Μακαριος Δρουσιώτης

Όταν μπήκα στο γραφείο του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Ανδρέα Μουσιούττα μού εξομολογήθηκε ότι ήταν η πρώτη ζωντανή συνέντευξη που θα έδινε από τότε που πρωτοέγινε υπουργός το 1983!.  Δεν του αρέσει λέει η δημοσιότητα ούτε η προβολή.  Δεν κάλεσε ποτέ τα κανάλια στο γραφείο του για δηλώσεις και δεν ενδιαφέρεται για την εικόνα που θα δώσει προς τα έξω.  Κι αυτό, όπως ομολογεί, διότι δεν αισθάνεται πως είναι πολιτικός.  Αγνοεί παντελώς την τέχνη της πολιτικής και είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να επιστρέψει στο Καϊμακλί.  Αυτό μπορεί να συμβεί με τον τερματισμό της συγκυβέρνησης.  Εκτός… Πάντως επί του προκειμένου συστείνει συνεννόηση μεταξύ Κληρίδη και Κυπριανού το συντομότερο δυνατό.

 

Πώς λειτουργείτε ως υπουργοί από δύο διαφορετικά κόμματα που φαίνεται πως δεν επικοινωνούν;

Το Υπουργικό Συμβούλιο αναμένει ότι κάθε φορά που παίρνει μια απόφαση θα έχει και την υποστήριξη των κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση.  Πρέπει να πω ότι έζησα μια δύσκολη περίοδο στην προηγούμενή μου θητεία, όταν η κυβέρνηση του ΔΗΚΟ δεν είχε την υποστήριξη της πλειοψηφίας της Βουλής.  Όταν έγινε η συγκυβέρνηση έλπιζα ότι θα είχαμε άνεση να εφαρμόσουμε το πρόγραμμά μας.

 

Αλλά έχετε απογοητευτεί…

Η αλήθεια είναι πως δεν έχουν επαληθευτεί οι προσδοκίες μας.  Οι συνάδελφοί μου στο Υπουργικό δεν κρύβουν τη δυσφορία τους γι’ αυτό.

 

Αισθάνεστε ότι σας γίνεται αντιπολίτευση από μέσα;

Είναι γεγονός ότι γίνεται αντιπολίτευση στην κυβέρνηση, όχι μόνο από το ΔΗΚΟ, αλλά και από τον ΔΗΣΥ.  Αυτό το φαινόμενο μας προκαλεί ως Υπουργικό Συμβούλιο μια σχετική πικρία.

 

Αυτά με τα κόμματα.  Εσείς ως Υπουργικό Συμβούλιο είστε χωρισμένοι σε δύο ομάδες;

Όχι.  Εργαζόμαστε ως μέλη μιας κυβέρνησης που δεν έχει δύο διαφορετικές τάσεις, παρόλο που προερχόμαστε από διαφορετικά κόμματα.

 

Εκτός από την περίπτωση των «62».

Ναι.  Εξ όσων θυμούμαι εκείνη ήταν η μόνη περίπτωση που οι υπουργοί του ΔΗΚΟ ενήργησαν κατ’ εντολή του κόμματος.

 

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν σας δεσμεύει η απόφαση.

Προσωπικά δεν αρνούμαι το μερίδιο ευθύνης που μου αναλογεί σε οποιαδήποτε απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου.

 

Είναι αλήθεια ότι είστε από τους πιο στενούς συνεργάτες του Κληρίδη στο Υπουργικό Συμβούλιο;

Δεν ξέρω πού βασίζεται αυτός ο ισχυρισμός.  Είμαι ίσως ο μόνος υπουργός που έχει τη λιγότερη επαφή με τον πρόεδρο Κληρίδη και αποφεύγω συνειδητά να τον ενοχλώ.

 

Γιατί;

Αυτή είναι η τακτική που ακολούθησα και στην προηγούμενή μου θητεία ως υπουργός.  Όταν διαπίστωσα ότι άλλοι συνάδελφοί μου είχαν μια πιο στενή επικοινωνία με τον Πρόεδρο, εγώ θεώρησα σκόπιμο να του αναφέρω πως θα τον προσεγγίζω μόνο όταν αισθάνομαι ότι τον χρειάζομαι.

