Μακαριος Δρουσιώτης

«Στα χρήματα που διακινήθηκαν υπάρχει ένα ποσό γύρω στα 3 εκατομμύρια, το οποίο δεν δικαιολογείται από την επένδυση του Τζο Λόου. Είναι εύλογη η υπόθεση ότι το ποσό εκείνο ήταν η μίζα για την έκδοση του διαβατηρίου και την προσφορά προστασίας στον Τζο Λόου»

 

Στο δεύτερο μέρος της σειράς αναφέρθηκε ότι τον Ιούνιο του 2015 ο Τζο Λόου μετέφερε ένα ποσό 5,96 εκατομμυρίων ευρώ σε λογαριασμό πελάτη που του είχε ανοίξει το γραφείο παροχής υπηρεσιών FidesCorp. Αυτό ήταν το ποσό που ο Τζο Λόυ συμφώνησε να πληρώσει για να αγοράσει κυπριακό διαβατήριο σε χρόνο ρεκόρ.

 

Η εταιρεία Began του Τζο Λόου υπέγραψε στις 12 Αυγούστου 2015 ένα κανονικό συμβόλαιο με την εταιρεία Donnica, για την ανέγερση μιας έπαυλης σε μερίδιο ακινήτου που ανήκε στην Αρχιεπισκοπή, με τίμημα 5,96 εκατομμύρια. Στις 24 Αυγούστου μεταφέρθηκε από τον λογαριασμό του Τζο Λόου προς την Donnica ολόκληρο το ποσό των 5,96 εκατομμυρίων. Μόλις τέσσερις μέρες αργότερα, το ποσό επιστράφηκε στον λογαριασμό του Τζο Λόου. Η εξήγηση που δόθηκε ήταν πως έγινε νέα συμφωνία, για την καταβολή του ποσού σε δόσεις.[1]

 

Στις 30 Σεπτεμβρίου 2015, μεταφέρθηκε σε εταιρεία της Henley & Partners στη Μάλτα η συμφωνημένη προμήθεια των 650.000 ευρώ και στις 10 Οκτωβρίου έγινε ένα έμβασμα 2,3 εκατομμυρίων στην Donnica,[2] την εταιρεία βιτρίνα η οποία είχε υπογράψει τη συμφωνία ανέγερσης της βίλας. Το ποσό αυτό συνάδει με εκείνο στο οποίο πωλήθηκαν οι άλλες έξι επαύλεις στο ίδιο τεμάχιο γης. Συνεπώς, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η πραγματική τιμολόγηση της Donnica για την αξία της έπαυλης ήταν 2,3 εκατομμύρια ευρώ. Υπολείπεται ένα ποσό γύρω στα 3 εκατομμύρια, το οποίο παρέμεινε σε εκκρεμότητα.

 

Τέσσερις μόλις μέρες μετά τη μεταφορά των 2,3 εκατομμυρίων στην Donnica από τον λογαριασμό πελάτη του Τζο Λόου στη FidesCorp, η Τράπεζα Κύπρου έκανε αναφορά στη ΜΟΚΑΣ για ύποπτες συναλλαγές.[3] Η τράπεζα ανέφερε ότι τον Ιούλιο–Αύγουστο του 2015 ο Λόου είχε μεταφέρει σε δικό του λογαριασμό ποσό 6 εκατομμυρίων. Από το ποσό αυτό 4,75 εκατομμύρια έφυγαν προς προσωπικό του λογαριασμό στο εξωτερικό και 1 εκατομμύριο μεταφέρθηκε σε λογαριασμό της εταιρείας Damarion στην Κύπρο. Η Damarion ανήκε στον ίδιο και ιδρύθηκε μαζί με την Began για να διευκολύνει την αγορά της έπαυλης. Από τον λογαριασμό της Damarion πληρώθηκαν και οι 310.000 ευρώ προς την Αρχιεπισκοπή.

