Μακαριος Δρουσιώτης

«Μπλόκο στους σφετεριστές», γράφει στην πρώτη του σελίδα ο Φιλελεύθερος του 2005. Από τότε χτίστηκε όλη η κατεχόμενη Κύπρος.

 

 

Οι διώξεις εναντίον σφετεριστών ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα δεσπόζει της επικαιρότητας και απειλεί να εκτροχιάσει την αποστολή της προσωπικής απεσταλμένης του γενικού γραμματέα Μαρία-Άνγκελα Ολγκίν. Η χρονική συγκυρία των διώξεων και η ανάλογη δημοσιότητα δεν είναι αθώα. Αυτό το έργο το έχουμε ξαναδεί. Είναι ένα déjà vu, βγαλμένο από το playbook του Τάσσου Παπαδόπουλου.

 

Πριν είκοσι περίπου χρόνια, το 2006, και πάλι στα μέσα του χρόνου, βρισκόταν σε εξέλιξη μια πρωτοβουλία για το Κυπριακό που είχε περίπου τα ίδια χαρακτηριστικά με τη σημερινή αποστολή της Ολγκίν. Ο τότε βοηθός γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Ιμπραχήμ Γκαμπάρι προγραμμάτισε επίσκεψη μιας εβδομάδας στην Κύπρο για να συζητήσει με τον τότε πρόεδρο Παπαδόπουλο και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Μεχμέτ Αλί Ταλάτ τις δυνατότητες έναρξης μιας νέας διαδικασίας στο Κυπριακό.

 

Την εβδομάδα πριν από την έναρξη της αποστολής Γκαμπάρι συνελήφθη ένας αρχιτέκτονας και κρατήθηκε ως ύποπτος για αναπτύξεις στη Βασίλεια. Σε δυο άλλες περιπτώσεις συνελήφθησαν εφτά πρόσωπα τα οποία μεταφέρθηκαν στον αστυνομικό σταθμό Αγίου Δομετίου για ανάκριση. Το Προεδρικό διέρρευσε στον Τύπο την πληροφορία ότι μία γυναίκα που είχε συλληφθεί ήταν σύμβουλος του Ταλάτ. Ο Φιλελεύθερος, χωρίς να παρουσιάσει κανένα στοιχείο, υπό τον πηχυαίο τίτλο «Ταλάτ εστέιτ στα πράσα», συνέδεσε προσωπικά τον Μεχμέτ Αλί Ταλάτ με αγοραπωλησίες ελληνοκυπριακών περιουσιών. Τελικά, κατηγορήθηκε μόνο ο αρχιτέκτονας. Μερικούς μήνες αργότερα η υπόθεση του αποσύρθηκε σιωπηλά.

 

Ταύτιση του Ταλάτ με τον σφετερισμό περιουσιών παραμονές άφιξης του Ιμπραχήμ Γκαμπάρι στην Κύπρο. 

 

Ασφαλώς και η αστυνομία δεν άρχισε τότε από μόνη της να συλλαμβάνει Τουρκοκύπριους στο οδόφραγμα για σφετερισμό ελληνοκυπριακών περιουσιών χωρίς πολιτική απόφαση. Ούτε και σήμερα η εκτενής δημοσιότητα για τις παραπομπές στη δικαιοσύνη σφετεριστών ελληνοκυπριακών περιουσιών είναι άσχετη με τις προσπάθειες να υπάρξει μια νέα διαδικασία.

 

Τα παιχνίδια του Τάσσου

Πίσω στο 2006, οι συλλήψεις και οι διασυνδέσεις των υπόπτων με τον Ταλάτ σκοπό είχε να μολύνει το κλίμα πριν από την αποστολή Γκαμπάρι. Ο Ταλάτ δεν διευκόλυνε τον Παπαδόπουλο και δεν έθεσε όρους να σταματήσουν οι διώξεις, όπως κάνει σήμερα ο Τατάρ. Έτσι, ο Γκαμπάρι απέσπασε συμφωνία για την έναρξη μιας νέας διαδικασίας. Ήταν η περιβόητη συμφωνία της 8^ης Ιουλίου.

 

Η πρώτη παράγραφος της συμφωνίας αναφέρει: «Δέσμευση για την επανένωση της Κύπρου με βάση μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία και πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας». Στις επόμενες παραγράφους αναφέρει ότι η λύση ήταν εφικτή και επείγουσα και ότι οι ηγέτες συμφώνησαν στη σύσταση τεχνικών επιτροπών για να βρουν λύσεις προς διευκόλυνση της ζωής των πολιτών και για τη δημιουργία θετικού κλίματος.

