάρχουν, μάλιστα, γιαγιάδες που δεν μπορούν να συνεννοηθούν άνετα με τα εγγόνια τους, διότι άρχισαν να εξοικειώνονται με την τουρκική γλώσσα μετά το 1974! Η Μπαχιρέ κατάγεται από τα Κόκκινα, έναν τουρκοκυπριακό θύλακα κοντά στη Μανσούρα, που είναι μέχρι σήμερα υπό τουρκική κατοχή. Σ' αυτά τα χωριά οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι ήταν οι περισσότεροι «λινοπάμπακοι». Και να φανταστεί κανείς ότι στην περιοχή Μανσούρας - Κοκκίνων, όπου οι άνθρωποι ήταν όλοι συγγενείς, έγιναν τον Αύγουστο του 1964 αιματηρές συγκρούσεις με δεκάδες θύματα εκατέρωθεν.

 

Ο εκτουρκισμός του πληθυσμού

 

Οι Τουρκοκύπριοι της Τηλλυρίας αισθάνονται ότι έχουν κοινή καταγωγή με τους Ελληνοκύπριους. Τα παιδιά τους, όμως, είναι στη συνείδηση Τουρκάκια. Αν δεν μεσολαβούσε η εισβολή κι αν τους αντιμετωπίζαμε διαφορετικά, όταν είχαμε το πάνω χέρι στο νησί, ίσως να τους κερδίζαμε ξανά. Τώρα πια είναι αργά... Τα 26 χρόνια που μεσολάβησαν από την εισβολή ήταν αρκετά για να μεταμορφώσουν τους Τουρκοκύπριους από πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας σε πολίτες του ψευδοκράτους. Η προδοσία του 1974 επέφερε μεγάλη ανατροπή στη νεότερη ιστορία της Κύπρου. Το εθνικό ξεκαθάρισμα στα Κατεχόμενα και ο εποικισμός με Τούρκους από τη Μικρά Ασία έδωσαν στον Ντενκτάς τα τρία βασικά συστατικά που συνθέτουν την έννοια κράτος: έδαφος, πληθυσμός και στρατός ικανός για να το προστατεύσει. Η πολιτική Ντενκτάς, που σκοπό έχει τον οριστικό διαμελισμό του νησιού και τη μετατροπή του σε επαρχία της Τουρκίας, αποτελεί σήμερα την κυρίαρχη τάση στα Κατεχόμενα. Οι Τουρκοκύπριοι άρχισαν να εξοικειώνονται με την ιδέα ότι αυτά που σήμερα κατέχουν παράνομα είναι πλέον δικά τους και ότι η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί είναι μη αναστρέψιμη. Η επικράτηση της αντίληψης αυτής αποτελεί επιτυχία της σχολής Ντενκτάς, αφού εκτός από το μικρό κόμμα της Πατριωτικής Ενότητας, τα υπόλοιπα τουρκοκυπριακά κόμματα έχουν λίγο - πολύ ευθυγραμμιστεί με την πολιτική αυτή. «Εγώ προσωπικά έχω μια πολύ μικρή περιουσία και θα την έδινα για την ειρήνη στην Κύπρο. Αυτό, όμως, είναι δική μου προσωπική επιλογή. Πέραν τούτου, υπερασπίζομαι το δικαίωμα του κάθε Ελληνοκύπριου να έχει πλήρη δικαιώματα στην περιουσία του.» Οι απόψεις αυτές είναι του πολιτικού Αλμπάι Ντουρτουράν, στελέχους του κόμματος Πατριωτικής Ενότητας, και είναι η απάντηση που έδωσε στο ακροατήριο εκδήλωσης που έγινε στο Δάλι πριν από μερικές εβδομάδες.

 

 

 

ΣΕΡΝΤΑΡ ΝΤΕΝΚΤΑΣ:

«Είναι όλα δικά μας!»

 

Ο Ντουρτουράν εκφράζει μόνο μικρό ποσοστό των Τουρκοκυπρίων. Στην αντίπερα όχθη είναι οι θέσεις του Ντενκτάς, τις οποίες ασπάζεται, βεβαίως, και ο γιος του, Σερτάρ Ντενκτάς, αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος. Τον συνάντησα στο γραφείο του στην κατεχόμενη Λευκωσία. Ήταν ψυχρός και αλαζονικός στις απόψεις του: «Ούτε ένας Ελληνοκύπριος δεν πρόκειται να έρθει στο Bορρά. Να δοθούν αποζημιώσεις κι αν θέλουμε αργότερα μπορούμε να σας πωλήσουμε κτήματα», αναφέρει. «Δεν μπορούμε να ζήσουμε πια μαζί. Να έρχεστε μόνο να βλέπετε και να φεύγετε. Να καταλάβετε ότι οι περιουσίες που λέτε ότι είναι δικές σας δεν σαν ανήκουν πια. Είναι δικές μας. Κτίζουμε και γκρεμίζουμε σ' αυτές ό,τι εμείς θέλουμε»... Και η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την υπόθεση Τιτίνας Λοϊζίδου που δίνει νομική ερμηνεία για την κυριότητα των περιουσιών πού πάει; Η υπόθεση Τιτίνας Λοϊζίδου πραγματικά καίει τους Τούρκους, διότι δεν ζητείται η εφαρμογή της από ένα παράνομο κράτος, αλλά από την ίδια την Τουρκία που είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ο Σερτάρ Ντενκτάς θεωρεί την απόφαση για την Τιτίνα Λοϊζίδου «πρόκληση της διεθνούς κοινότητας» προς τους Τουρκοκύπριους και είναι πεπεισμένος ότι η Άγκυρα θα βρει τρόπους να μην την εφαρμόσει.