 

Στο σημείωμα της Τράπεζας Κύπρου προς τη ΜΟΚΑΣ γίνεται αναφορά σε δημοσιεύματα που ενέπλεκαν τον Τζο Λόου στο σκάνδαλο του επενδυτικού ταμείου 1MDB. «Αφού δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε την πηγή των χρημάτων που διακινεί ο κ. TAEK JHO LOW, υποψιαζόμαστε ότι χρησιμοποιεί τους λογαριασμούς του με την Τράπεζά μας σε παράνομες δραστηριότητες», ανέφερε, και σημείωσε ότι «το άτομο αυτό φαίνεται να έχει υποβάλει αίτηση για απόκτηση κυπριακής υπηκοότητας».[4]

 

Η Τράπεζα Κύπρου έκανε αναφορά στη ΜΟΚΑΣ από το 2015 για ύποπτες συναλλαγές του Τζο Λόου αλλά συνέχισε να τον εξυπηρετεί για τέσσερα χρόνια υπό την ανοχή της ΜΟΚΑΣ.

 

Από την αναφορά της Τράπεζας Κύπρου προκύπτει ότι ο Τζο Λόου είχε προσωπικό λογαριασμό στην Τράπεζα Κύπρου, πέραν του λογαριασμού πελάτη που του είχε ανοίξει η FidesCorp στην ίδια τράπεζα. Τα 6 εκατομμύρια που διακίνησε μέσω αυτού του λογαριασμού ήταν πρόσθετα των 5,96 εκατομμυρίων που προορίζονταν για την αγορά της έπαυλης. Στην αναφορά της προς τη ΜΟΚΑΣ, η Τράπεζα Κύπρου ομολόγησε ότι δεν ήταν σε θέση να γνωρίζει την πηγή αυτών των χρημάτων. Παρόλα αυτά, είχε εγκρίνει τις τραπεζικές πράξεις και μόνο αργότερα τον κατάγγειλε στη ΜΟΚΑΣ.  Η Τράπεζα αναφερόταν στο σκάνδαλο του επενδυτικού ταμείου 1MDB, καθώς και στην πολιτογράφηση του Τζο Λόου, αλλά στην αναφορά της προς τη ΜΟΚΑΣ δεν άγγιξε το ζήτημα των χρημάτων που μετέφερε για την αγορά της έπαυλης. Εν ολίγοις, η Τράπεζα Κύπρου έκλεισε τα μάτια στις παράνομες συναλλαγές για την αγορά του διαβατηρίου και έριξε το μπαλάκι στη ΜΟΚΑΣ μόνο για τον δεύτερο λογαριασμό, που δεν είχε σχέση με την πολιτογράφηση.

 

Παρά την αναφορά της προς τη ΜΟΚΑΣ, η Τράπεζα Κύπρου συνέχισε να εξυπηρετεί τις συναλλαγές του Τζο Λόου, κατά παράβαση της Οδηγίας της Κεντρικής Τράπεζας και τη νομοθεσία για το ξέπλυμα, σύμφωνα με τα οποία, ο Τζο Λόου δεν έπρεπε να διατηρεί καν λογαριασμούς στην Κύπρο. Τον Απρίλιο του 2016 μεταφέρθηκε από τον λογαριασμό πελάτη του Τζο Λόου που του είχε ανοίξει η FidesCorp στην εταιρεία Donnica το αδιάθετο ποσό των 3 εκατομμυρίων ευρώ. Αυτή η πληρωμή πρέπει να αφορά μίζες για την αγορά του διαβατηρίου. Μόνο μια έρευνα της ΜΟΚΑΣ στους λογαριασμούς της Donnica θα διαφώτιζε πλήρως τη διαδρομή των χρημάτων και θα οδηγούσε στον τελικό παραλήπτη.