 

Εκπρόσωποι των δύο ηγετών, ο Τάσος Τζιωνής και ο Ρασιήτ Περτέφ, συναντήθηκαν πάνω από 100 φορές διερευνώντας τρόπους εφαρμογής της συμφωνίας. Δεν κατέληξαν πουθενά. Η συμφωνία της 8^ης Ιουλίου και η αποδοχή από τον Παπαδόπουλο της ΔΔΟ, με ρητή αναφορά στην πολιτική ισότητα, ήταν μια κίνηση τακτικής για να απορροφήσει τις πιέσεις για επαναφορά του Σχεδίου Ανάν.

 

Δύο χρόνια μετά τη συμφωνία της 8^ης Ιουλίου, κι αφού έχασε τις εκλογές, ο Τάσσος Παπαδόπουλος έστειλε στον Γιώργο Λιλλήκα ένα σημείωμα με τις απόψεις του για το Κυπριακό, εν είδει σχολίου για το ανέκδοτο ακόμη βιβλίου του τελευταίου «Λύση του Κυπριακού». Ο Παπαδόπουλος πέθανε τον Δεκέμβριο του 2008. Τον Φεβρουάριο του 2009, κατά την παρουσίαση του βιβλίου του, ο Λιλλήκας ανέγνωσε ένα απόσπασμα από το σημείωμα του Παπαδόπουλου στο οποίο εξηγούσε γιατί θεωρούσε καταστροφή την πολιτική ισότητα: «το πνεύμα της 'ισότητας, όπως αυτή καθορίζεται από τα Ψηφίσματα του ΟΗΕ', συνιστούν συνταγή για πληθώρα μονίμων αδιεξόδων στη λήψη αποφάσεων, εξέλιξη που ευθέως οδηγεί στην 'ανάγκη' απόσχισης».

 

Αυτό που εξετάζεται εδώ δεν είναι η άποψη του Τάσσου Παπαδόπουλου για την πολιτική ισότητα, αλλά το ότι για άλλα δεσμευόταν δημοσίως και άλλα έπραττε παρασκηνιακά. Πολλοί συμπατριώτες μας θεωρούν μαγκιά το ότι ξεγέλασε το 2004 την ΕΕ, υποσχόμενος ότι θα διαπραγματευόταν με καλή πίστη το Σχέδιο Ανά ενώ είχε προαποφασίσει ότι θα το σκότωνε. Στην ουσία δεν ήταν την ΕΕ που εξαπάτησε αλλά τους Κύπριους πολίτες και ιδιαίτερα τους πρόσφυγες που έμειναν άκληροι ενώ η Λεμεσός πετά.

 

Κλειδί η πολιτική ισότητα

Η πολιτική ισότητα είναι αναπόσπαστο συστατικό της ομοσπονδιακής λύσης. Η απόρριψη της πολιτικής ισότητας, από το 2004 και μετά, ισοδυναμεί με απόρριψη της ομοσπονδίας. Κανένας από τους τέσσερις τελευταίους προέδρους δεν έβαλε στο τραπέζι οποιαδήποτε εναλλακτική πρόταση. Στην Κύπρο οι πρόεδροι εκλέγονται και δεσμεύονται για ομοσπονδία και πολιτεύονται ως ηγέτες ενιαίου κράτους. 

 

Το 2017, ο Νίκος Αναστασιάδης για να γλιστρήσει από το Κραν Μοντανά υποσχέθηκε στον Τσαβούσογλου τα δύο κράτη. Οι Τούρκοι άρπαξαν την ευκαιρία αποκήρυξαν την ομοσπονδιακή λύση και χάραξαν γραμμή δύο κρατών. Αυτό που έγινε στο Κραν Μοντανά ήταν μια σεισμική μετατόπιση του Κυπριακού και αποτυπώνεται στα κείμενα των Ηνωμένων Εθνών όπου δεν υπάρχουν πια αναφορές σε ΔΔΟ, χωρίς καμιά σοβαρή διαμαρτυρία.