 

Είναι όμως οι σχέσεις σας ιδιαίτερα καλές.

Αυτό είναι αλήθεια.  Οι σχέσεις μου με τον πρόεδρο Κληρίδη είναι αγαθές.  Υπάρχει μια αλληλοκατανόηση και αμοιβαιότης αισθημάτων μεταξύ μας.

 

Αν αύριο προκύψει θέμα τερματισμού της συγκυβέρνησης, δεν θα είναι για σας δύσκολο να «προδώσετε» τον κ. Κληρίδη;

Δεν νομίζω ότι τίθεται θέμα προδοσίας.  Κανένας δεν θα ήθελε να προδώσει τον πρόεδρο Κληρίδη, γιατί ο ίδιος δεν προδίδει αλλά εκτιμά και σέβεται τους συνεργάτες του.

 

Κι αν σας ζητηθεί από το ΔΗΚΟ να παραιτηθείτε;

Εάν δεχτούμε ότι πέντε θέσεις του Υπουργικού Συμβουλίου ανήκουν στο ΔΗΚΟ, πιστεύω πως οι υπουργοί αυτοί θα πρέπει να παραιτηθούν αν τους το ζητήσει το κόμμα.

 

Βλέπετε να υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο;

Η υποστήριξη του ΔΗΚΟ προς τον πρόεδρο Κληρίδη εδόθη με γνώμονα το εθνικό συμφέρον και εφόσον το ΔΗΚΟ, όπως και ο πρόεδρος Κυπριανού επανειλημμένα διακήρυξε, συμφωνεί με τους χειρισμούς στο εθνικό, δεν νομίζω ότι τίθεται θέμα τερματισμού της συνεργασίας.

 

Κι αν το ΔΗΚΟ τερματίσει τη συνεργασία, εσείς θα συνεχίζατε ως υπουργός;

Σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί το κόμμα να αποφασίσει να δώσει την ευκαιρία στου υπουργούς του να συνεχίσουν να μετέχουν στην κυβέρνηση ως άτομα.  Η επιλογή όμως των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου ανήκει στον πρόεδρο της Δημοκρατίας.

 

Εσείς δεν θα είχατε καμιά δυσκολία να συνεχίσετε να υπηρετείτε στο αξίωμά σας;

Υπό τις πιο πάνω προϋποθέσεις δεν θα είχα καμιά δυσκολία να συνεχίσω να είμαι υπουργός της κυβέρνησης Κληρίδη, έστω κι αν δεν υπάρχει συγκυβέρνηση.

 

Δεν νομίζετε ότι αυτή η εκκρεμότητα με το μέλλον της συγκυβέρνησης θα πρέπει να λήξει;

Θα έλεγα ότι θα πρέπει να υπάρξει διάλογος και συνεννόηση μεταξύ Κληρίδη και Κυπριανού.  Εάν οι δυο τους καταλήξουν σε μια κοινή απόφαση σε σχέση με τις προεδρικές εκλογές, θα ήταν μια ευτυχής κατάληξη και για τη συνεργασία και για την κυβέρνηση.

 

Υπήρξατε υπουργός, χάσατε το αξίωμά σας, μετά επανήλθατε.  Ενδεχομένως να το χάσετε ξανά και σε κάποια στιγμή να επανέλθετε.  Τι σημαίνει αυτό για σας;

Η τελευταία δεκαετία ήταν πράγματι μια χρήσιμη εμπειρία για μένα.  Ο κόσμος βλέπει διαφορετικά έναν άνθρωπο όταν έχει εξουσία και εντελώς διαφορετικά όταν τη χάσει.  Αυτό επηρεάζει και τη συμπεριφορά του.  Έχω πάρει μαθήματα από αυτή την εμπειρία…

 

Ο Κύπριος εκτιμά τελικά την εξουσία και όχι τον άνθρωπο;

Εάν με ρωτούσατε πριν γίνω υπουργός κατά πόσο ο κόσμος μας εκτιμά την εξουσία και όχι τους φορείς της, θα έπαιρνα όρκο ότι δεν ήταν έτσι τα πράγματα.