 

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, τον Οκτώβριο του 2015, η ΜΟΚΑΣ έλαβε αναφορά από την Τράπεζα Κύπρου για τις ύποπτες συναλλαγές του Τζο Λόου. Τον Ιούνιο του 2016, η ΜΟΚΑΣ ενημέρωσε γραπτώς το Υπουργείο Εσωτερικών ότι ο Τζο Λόου έκανε ύποπτες μεταφορές χρημάτων.[5] Οι πληροφορίες που η ΜΟΚΑΣ διαβίβασε στο Υπουργείο Εσωτερικών στηρίζονταν εξ ολοκλήρου στην αναφορά που είχε δεχθεί από την Τράπεζα Κύπρου οκτώ μήνες προηγουμένως. Αυτό σημαίνει ότι η ΜΟΚΑΣ δεν ερεύνησε περαιτέρω την υπόθεση. Οι πληροφορίες περιέχονται σε σημείωμα της ΜΟΚΑΣ προς την Επιτροπή Νικολάτου. Στο σημείωμά της η ΜΟΚΑΣ δεν εξήγησε γιατί δεν ερεύνησε την υπόθεση και γιατί οκτώ μήνες αργότερα ενημέρωσε το Υπουργείο Εσωτερικών το οποίο ήταν εντελώς αναρμόδιο για υποθέσεις ξεπλύματος χρήματος.

 

Ανάλογα ερωτήματα ισχύουν και για την Τράπεζα Κύπρου. Η ίδια η Τράπεζα Κύπρου στην αναφορά της προς τη ΜΟΚΑΣ τον Οκτώβριο του 2015, ανέφερε ότι δεν ήταν σε θέση να γνωρίζει την πηγή των χρημάτων που διακινούσε ο Τζο Λόου. Τότε γιατί συνέχισε να δέχεται και να εκτελεί εντολές για εμβάσματα, γνωρίζοντας μάλιστα ότι ο Τζο Λόου διερευνάτο για το σκάνδαλο του ταμείου 1MDB;

 

Το αόρατο χέρι που προωθούσε την πολιτογράφηση του Τζο Λόου είχε τη δυνατότητα παρέμβασης τόσο στη ΜΟΚΑΣ όσο και στην Τράπεζα Κύπρου. Από τα γεγονότα προκύπτει ότι η Τράπεζα Κύπρου έκανε αναφορές στη ΜΟΚΑΣ για να καλύψει τα νώτα της και η ΜΟΚΑΣ με τη σειρά της απευθυνόταν στο Υπουργείο Εσωτερικών για να δημιουργήσει το δικό της άλλοθι, ενώ και οι δύο έκαναν τα στραβά μάτια στο ξέπλυμα χρημάτων από τον Τζο Λόου.

 

Καταιγισμός αναφορών

Τον Ιούλιο του 2016, το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι επεδίωκε να ανακτήσει περιουσιακά στοιχεία πέραν του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων, τα οποία «συνδέονται με διεθνή διαφθορά στον δημόσιο τομέα και με μια παγκόσμια συνωμοσία για ξέπλυμα χρήματος».[6] Το ένα δισεκατομμύριο ήταν μέρος των 4,4 δισεκατομμυρίων που υφαρπάχθηκαν από το 1MDB και επενδύθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η γενική εισαγγελέας των ΗΠΑ Λορέτα Ε. Λιντς χαρακτήρισε την υπόθεση αυτή ως τη «μεγαλύτερη υπόθεση κλεπτοκρατίας» που ερευνήθηκε ποτέ στις ΗΠΑ.

 

Σε σημείωμά της προς την Επιτροπή Νικολάτου η ΜΟΚΑΣ ανέφερε ότι έλαβε αναφορά από «υπόχρεα οντότητα» για τον πελάτη της Τζο Λόου, χωρίς να αναφέρει το όνομα της εταιρείας. Από τα γεγονότα προκύπτει ότι η αναφορά έγινε από την εταιρεία παροχής υπηρεσιών FidesCorp, που όπως αναφέρθηκε, ελεγχόταν από τον Σάββα Πογιατζή, γαμπρό τότε του Προέδρου της Βουλής Δημήτρη Συλλούρη. Περιέργως η ΜΟΚΑΣ δεν προσδιορίζει τον χρόνο που δέχτηκε την αναφορά για τον Τζο Λόου, αλλά αναφέρει ότι αυτή έγινε «με αφορμή τα αρνητικά δημοσιεύματα».[7] Τα αρνητικά διεθνή δημοσιεύματα για τον Τζο Λόου εμφανίστηκαν αμέσως μετά τις ανακοινώσεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, τον Ιούλιο του 2016. Η FidesCorp έκανε την αναφορά στη ΜΟΚΑΣ υπό τον φόβο διερεύνησης της υπόθεσης από τις αμερικανικές αρχές. Παρά τα καταιγιστικά διεθνή δημοσιεύματα για το «μεγαλύτερο σκάνδαλο του κόσμου»,[8] με πρωταγωνιστή τον Τζο Λόου, και πάλι η ΜΟΚΑΣ δεν προέβη σε καμιά ενέργεια.