 

Είναι άλλο πράγμα να λέγει κανείς σε ιδιωτικές συζητήσεις «δύο κράτη σιόρ, τζείνοι ποτζεί τζι εμείς ποδά να τελειώνουμε», κι άλλο να αναλάβει την ιστορική ευθύνη να φέρει τα σύνορα της Τουρκίας στη Λευκωσία. Τι ποιο ασφαλές για έναν Πρόεδρο η διαχείριση του στάτους κβο και η επίρριψη των ευθυνών για τη μη λύση στην τουρκική αδιαλλαξία;

 

Ο Χριστοδουλίδης δεν κουράζεται να επαναλαμβάνει ότι το στάτους κβο δεν είναι βιώσιμο, ότι δεν συμβιβαζόμαστε με τη διαιώνιση της κατοχής και ότι η παρούσα κατάσταση εγκυμονεί κινδύνους. Όμως, στο δια ταύτα δεν δείχνει να βιάζεται και να ανησυχεί πραγματικά. Ούτε το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα αγχώνεται. Το ΑΚΕΛ σαν να μην υπάρχει και η πρόεδρος του ΔΗΣΥ πλειοδοτεί, έχοντας κατά νουν τις προεδρικές εκλογές του 2028, ακόμη και του 2033. Κι ανάθεμα αν θα υπάρχει μέχρι τότε Κύπρος στη σημερινή της μορφή…

 

Η θέση του Χριστοδουλίδη είναι να επιστρέψουμε στο Κραν Μοντανά και να συνεχίσουμε από εκεί που μείναμε, ενώ στην πραγματικότητα επενδύει στο στάτους κβο. Αν πραγματικά αισθανόταν τους κινδύνους και αγωνιούσε θα επέστρεφε πρώτα ο ίδιος στο Κραν Μοντανά, αποδεχόμενος το πλαίσιο Γκουτέρες και την πολιτική ισότητα χωρίς ναι μεν αλλά και θα δεσμευόταν σε μια σύντομη διαδικασία. Αλλά, ένας πρόεδρος που ερωτοτροπεί με το ΕΛΑΜ, ούτε καν τη λέξη ομοσπονδία δεν έχει το θάρρος να ψελλίσει και ταμπουρώνεται πίσω από τη νέα κενολογία «συμφωνημένο πλαίσιο», μπορεί ποτέ να αναλάβει τις ριζοσπαστικές πρωτοβουλίες που απαιτούνται για να σπάσει το αδιέξοδο;

 

Η δικαίωση του Δούντα

Το 1983 σε μια επιστολή του προς τον Σπύρο Κυπριανού, ο θεωρητικός της απορριπτικής σχολής στο Κυπριακό Μιχάλης Δούντας ανέφερε τα εξής: «Να αφεθεί η υπόθεση να εκφυλιστεί, ώστε να καταλήξουμε σε χρονίζουσα de facto διχοτόμηση». Λοιπόν, το δόγμα Δούντα κυριάρχησε και η κατάσταση έχει εκφυλιστεί ως εκεί που δεν πάει άλλο.

 

Η έκφυλη κατάσταση του Κυπριακού είναι τόσο εμφανής, που κανένας δεν προβλέπει ότι θα αξιωθούμε ποτέ να πάρουμε πίσω τη γη μας. Μέχρι το 2004 η ανάπτυξη στα κατεχόμενα ήταν μηδενική. Το σχέδιο Ανάν πρόβλεπε εκκένωση των υπό επιστροφή περιοχών και πρόσθετη επιστροφή του ενός τρίτου των περιουσιών που θα παρέμεναν υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση στους ιδιοκτήτες τους, αποζημίωση και ανταλλαγή των υπολοίπων. Αυτά χάθηκαν με το «ηρωικό» όχι. Μετά την άρνηση μας να πάρουμε τις περιουσίες μας ξεκίνησαν οι μαζικές αναπτύξεις. Μέχρι το 2010 οι Τουρκοκύπριοι που ζούσαν στη Μόρφου έθαβαν στους νεκρούς τους στο Κιόνελι, διότι το θεωρούσαν δεδομένο ότι θα επέστρεφαν στη Μόρφου. Μετά την ατολμία του Χριστόφια να προχωρήσει σε συμφωνία με τον Ταλάτ, το 2010, άρχισαν οι αναπτύξεις και στη Μόρφου. Μετά το 2017, όταν ο Αναστασιάδης είπε στον Τσαβούσογλου ότι η μισή Κύπρος είναι δική τους, ούτε καν το Βαρώσι θεωρείται πλέον δεδομένο. Κι αν καταρρεύσει κι αυτή η προσπάθεια δεν θα μείνει ούτε σπιθαμή γης προς επιστροφή.

