Κάλεσε ο Μακάριος την Τουρκία να εισβάλει;
Με αφορμή τις μαύρες επετείους άρχισε δημόσια συζήτηση για τα παρασκήνια της εποχής. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο κατά πόσο ο Μακάριος, από το βήμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, κάλεσε την Τουρκία να εισβάλει στην Κύπρο.
Ο Μακάριος δεν κάλεσε ρητά την Τουρκία να εισβάλει, αλλά κατάγγειλε με έμφαση την Ελλάδα για εισβολή.
Πίσω από αυτή την τοποθέτηση υπήρχε η ψευδαίσθηση ότι η Τουρκία, για να αποτρέψει την Ένωση, θα ενεργούσε για αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης και του ιδίου στην εξουσία. Σε αυτές τις ατραπούς παρέσυρε τον Μακάριο η Σοβιετική Ένωση αρχικά για να αποτρέψει την ένωση και τη Νατοποίηση της Κύπρου και ακολούθως να προκαλέσει ρήξη στο ΝΑΤΟ.
Εκείνες τις ώρες ο Μακάριος βρισκόταν στη Νέα Υόρκη και ενεργούσε σε συντονισμό με τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Σοβιετικής Ένωσης στον ΟΗΕ. Στις 20 Ιουλίου η σοβιετική κυβέρνηση τοποθετήθηκε με ανακοίνωση η οποία ανέφερε ότι «η Τουρκία αποβίβασε στρατεύματα στην Κύπρο» και ότι είχαν αρχίσει «ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ τουρκικών στρατευμάτων και των πραξικοπηματιών». Σύμφωνα με τη σοβιετική κυβέρνηση, τα κίνητρα της Τουρκίας ήταν «να υπερασπιστεί την τουρκική κοινότητα του νησιού και έχει δηλώσει ότι ανέλαβε αυτό το βήμα αφού πείστηκε ότι όλα τα ειρηνικά μέσα για την επίλυση της κρίσης είχαν εξαντληθεί» και ότι στόχος της [Τουρκίας] ήταν «η αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της Κύπρου και η επαναφορά στην εξουσία της νόμιμης κυβέρνησής της».
Σε αρμονία με τη θέση της Μόσχας, ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Κύπρου στον ΟΗΕ, Ζήνων Ρωσσίδης, στην ομιλία του, στις 20 Ιουλίου 1974, δεν καταδίκασε την εισβολή, ούτε καν κατονόμασε την Τουρκία. Ζήτησε μόνο την αποκατάσταση του Μακαρίου στην εξουσία. Ο Μακάριος είχε τη ψευδαίσθηση ότι η Τουρκία θα ζητούσε την αποκατάσταση του στην εξουσία και δεν κατάγγειλε αμέσως την εισβολή. Στις 21 Ιουλίου μίλησε στην Εκκλησία των Αγίων Πάντων και πάλι δεν καταδίκασε την εισβολή. Η θέση του ήταν ευθυγραμμισμένη με εκείνη της ΕΣΣΔ.
Όταν το αντιλήφθηκε η βόρεια Κύπρος βρισκόταν ήδη υπό τουρκική κατοχή…
Το διπλωματικό παρασκήνιο από το πραξικόπημα μέχρι την εισβολή και το ρόλο των μεγάλων δυνάμεων της εποχής, δημοσιεύεται στο βιβλίο μου «Η Εισβολή και οι Μεγάλες Δυνάμεις». Κυκλοφόρησε το 2014 και προκάλεσε τη μήνη του πρέσβη της Ρωσίας Οσάτσι ο οποίος επέβαλε στον Αναστασιάδη την απομάκρυνση μου από το Προεδρικό. Το βιβλίο εκδόθηκε και στην Αγγλική, χωρίς να αμφισβητηθούν τα ευρήματά του.
Ως συνεισφορά στη δημόσια διάλογο παραθέτω εδώ ολόκληρο το πρώτο κεφάλαιο στο οποίο καταγράφω λεπτομερώς όλα τα γεγονότα από το πραξικόπημα μέχρι την εισβολή, εμπλουτισμένο με φωτογραφίες, χάρτες και με παραπομπές στις πηγές.
Όσοι ενδιαφέρονται για ολόκληρο το βιβλίο, διατίθεται εδώ προς 20 ευρώ, και δωρεάν αποστολή, αντί 30 που είναι η τιμή στα βιβλιοπωλεία. Η προσφορά ισχύει μέχρι τις 31 Αυγούστου.
Μακάριος Δρουσιώτης
17/07/2025