 

Ο Τζο Λόου αισθανόταν άνετος από την προστασία των κυπριακών αρχών. Τον Νοέμβριο του 2016 διαβουλευόταν με τον εκπρόσωπο της Henley & Partners στην Κύπρο Γιάννη Τρισόκκα, εκφράζοντας την επιθυμία του να κτίσει το σπίτι του σε μεγαλύτερο οικόπεδο από αυτό που είχε αρχικά αποκτήσει. Ο Τρισόκκας, σύμφωνα με email που αποκάλυψε το OCCRP, του πρότεινε ένα μεγαλύτερο παραθαλάσσιο οικόπεδο στην ίδια περιοχή, που θα είχε «περισσότερη ιδιωτικότητα», εάν συμφωνούσε στην κατάργηση του υφιστάμενου συμβολαίου και στην υπογραφή ενός νέου, «με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις».[9] Το νέο συμβόλαιο αγοράς υπογράφτηκε τον Ιούνιο του 2017, ενώ το τεμάχιο της αρχικής συμφωνίας ήταν άδειο.[10] Με λίγα λόγια, ο Τζο Λόου πλήρωσε 6 εκατομμύρια για την αγορά μιας βίλας που ήταν υπερεκτιμημένη κατά 600% και δύο χρόνια αργότερα, η εταιρεία που την πούλησε δεν είχε κτίσει ούτε ένα τούβλο.

 

Περί τα μέσα του 2017, η ΜΟΚΑΣ έλαβε άλλη μία αναφορά για τις δραστηριότες του Τζο Λόου στην Κύπρο, από τον Σύνδεσμο Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου (ΣΕΛΚ). Ο ΣΕΛΚ ανέφερε ότι στο πλαίσιο εποπτικού ελέγχου που διενήργησε σε εποπτευόμενη εταιρεία –περιέργως και πάλι δεν κατονομάζεται, αλλά πρόκειται για τη FidesCorp– εντόπισε ύποπτες συναλλαγές του Τζο Λόου. Ο ΣΕΛΚ παρέθεσε λεπτομερώς τις συναλλαγές που είχαν γίνει μέσω του λογαριασμού πελάτη του Τζο Λόου που του είχε ανοίξει η FidesCorp στην Τράπεζα Κύπρου και αφορούσαν την αγορά της έπαυλης από την εταιρεία Donnica.[11] Η ΜΟΚΑΣ και πάλι δεν  προέβη σε καμιά έρευνα και ο ΣΕΛΚ δεν πήρε κανένα μέτρο κατά της FidesCorp.

 

Το 2018 ήταν το έτος που κορυφώθηκαν διεθνώς οι έρευνες για το σκάνδαλο 1MDB. Στις 22 Αυγούστου, η Αστυνομία της Κύπρου ενημέρωσε τη ΜΟΚΑΣ ότι είχαν εκδοθεί ερυθρές αγγελίες[12] εναντίον του Τζο Λόου από την Ιντερπόλ Σιγκαπούρης και την Ιντερπόλ Μαλαισίας, για νομιμοποίηση παράνομων εσόδων.[13] Η ΜΟΚΑΣ, σύμφωνα με σημείωμα της προς την Επιτροπή Νικολάτου, έλαβε την ίδια πληροφόρηση και από αντίστοιχη ξένη μονάδα, την οποία δεν κατονόμασε, αλλά πρέπει να αναφέρεται στη μονάδα καταπολέμησης ξεπλύματος χρήματος της Μαλαισίας. Η ΜΟΚΑΣ δεν αναφέρθηκε σε καμιά απολύτως ενέργεια προς διερεύνηση της προέλευσης και της κατάληξης των χρημάτων που διακινούσε ο Τζο Λο μέσω των λογαριασμών του στην Τράπεζα Κύπρου.

