Το Χάνι των Προδοτών
Η γενιά μας είναι η τελευταία που έχει μνήμες της Κύπρου ολόκληρης. Για τους νεότερους η Κύπρος τελειώνει στη νεκρή ζώνη. Το βόρειο μέρος τους είναι ξένο. Σε μερικά χρόνια θα θεωρείται εχθρικό έδαφος. Και τότε, θα επέλθει ο οριστικός και μη αναστρέψιμος διαχωρισμός της Κύπρου σε ελληνική και τουρκική. Αυτή φαντάζει να είναι πλέον η πορεία των πραγμάτων και η κοινωνία αναμένει παθητικά το τέλος.
Σε αυτό το πλήθος της απάθειας μια μικρή μειοψηφία ανησυχεί και οραματίζεται μια Κύπρο ολόκληρη που είναι πολύ μεγάλη για να χωρέσει όλους τους Κυπρίους ανεξαρτήτως εθνοτικής καταγωγής και θρησκείας. Αυτοί οι λίγοι, που σε μια νορμάλ κοινωνία θα ήταν οι μεγαλύτεροι πατριώτες, στη δική μας χώρα φέρουν το στίγμα του…προδότη.
Πριν από 65 χρόνια ένας επιφανής Κύπριος, ο Ν.Κ. Λανίτης, με μια σειρά άρθρων του στην εφημερίδα Cyprus Mail προσπάθησε να επηρεάσει την κοινή γνώμη, και στις δύο κοινότητες, ότι το μέλλον της Κύπρου είναι η συνεργασία μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων και ότι η αντιπαράθεση μόνο δεινά θα έφερνε. Τον είπαν προδότη.
"Η κοινωνία μας νοσεί. Υποφέρει από τον όγκο της διακοινοτικής αντιπαράθεσης. Αυτό που πρότεινα δεν ήταν γλυκό - του είδους που συχνά προσφέρεται στην κοινή γνώμη από τους πολιτικούς - αλλά φάρμακο. Και στον κόσμο δεν αρέσουν τα φάρμακα", έγραψε ο Λανίτης σε απάντηση στους επικριτές του.
Η Μαρίνα Χριστοφίδη, απόγονος της οικογένειας Λανίτη, ανήκει στην τελευταία γενιά των Κυπρίων που έζησαν στην Κερύνεια. Στις 20 Ιουλίου 1974 βρισκόταν στο εξοχικό της κοντά στην παραλία που έγινε η εισβολή και ξύπνησε από τους κανονιοβολισμούς των τουρκικών πολεμικών πλοίων που προσέγγιζαν την Κερύνεια. Μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια ήταν και η γιαγιά της, πρόσφυγας από τη Σμύρνη, η οποία βίωσε τη Μικρασιατική Καταστροφή και έμελλε να ζήσει σε επανάληψη την τραγωδία του Πολέμου.
Στα αχνάρια του θείου της, Νίκου Κ. Λανίτη, η Μαρίνα Χριστοφίδη έχει το όραμα μιας Κύπρου ολόκληρης χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις. Υποστήριξε το «Ναι» στο δημοψήφισμα του 2004 πιστεύοντας ότι ένα νέο ομοσπονδιακό κράτος εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν η λύση για μια νέα αρχή στην Κύπρο. Όμως το πολιτικό σύστημα σκότωσε αυτή τη συγκυρία και εξώθησε μια εθισμένη στην άρνηση κοινωνία να το απορρίψει.
Μετά το 2004, όταν επιτράπηκε πλέον η διακίνηση μεταξύ των δύο πλευρών, μια ομάδα ρομαντικών Κυπρίων άρχισαν να συναντώνται κάθε Σάββατο στο Μπουγιούκ Χαν και να συζητούν για το παρελθόν και το μέλλον της Κύπρου. Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι διηγούνταν ιστορίες από το παρελθόν, ταξίδευαν μαζί σε διάφορα μέρη της Κύπρου και μοιράζονταν εμπειρίες, προβληματισμούς, αγωνίες, ανησυχίες και πάνω απ’ όλα το όραμα τους για μια Κύπρο χωρίς οδοφράγματα, χωρίς στρατούς και χωρίς αντιπαραθέσεις.
Στο βιβλίο της Το Χάνι των Προδοτών η Μαρίνα Χριστοφίδη καταγράφει με γλαφυρό ύφος την προσωπική της μαρτυρία των τελευταίων 20 χρόνων. Περιγράφει την Κύπρο όπως την έζησε πριν το 1974 και όπως την είδε μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων. Αναφέρεται στα προσωπικά της βιώματα από τη ζωή στη Κερύνεια πριν από την εισβολή, την περιπετειώδη διαφυγή της οικογένειας της και περιγράφει την εμπειρία της από την επιστροφή στο σπίτι της στην Κερύνεια, το οποίο οικειοποιήθηκε ο Ραούφ Ντενκτάς.
Το βιβλίο είναι μια ζωντανή διήγηση, δική της και των συνομιλιών της, της ιστορίας της Κύπρου μέσα από τις μνήμες και τις εμπειρίες των ανθρώπων. Μέσα από τις διηγήσεις και τις συζητήσεις με τους θαμώνες του Μπουγιούκ Χαν αποτυπώνει τις διάφορες αντιλήψεις που εδραιώθηκαν στις δύο κοινότητες. Μιλά για τα ναι και τα όχι, τις κοινές συνήθειες, τις διαφωνίες, τις φοβίες και την τυραννία των λέξεων του Κυπριακού που κρατούν τους Κυπρίους καθηλωμένους στο χθες.
Η Μαρίνα Χριστοφίδη αναδεικνύει στο βιβλίο της το Κυπριακό μέσα από τις ζωές των ίδιων των ανθρώπων, όπως δεν έχει γραφτεί σε κανένα βιβλίο ιστορίας. Διηγείται την ιστορία της διαίρεσης της Κύπρου χωρίς περιττές λεπτομέρειες και ημερομηνίας και στέκεται στην ουσία των πραγμάτων. Καταγράφει και κατανοεί τις φοβίες και τις ανησυχίες όσων διαφωνούν και προσπαθεί με επιχειρήματα να δείξει το δρόμο προς το μέλλον.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 2016 στα Αγγλικά με τον τίτλο The Traitors' Club. Η ελληνική ανανεωμένη έκδοση είναι σήμερα επίκαιρη όσο ποτέ προηγουμένως.
Το βιβλίο διατίθεται από τα βιβλιοπωλεία Πάργα και Σολώνειο στη Λευκωσία, Κυριάκου στη Λεμεσό και Academic and General στη Λάρνακα.
Μακάριος Δρουσιώτης
14/07/2025