 

 

ΜΕΧΜΕΤ ΑΛΙ ΤΑΛΑΤ:

«Τι θα κάνει η Λοϊζίδου»;

 

Παρά τα όσα είχαν συμβεί στην Κύπρο από το 1958 μέχρι το 1974 που διασάλευσαν τις σχέσεις μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, πριν από την τουρκική εισβολή η επικρατούσα άποψη μεταξύ των Τουρκοκυπρίων ήταν η συμβίωση. Από το 1974 και μετά άρχισε μια αντίστροφη πορεία, αποτέλεσμα της επιρροής που απέκτησε η Τουρκία μεταξύ των Τουρκοκυπρίων. Μέχρι το 1997 εξακολουθούσε να υπερισχύει η θέση για λύση ομοσπονδίας, χωρίς να προσδιορίζεται το ουσιαστικό περιεχόμενό της. Από το 1998 και μετά, με αφορμή την κρίση των πυραύλων, η πλάστιγγα έκλινε υπέρ του διαμελισμού.

 

Οι πύραυλοι, βεβαίως, ήταν η αφορμή και όχι η αιτία. Οι Τούρκοι εκμεταλλεύτηκαν το ψυχροπολεμικό κλίμα που οι ίδιοι προκάλεσαν και δημιούργησαν στα Κατεχόμενα κοινή γνώμη, σύμφωνα με την οποία οι Ελληνοκύπριοι προετοιμάζονταν, τάχα, να κάνουν γενοκτονία. Στο μέσο της κρίσης των πυραύλων προέκυψε και η απόφαση του Λουξεμβούργου, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία αποκλείστηκε από την Ε.Ε., ενώ άνοιγε ο δρόμος για την ένταξη της Κύπρου. Αντιδρώντας στην εξέλιξη αυτή ο Ντενκτάς, σε πλήρη συνεργασία με την Άγκυρα, πήρε την απόφαση για οικονομική ενοποίηση των Κατεχομένων με την Τουρκία. Οι εξελίξεις αυτές είχαν καταλυτικές συνέπειες στους κόλπους της ίδιας της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Διότι, ακόμη και οι Τουρκοκύπριοι πολιτικοί ηγέτες, που ήταν θιασώτες της ομοσπονδίας και της συμβίωσης με τους Ελληνοκύπριους, έκαναν τον μεγάλο συμβιβασμό και άρχισαν να προσεταιρίζονται την Άγκυρα, διότι με την τροπή που έπαιρναν τα πράγματα μόνο έτσι θα διασφάλιζαν το πολιτικό τους μέλλον.

 

Ήταν τότε που ο υπέρμαχος της επαναπροσέγγισης με τους Ελληνοκύπριους Μουσταφά Ακκιντζί, πρόεδρος του κόμματος Κοινοτικής Απελευθέρωσης, έκανε τη μεγάλη στροφή και σχημάτισε κυβέρνηση με το ακροδεξιό κόμμα του Ντερβίς Έρογλου. Ακόμη και ο ηγέτης του αριστερού τουρκικού ρεπουμπλικανικού κόμματος, Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, κυκλοφόρησε κατά τις τελευταίες εκλογές αφίσα που τον απεικόνιζε να κάνει χειραψία με τον Ντεμιρέλ. Οι σχέσεις και οι επαφές των Τουρκοκύπριων πολιτικών με τη μητέρα πατρίδα αποτελούν πλέον εκλογικό πλεονέκτημα. «Οι Τουρκοκύπριοι θέλουν τώρα τη διχοτόμηση. Θέλουν να γίνουν οι νόμιμοι ιδιοκτήτες των περιουσιών που κατέχουν», αναφέρει ο Ταλάτ και στη συνέχεια εγείρει ο ίδιος την υπόθεση Τιτίνας Λοϊζίδου: «Τι θα κάνει αύριο η Τιτίνα Λοϊζίδου, αν πέσει το τείχος;», διερωτάται. «Θα διεκδικήσει το σπίτι της», του απαντώ. «Και αυτοί που κατοικούν σήμερα μέσα τι θα γίνουν;», ερωτά. «Υπάρχουν σίγουρα πρακτικά προβλήματα, αλλά υπάρχουν και λύσεις που πρέπει να αναζητηθούν στη βάση του διεθνούς δικαίου», του ανταπαντώ. Όταν ακούσουν αυτό το επιχείρημα οι Τουρκοκύπριοι απαντούν ότι δίκαιο αποτελούν και οι «πραγματικότητες» που έχουν δημιουργηθεί. Οι «πραγματικότητες» είναι ένας ορισμός που εισήγαγε τα τελευταία χρόνια ο Ντενκτάς, για να στηρίξει την άποψή του ότι η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στα Κατεχόμενα είναι μη αναστρέψιμη. Η άποψη αυτή εμπεδώθηκε και έγινε συνείδηση στον μέσο Τουρκοκύπριο.