 

Το 2019, τέσσερα ολόκληρα χρόνια μετά την αναφορά της Τράπεζας Κύπρου προς τη ΜΟΚΑΣ για ύποπτες συναλλαγές, ο Τζο Λόου όχι μόνο διατηρούσε τις εταιρείες και τους λογαριασμούς του στην Κύπρο, αλλά και ξεκίνησε διαδικασία για πολιτογράφηση και της φίλης του Chuan Teik Ying. Την αίτηση πολιτογράφησης της Chuan Teik Ying υπέβαλε τον Μάιο του 2019 το γραφείο FidesCorp του Σάββα Πογιατζή.[14] Η FidesCorp δύο χρόνια προηγουμένως ανέφερε τον Τζο Λόου στη ΜΟΚΑΣ για ύποπτες συναλλαγές. Αργότερα ο ΣΕΛΚ έκανε αναφορά για τη FidesCorp στη ΜΟΚΑΣ. Παρόλα αυτά, η FidesCorp συνέχισε να συναλλάσσεται ανενόχλητα μαζί του…

 

Διαβατήριο και στη φίλη του

Όπως αναφέρεται σε έρευνα του OCCRP, το 2019 ο Λόου ήταν ένας από τους πιο διάσημους φυγάδες στον κόσμο. «Αυτό όμως δεν εμπόδισε τους Κύπριους παρόχους υπηρεσιών να του δώσουν για άλλη μια φορά χείρα βοηθείας».[15] Η Chuan Teik Ying αγόρασε κατοικία στις 19 Ιουνίου 2019, αξίας 2,24 εκατομμυρίων. Τα χρήματα για την αγορά της κατοικίας προήλθαν από προσωπική εταιρεία του Τζο Λόου που ήταν εγγεγραμμένη στο Χονγκ Κογκ. Την πληροφορία αυτή διαβίβασε η ΜΟΚΑΣ με επιστολή στο Υπουργείο Εσωτερικών.[16]

 

Η ΜΟΚΑΣ δεν αναφέρει την πηγή των πληροφοριών της, αλλά για να γνωρίζει από πού προήλθαν τα χρήματα, σημαίνει ότι είχε λάβει πληροφόρηση από την Τράπεζα Κύπρου. Η αγορά κατοικίας με χρήματα τρίτου προσώπου είναι κλασική ένδειξη ύποπτης συναλλαγής για σκοπούς ξεπλύματος παράνομου χρήματος. Ως εκ τούτου, η συναλλαγή έπρεπε να μην επιτραπεί ή τουλάχιστον να ζητηθούν περαιτέρω δικαιολογητικά. Η Τράπεζα Κύπρου ενέκρινε τη συναλλαγή και ακολούθως την ανέφερε στη ΜΟΚΑΣ, η οποία αντί να ερευνήσει την υπόθεση, αποτάθηκε και πάλι στο Υπουργείο Εσωτερικών. Στην επιστολή της η ΜΟΚΑΣ ανέφερε ότι «σύμφωνα με πληροφορίες στο διαδίκτυο, ο Jho Low είναι φυγόδικος και καταζητείται από τις αρχές της Μαλαισίας και της Σιγκαπούρης, σε σχέση με αδικήματα ξεπλύματος παράνομου χρήματος».[17] Οι κατηγορίες αυτές δεν ήταν απλώς «πληροφορίες στο διαδίκτυο», αλλά γεγονός τεκμηριωμένο. Η ΜΟΚΑΣ γνώριζε ότι ο Λόου ήταν ήδη καταζητούμενος από την Ιντερπόλ για την απάτη του αιώνα, αλλά και πάλι δεν πήρε κανένα μέτρο. Παρά τις πληροφορίες αυτές, το αόρατο χέρι προστάτευσε τη διαδικασία πολιτογράφησης της φίλης του Τζο Λόου, η οποία συνεχίστηκε κανονικά. Τον Νοέμβριο του 2019, το FBI ζήτησε μέσω της αμερικανικής πρεσβείας στη Λευκωσία πληροφορίες από την κυπριακή Αστυνομία για τις επενδύσεις του Τζο Λόου, καθώς και της φίλης του, την οποία αποκαλούσε σύζυγό του.[18] Αμέσως μετά την παρέμβαση των αμερικανικών αρχών, η FidesCorp απέσυρε την αίτηση πολιτογράφησης της Chuan Teik Ying.