 

Τώρα όμως;

Τώρα γνωρίζω, αλλά μερικές φορές κάνω πως δεν καταλαβαίνω…

 

Ο έρωτας με την καρέκλα εκδηλώνεται και από αυτούς που κατέχουν τα αξιώματα.

Είναι δυστυχής ο άνθρωπος που ενδιαφέρεται να κρατήσει την καρέκλα του παρά να κάνει σωστά τη δουλειά του.  Είναι τόσο βέβαιο ότι ένας υπουργός θα φύγει μια μέρα από το υπουργείο, όσο βέβαιο είναι ότι ο άνθρωπος πεθαίνει.

 

Πόσο δύσκολο ήταν για σας να επιστρέψετε από το υπουργείο στο σπίτι σας;

Καθόλου δύσκολο.  Έφυγα από το Υπουργείο και πήγα στο Καϊμακλί στο σπίτι μου.  Ξέρετε, εγώ δεν είμαι «ζώον» πολιτικό.  Δεν πολιτεύομαι.  Δεν αισθάνομαι ότι είμαι πολιτικός, ούτε και έχω πολιτικές φιλοδοξίες.  Όταν ανέλαβα για πρώτη φορά υπουργικό αξίωμα έπαθα πανικό.

 

Τι ήταν αυτό που σας τρόμαξε;

Με διακατείχε ένα άγχος που δεν μπορούσα να λειτουργήσω.  Δεν σας κρύβω ότι στις αρχές έκλαψα και μερικές φορές από την αγωνία.  Δεν ήμουν βέβαιος εάν θα τα κατάφερνα.

 

Τότε γιατί επιδιώξατε να γίνετε υπουργός;

Ουδέποτε το επιδίωξα.  Δεν είχα καν το θάρρος να κάνω κάτι τέτοιο.  Έβλεπα και θαύμαζα κάποιους άλλους, που χωρίς να τους προτείνουν ήθελαν και ζητούσαν να πάρουν τέτοια αξιώματα.  Εγώ δεν ενδιαφέρθηκα ποτέ.  Κι όταν μου πρότειναν το υπουργείο δυσκολεύτηκα τότε να αποφασίσω.

 

Για το βουλευτικό αξίωμα δεν σας πρότειναν ποτέ;

Μου πρότειναν, αλλά όπως είπα δεν έχω πολιτικές φιλοδοξίες.

 

Και το Υπουργείο Εργασίας τι είναι;

Ανέλαβα αυτό το αξίωμα, θα προσφέρω όσα μπορώ και θα φύγω να πάω στο σπίτι μου.  Ουδέποτε θα διεκδικήσω την ψήφο του λαού.

 

Είναι κακό να κατέλθει κάποιος άνθρωπος στις εκλογές;

Όχι, κάθε άλλο.  Είναι προσωπική μου επιλογή.  Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να ζητεί ψήφο.  Όπου υπηρέτησα μέχρι σήμερα ήμουν διορισμένος.

 

Είναι γι’ αυτό που αποφεύγετε τη δημοσιότητα;

Κοιτάξετε, εάν θα γίνει κάποια αναφορά στο Υπουργείο Εργασίας ας βγει από μόνη της μέσα από τη δουλειά.  Ουδέποτε επιδίωξα την επιφανειακή δημοσιότητα και προβολή.

 

Πόσες φορές τηλεφωνήσατε στα κανάλια για δηλώσεις;

Με δική μου πρωτοβουλία ποτέ.  Έχουν όλοι οι συνάδελφοί σας παράπονο διότι δεν ανταποκρίνομαι στις εκκλήσεις για δηλώσεις, αλλά δεν μου πάει αυτή η δουλειά.