 

ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΟΙ:

Περνάμε καλά, αλλά...

 

Όταν ρωτήσεις τους Τουρκοκύπριους πώς ζουν, συνήθως λένε «Kαλά περνούμε στους τόπους μας», εννοώντας τα Κατεχόμενα. Κι όταν τους ρωτήσεις για τις περιουσίες τους στον Nότο, τους βλέπεις να τις νοσταλγούν. Υπάρχει, πράγματι, ζωντανή σχέση των ανθρώπων με τη γη τους και ένας πολύ γερός ιστός που συνδέει τους Τουρκοκύπριους με το παρελθόν. Αυτό, όμως, αφορά μόνο τις γενιές που έχουν εμπειρίες από τη συνύπαρξη με τους Ελληνοκύπριους. Οι παλιοί Τουρκοκύπριοι εξακολουθούν να μιλούν ελληνικά και να διηγούνται ιστορίες από τα παλιά τα χρόνια. Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο με τους νεότερους που δεν έχουν καμιά επαφή με το παρελθόν. Τώρα ενηλικιώθηκε στα Κατεχόμενα η πρώτη γενιά των ανθρώπων που γεννήθηκαν μετά το 1974. Όταν θα μεγαλώσει και η δεύτερη γενιά, όλα θα έχουν τελειώσει. Το καθεστώς δίνει μεγάλη μάχη με τον χρόνο, μέχρι να φύγουν οι παλιές οι γενιές και να ολοκληρώσει την πολιτική του για τον πλήρη εκτουρκισμό των Κατεχομένων. Αυτή η κούρσα με τον χρόνο προβάλλεται από πολλούς ως λόγος για μια γρήγορη λύση. Η σχολή της γρήγορης λύσης, με το σκεπτικό ότι θα χάσουμε τους Τουρκοκύπριους, έχει λογική βάση. Δεν δίνονται, ωστόσο, απαντήσεις στο πώς θα τους κερδίσουμε με μια λύση η οποία δεν θα απαλλάξει την Κύπρο από την τουρκική επιρροή, αλλά αντιθέτως θα την θεσμοθετήσει και θα την διαιωνίσει.

 

Η πίτα σωστή και το σκυλί χορτάτο

 

Οι Τουρκοκύπριοι θέλουν διακαώς λύση, διότι έχουν κουραστεί να είναι για 26 χρόνια στην απομόνωση. Δύσκολα συναντάς Τουρκοκύπριο που να μη θέλει λύση. Ελάχιστοι, όμως, είναι αυτοί που θέλουν μια λύση που να πλησιάζει την προ του 1974 κατάσταση. Θέλουν συνεργασία με τους Ελληνοκύπριους, για οικονομικούς κυρίως λόγους, αλλά δεν φαίνονται διατεθειμένοι να αποποιηθούν τα οφέλη που προσκόμισαν από την κατάληψη του Bορρά από τον τουρκικό στρατό. Επιθυμούν να γίνουν πολίτες ενός αναγνωρισμένου κράτους και να αποκτήσουν όλα τα οφέλη που τους προσφέρει η Κυπριακή Δημοκρατία, χωρίς ωστόσο να χάσουν απ' αυτά που έχουν. Οι Τουρκοκύπριοι είναι ενοχλημένοι από την τουρκική επικυριαρχία στα Κατεχόμενα. Το ιδανικό γι' αυτούς θα ήταν να έχουν το δικό τους κράτους και να αναπτυχθούν πλάι πλάι με τους Ελληνοκύπριους, να έχουν όλα τα οφέλη από μια σχέση συνεργασίας, αλλά να έχουν και τις εγγυήσεις της Τουρκίας. Θέλουν, δηλαδή, και την πίτα σωστή και το σκυλί χορτάτο... Το Κυπριακό, βεβαίως, δεν δημιουργήθηκε για να διασφαλίσει το μέλλον των Τουρκοκυπρίων, αλλά για να εξυπηρετήσει τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Τουρκίας. Γι' αυτό, εκείνο που μετρά στη χάραξη της πολιτικής του Ντενκτάς και της Άγκυρας είναι πάνω απ' όλα η διασφάλιση των τουρκικών συμφερόντων στο νησί.