 

Αποποίηση ευθυνών

Στις 3 Νοεμβρίου 2019, η εφημερίδα Πολίτης αποκάλυψε ότι ο Τζο Λόου, «ο πλέον καταζητούμενος επιχειρηματίας στον πλανήτη», ήταν κάτοχος κυπριακού διαβατηρίου.[19] Η εφημερίδα αναφέρθηκε στο βεβαρημένο ιστορικό του Λόου και δημοσίευσε αντίγραφο της πολιτικής ταυτότητας που του είχε εκδώσει η Κυπριακή Δημοκρατία. Δημοσίευσε επίσης φωτοαντίγραφο αποσπάσματος της αρνητικής αξιολόγησης της έρευνας δέουσας επιμέλειας που είχε κάνει για τον Τζο Λόου η Henley & Partners, καθώς και αντίγραφο του τιμολογίου για την προμήθεια των 650.000 ευρώ που πήρε η Henley & Partners για την πώληση της έπαυλης. Την επομένη, η εφημερίδα αποκάλυψε τον ρόλο που είχε διαδραματίσει ο Αρχιεπίσκοπος και δημοσίευσε αντίγραφο της δεύτερης επιστολής του προς τον τότε υπουργό Εσωτερικών Σωκράτη Χάσικο με την οποία ζητούσε την άμεση πολιτογράφηση του Τζο Λόου.[20] Η κορύφωση των αποκαλύψεων της εφημερίδας ήταν η δημοσίευση αντίγραφου της επιταγής της μίζας των 300.000 ευρώ στον Αρχιεπίσκοπο.[21]

 

Οι αποκαλύψεις στην εφημερίδα Πολίτης για την πολιτογράφηση και για τον τρόπο με τον οποίο έγινε προκάλεσαν διεθνές ενδιαφέρον. Στην Κύπρο αίσθηση προκάλεσε η καταβολή μίζας στην Εκκλησία για τις διευκολύνσεις προς τον Τζο Λόου. Ευθύς αμέσως άρχισε δημόσια συζήτηση για το θέμα των ευθυνών. Ο υπουργός Εσωτερικών Σωκράτης Χάσικος, ο οποίος στο μεταξύ είχε παραιτηθεί από τα καθήκοντά του, τον Ιούνιο του 2017, υποστήριξε ότι είχαν γίνει όλοι οι δέοντες έλεγχοι πριν εγκριθεί η πολιτογράφηση του Τζο Λόου και ότι «η Τράπεζα Κύπρου πιστοποίησε την καθαρότητα των χρημάτων της επένδυσης».[22] Με ανώνυμες τοποθετήσεις στον Τύπο, η Τράπεζα Κύπρου υποστήριξε ότι οι διαδικασίες της λειτούργησαν άψογα: «Η Τράπεζα πρώτη έπαιξε το καμπανάκι για ύποπτη συμπεριφορά, λειτούργησε προληπτικά, κατήγγειλε στις Αρχές και τερμάτισε τη σχέση με τον πελάτη σε ένα χρονικό σημείο όπου ουδείς άλλος δεν είχε την παραμικρή υποψία».[23] Και η ΜΟΚΑΣ αποποιήθηκε οποιασδήποτε ευθύνης και είπε ότι «προειδοποίησε δύο (2) φορές το Υπουργείο Εσωτερικών για το συγκεκριμένο πρόσωπο».[24]