 

Να αλλάξουμε θέμα.  Πώς εκτιμάτε το μέλλον των εργασιακών σχέσεων στην Κύπρο;

Δεν υπάρχει στην Κύπρο εργατική αναταραχή.  Αν δείτε στατιστικώς τις απεργίες που γίνονται στην Κύπρο και κυρίως τη διάρκειά τους, θα διαπιστώσετε ότι είμαστε από τις πιο καλές περιπτώσεις στην Ευρώπη.

 

Πάντως οι εργοδότες σκληρύνουν τη θέση τους.

Ναι, είναι αλήθεια.  Οτιδήποτε κερδίζεται απ’ εδώ και μπρος πρέπει να κερδίζεται από τους εργαζόμενους μετά από αγώνα.  Η εποχή που οι εργοδότες συναινούσαν και έδιναν την συγκατάθεσή τους στην παραχώρηση αιτημάτων έχει παρέλθει.

 

Διότι τώρα υπάρχει και ο ανταγωνισμός με το ξένο εργατικό δυναμικό.

Είναι γεγονός ότι η εισαγωγή ξένων εργατών επηρέασε τις σχέσεις εργοδοτών – εργοδοτουμένων, αλλά σε ορισμένους τομείς της οικονομίας οι ξένοι εργάτες είναι κάτι περισσότερο από χρήσιμοι.

 

Βεβαίως σε ορισμένες περιπτώσεις τους ονομάζουμε εργάτες αλλά τους χρησιμοποιούμε σαν δούλους.

Ήταν και αυτή μια απογοητευτική εμπειρία που έζησα ως υπουργός.  Έρχονται σ’ εμένα καταγγελίες για απρεπή συμπεριφορά προς τους ξένους.  Υπάρχουν πολλά παράπονα για εκμετάλλευση, παρακράτηση ωφελημάτων, ή ακόμη και απαράδεχτης συμπεριφοράς.  Δεν ανέμενα ότι θα βρίσκονταν άνθρωποι σε μια κοινωνία που έστελλε μετανάστες στο εξωτερικό, που θα συμπεριφέρονταν στους ξένους κατ’ αυτό τον τρόπο.

 

Πού το αποδίδετε το φαινόμενο αυτό;  Μήπως είμαστε ρατσιστές;

Δεν ξέρω αν θα πρέπει να το αποδώσω στο γεγονός ότι και εμείς κάποτε ως Κύπριοι υπήρξαμε μέλη μιας αποικίας και υπηρετήσαμε κάποιο αφέντη, ή στο νεοπλουτισμό μας και την απότομη ευμάρεια.

 

Είναι επικίνδυνο να πλουτίζει κανείς ξαφνικά…

Αλίμονο στον άνθρωπο που δεν μπορεί να ελέγξει τον πλούτο ή τη δόξα.  Είναι στην ουσία δυστυχής.

 

Ο βαθμός ευμάρειας μετριέται και με τις οικιακές βοηθούς που εργοδοτούνται στην Κύπρο.

Σήμερα έχουμε 6.500 οικιακές βοηθούς.  Πριν δέκα χρόνια ο υπουργός Εσωτερικών μου είπε ότι είχε παραχωρήσει άδεια σε 65.

 

Και έγινε πάταγος από την «αποκάλυψη» αυτή…

Σήμερα, όμως, είναι αποδεχτή από την κοινωνία η εργοδότηση οικιακών βοηθών από το εξωτερικό.  Δεν λέω ότι είναι καθολοκληρία αδικαιολόγητο να φέρνουμε οικιακές βοηθούς, αφού οι Κύπριες θεωρούν υποτιμητικό το επάγγελμα αυτό.

 

Ναι αλλά υπάρχουν και σπίτια με δύο οικιακές βοηθούς και κηπουρό…

Υπάρχουν πάντοτε οι υπερβολές.  Εκείνο όμως που με ενοχλεί περισσότερο είναι που υπάρχουν άνθρωποι που δεν σέβονται τις κοπέλες αυτές και τις καταπιέζουν.

Μακάριος Δρουσιώτης

Φιλελεύθερος

16/02/1997