 

Το 2006, όταν έγινε η συμφωνία της 8^ης Ιουλίου με στόχο μια γρήγορη λύση, ο Τάσσος Παπαδόπουλος προώθησε την τροποποίηση του ποινικού κώδικα καθιστώντας τον σφετερισμό ελληνοκυπριακών περιουσιών ποινικό αδίκημα, τιμωρούμενο με φυλάκιση εφτά χρόνων. Με βάση το Νόμο αυτό εκδόθηκαν διεθνή εντάλματα και έγιναν συλλήψεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Αυτός ο μακροχρόνιος νομικός αγώνας απέτυχε να αναχαιτίσει τις παράνομες εκποιήσεις περιουσιών, όπως απέτυχαν και οι μαζικές προσφυγές στο ΕΔΑΔ.

 

Καμιά απολύτως συμπάθεια για τους σφετεριστές της γης μας. H εκμετάλλευση περιουσιών από ξένους επενδυτές είναι από τις πλέον προκλητικές πτυχές του Κυπριακού. Ωστόσο, η σύλληψη και η καταδίκη μερικών ατόμων δεν θα αναχαιτίσει τις αναπτύξεις. Η εμπειρία διδάσκει ότι το Κυπριακό δεν πρόκειται να λυθεί στα δικαστήρια, αλλά με πολιτικές πρωτοβουλίες σέ ένα πλαίσιο που όλοι θα κερδίσουν (win-win). Η ΕΕ έδωσε στην Κύπρο τη δυνατότητα να διαπραγματευτεί μια αξιοπρεπή και δίκαιη υπό τις περιστάσεις λύση. Υπήρξαν πολλές συγκυρίες και ευνοϊκές ευκαιρίες που χάθηκαν, άλλοτε με κίνητρο τις ενταξιακές, άλλοτε την ενέργεια και σήμερα η ενιαία άμυνα και η επιθυμία για οικονομική συνεργασία Τουρκίας – ΕΕ.

 

Τα σημάδια δεν είναι καλά. Δεν υπάρχει καμιά ένδειξη απαγκίστρωσης από το Δόγμα Δούντα. Ο Χριστοδουλίδης και αυτοί που τον συμβουλεύουν θεωρούν ότι το υφιστάμενο στάτους κβο έχει ακόμη μέλλον. Αντί να αξιοποιήσουν τη νέα συγκυρία, άνοιξαν τα μπαούλα και ανέσυραν τους σκελετούς των πρακτικών του παρελθόντος, προσδοκώντας ότι ο Τατάρ και η τουρκική αδιαλλαξία θα τους διασώσουν.

 

Εάν αυτή είναι η ανάλυσή τους, κάνουν μεγάλο λάθος. Πρώτα και κύρια μας έχουν πάρει χαμπάρι. Όλα τα περιθώρια τακτικισμών και ελιγμών έχουν εξαντληθεί προ πολλού. Η αποστολή της Ολκίν, σε μια περίοδο σεισμικών γεωπολιτικών ανακατατάξεων στην Ευρώπη και στην περιοχή μας έχει διαγνωστικό χαρακτήρα κατά πόσο το Κυπριακό μπορεί να λυθεί με βάση του τι έχει συζητηθεί μέχρι τώρα ή όχι, και θα υπάρξει απάντηση. Το στάτους κβο δεν διασώζεται με τους τακτικισμούς του παρελθόντος και με τα δεκανίκια του Τατάρ, ενώ η Μόσχα έχασε το έρεισμα της ως ο από μηχανής Θεός. Όσο για τον ευρωπαίο απεσταλμένο μάλλον για ρόλο μάρτυρα προορίζεται…

 

Θεμιτές οι φιλοδοξίες και οι πειρασμοί της εξουσίας, όμως το 2028 το Κυπριακό θα γίνει 65 χρονών και θα πάει στη σύνταξη. Κάποτε τα φώτα της εξουσίας θα σβήσουν και η ιστορία θα κάνει τον δικό της απολογισμό. Αλίμονο στον ηγέτη που θα σπάσει η φούσκα στα χέρια του...

Μακάριος Δρουσιώτης

04/06/2025