 

Στην πραγματικότητα ο Τζο Λόου τελούσε υπό την προστασία του κυπριακού συστήματος εξουσίας, με τη συνεργασία των κατ’ επίφαση ανεξάρτητων αρχών. Οι πάντες ήταν ενήμεροι, αλλά αδύναμοι να παρεμποδίσουν αυτή την παρανομία. Τίποτα από όσα αποκαλύφθηκαν τον Νοέμβριο του 2019 δεν ήταν άγνωστο για την κυβέρνηση, τη ΜΟΚΑΣ και την Τράπεζα Κύπρου. Η εμπλοκή του Τζο Λόου στο σκάνδαλο του αιώνα, το ξέπλυμα χρήματος από τα κλεμμένα του επενδυτικού ταμείου της Μαλαισίας, η αγορά με τα χρήματα αυτά της έπαυλης στο πλαίσιο του ΚΕΠ, ακόμη και η επιταγή των 300.000 ευρώ προς τον Αρχιεπίσκοπο, περιλαμβάνονταν στις αναφορές της Τράπεζας Κύπρου και του ΣΕΛΚ προς τη ΜΟΚΑΣ.

 

Τρεις εβδομάδες μετά τις αποκαλύψεις του Πολίτη, η ΜΟΚΑΣ εξέδωσε εντολή προς την Τράπεζα Κύπρου «για τον έλεγχο κίνησης τραπεζικών λογαριασμών».[25] Την επομένη, δημοσίευμα στην εφημερίδα Ο Φιλελεύθερος με εμφανή πηγή τη ΜΟΚΑΣ ανέφερε ότι ο Τζο Λόου «έχει προχωρήσει στο κλείσιμο του λογαριασμού του που διατηρούσε σε τράπεζα και το μόνο που εντοπίστηκε ήταν ο λογαριασμός της φίλης ή συζύγου του».[26] Η Τράπεζα Κύπρου με διαρροές στον Τύπο ενημέρωνε ότι είχε κλείσει τους λογαριασμούς του Τζο Λόου, χωρίς να διευκρινίζει πότε. Προφανώς αυτό συνέβη μετά τη δημοσιοποίηση του σκανδάλου, διότι μέχρι το καλοκαίρι του 2019 ο Λόου συνέχιζε να στέλλει στην Κύπρο χρήματα, η φίλη του αγόρασε σπίτι στην Κύπρο με δικά του χρήματα και υπέβαλε αίτηση πολιτογράφησης στο πλαίσιο του ΚΕΠ.

 

Στα μαλακά

Στο πόρισμά της η Επιτροπή Νικολάτου κάνει ειδική αναφορά στις 300.000 ευρώ που πήρε ο Αρχιεπίσκοπος από τον Τζο Λόου: «Θα πρέπει να μελετηθεί κατά πόσον τα ποσά αυτά είναι προϊόν ξεπλύματος παράνομου χρήματος και να ανακτηθούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες όπως τη ΜΟΚΑΣ», ανέφερε.[27] Στην κατάθεσή του στην Επιτροπή Νικολάτου ο Αρχιεπίσκοπος ανέφερε ότι είχε πάρει τα χρήματα από τον Τζο Λόου επειδή ήταν βέβαιος ότι ήταν καθαρά. «Το τσιέκκι που πήρα εγώ, το πήρα από την Τράπεζα Κύπρου, έν τζιαι εφέραν τα μέσα στη σακούλα. Εάν μου τα έδιδαν μέσα στη σακούλα, δεν θα τα έπαιρνα, διότι θα έμπαινε στο μυαλό μου ότι είναι βρώμικα τα χρήματα», είπε.[28] Συνεπώς, όταν ο Αρχιεπίσκοπος πήρε τις 40.000 μέσα στη σακούλα για την αγορά του οικοπέδου από τη σύζυγο του Προέδρου, είχε επίγνωση ότι τα χρήματα ήταν μαύρα. Ίσως αυτό να είχε υπόψη του ο προκαθήμενος της Εκκλησίας όταν είπε στην Επιτροπή Νικολάτου πως είχε πει στον Πρόεδρο «είναι καιρός να σταματήσουμε όλοι να κλέβουμε, βάζω και τον εαυτό μου μέσα».[29]