 

Σίγουρα οι Τουρκοκύπριοι δεν είναι ιδιαιτέρως ευτυχείς από την παρουσία του τουρκικού στρατού στα Κατεχόμενα, αλλά εκτός από το Kόμμα Πατριωτικής Ενότητας καμιά άλλη πολιτική δύναμη δεν τολμά να έρθει σε αντιπαράθεση με τον στρατό, ο οποίος διατηρεί τους δικούς του μηχανισμούς για να ελέγχει τα πάντα στα Κατεχόμενα. Παρά την προσπάθεια που καταβάλλεται για να φαίνεται προς τα έξω ότι υπάρχει στα Κατεχόμενα ένα δημοκρατικό καθεστώς, ο στρατός είναι αδιαμφισβήτητα η μεγάλη δύναμη. Όλη η κατεχόμενη Κύπρος είναι ένα ατέλειωτο στρατόπεδο. Ο Πενταδάκτυλος είναι απόρθητο φρούριο. Οι δρόμοι είναι γεμάτοι με στρατιωτικά οχήματα. Η Αμμόχωστος, εκτός από την παλιά πόλη και τα βόρεια προάστια που έχουν αναπτυχθεί τουριστικά, δίνει την εντύπωση πόλης που κατοικείται μόνο από στρατιώτες. Τεράστιοι στρατώνες είναι διάσπαρτοι σε όλη την κατεχόμενη Κύπρο. Συνολικά τριάντα πέντε χιλιάδες άντρες με τον πιο σύγχρονο εξοπλισμό του ΝΑΤΟ βρίσκονται στριμωγμένοι σε αυτόν τον χώρο, ο οποίος - σύμφωνα με έκθεση του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών - αποτελεί την περισσότερο στρατοκρατούμενη περιοχή του κόσμου.

 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ο μεγάλος ασθενής

 

Ο δυναμισμός της κυπριακής οικονομίας είναι ο μεγάλος φόβος του Ραούφ Ντενκτάς, ο οποίος φοβάται ότι μια λύση που θα επιτρέπει ελληνοκυπριακές επενδύσεις στο Bορρά μπορεί να έχει καταλυτικές εξελίξεις στα σχέδιά του για πλήρη απόσχιση των Κατεχομένων. Οι Τουρκοκύπριοι δεν επέδειξαν ιδιαίτερες ικανότητες στο εμπόριο και στις επιχειρήσεις. Ενώ το 1974 κατέλαβαν το 70% της βιομηχανικής και τουριστικής υποδομής, η οικονομία τους στηρίζεται στις επιχορηγήσεις της Τουρκίας. Εάν η Τουρκία κόψει τη χρηματοδότηση, το «κράτος» θα καταρρεύσει. Οι Τουρκοκύπριοι αποδίδουν την αδυναμία αυτή στο λεγόμενο εμπάργκο που έχει επιβληθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία. Υπάρχει πράγματι δυσκολία στο εμπόριο και στην επικοινωνία, λόγω των περιορισμών που υπάρχουν, επειδή το καθεστώς είναι παράνομο και υποχρεούται να συναλλάσσεται με τον έξω κόσμο μέσω της Τουρκίας. Το πρόβλημα, όμως, έχει να κάνει περισσότερο με την έλλειψη παράδοσης και εμπειρίας με την επιχειρηματική δραστηριότητα. Η απόφαση για ενοποίηση της οικονομίας των Κατεχομένων με αυτή της Τουρκίας, ως αντίδραση στην έναρξη διαπραγματεύσεων ένταξης της Κύπρου στην Ε.Ε. είχε αρνητικές συνέπειες στην οικονομία. Πολλές τράπεζες έχουν χρεοκοπήσει. Το ψευδοκράτος περιμένει κάθε μήνα τα εμβάσματα της Τουρκίας για να πληρώσει τους υπαλλήλους του. Το μόνο ελληνοκυπριακό είδος που κυκλοφορεί ελεύθερα στα Κατεχόμενα είναι η κυπριακή λίρα. Το κυπριακό νόμισμα είναι όπως το δολάριο στις σοσιαλιστικές χώρες την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Η ισοτιμία του κυπριακού νομίσματος με το τουρκικό είναι μία κυπριακή λίρα προς ένα εκατομμύριο τουρκικές. Οι τράπεζες δέχονται το επίσημο νόμισμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και η ισοτιμία του δημοσιεύεται καθημερινά στις τουρκοκυπριακές εφημερίδες.

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

09/07/2000