 

Ωστόσο, δεν ήταν μόνο οι 300.000 της μίζας του Αρχιεπισκόπου που έπρεπε να ερευνηθούν, αλλά όλες οι περιπτώσεις μεταφοράς χρημάτων που είχε κάνει ο Τζο Λόου μέσω των λογαριασμών του στην Κύπρο, τόσο ως προς την προέλευση όσο και ως προς την κατάληξή τους. Στα χρήματα που διακινήθηκαν υπάρχει ένα ποσό γύρω στα 3 εκατομμύρια, το οποίο κατατέθηκε στον λογαριασμό της εταιρείας Donnica τον Απρίλιο του 2016, και δεν δικαιολογείται από την επένδυση του Τζο Λόου. Είναι εύλογη η υπόθεση ότι το ποσό εκείνο ήταν η μίζα για την έκδοση του διαβατηρίου και την προσφορά προστασίας στον Τζο Λόου. Ο μόνος δρόμος για να φτάσει μια διωκτική αρχή στον τελικό αποδέκτη είναι να ακολουθήσει τα χρήματα. Αυτή την εξουσία την έχει η ΜΟΚΑΣ, η Κεντρική Τράπεζα και βεβαίως η Τράπεζα Κύπρου.

 

Συγκάλυψη και από Κεντρική Τράπεζα

Ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Κωνσταντίνος Ηροδότου ανέφερε στην Επιτροπή Νικολάτου ότι αμέσως μετά τα δημοσιεύματα του Πολίτη για τον Τζο Λόου, έδωσε οδηγίες για εποπτικό έλεγχο στην Τράπεζα Κύπρου. «Αυτές τις μέρες θα βγει εντελώς τελική απόφαση, που είναι το πρόστιμο», είπε. Σε ερώτηση εάν η Επιτροπή θα μπορούσε να έχει το πόρισμα, ο Ηροδότου απάντησε «όχι».[30] Το αόρατο χέρι παρενέβη ξανά, οι λίγες μέρες έγιναν πολλοί μήνες, και το πρόστιμο που επιβλήθηκε δεν συνδέθηκε με την υπόθεση του Τζο Λόου.

 

Τον Νοέμβριο του 2021, η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου ανακοίνωσε ότι επέβαλε διοικητικό πρόστιμο 277.000 ευρώ στην Τράπεζα Κύπρου για παραβίαση της Οδηγίας για το ξέπλυμα. Η απόφαση, σύμφωνα με την ανακοίνωση, αφορούσε έρευνα που είχε γίνει το 2020 και κάλυπτε την περίοδο από το 2008 μέχρι το 2015.[31] Ο χρόνος της καθυστέρησης στην ανακοίνωση του προστίμου στην Τράπεζα Κύπρου προφανώς οφειλόταν σε παρεμβάσεις για συγκάλυψη των παράνομων συναλλαγών του Τζο Λόου. Η υπόθεση του Τζο Λόου ξεκίνησε το 2015 και συνεχίστηκε μέχρι το 2019, ενώ το 2016 έγινε η μεταφορά των ύποπτων 3 εκατομμυρίων ευρώ. Η έρευνα, αν και διατάχθηκε από την Κεντρική Τράπεζα αποκλειστικά για την περίπτωση του Λόου, τελικά καταχωνιάστηκε στη μακρά χρονική περίοδο της οικονομικής κρίσης (2008-2015) κατά την οποία οι τράπεζες ήταν έτσι κι αλλιώς στιγματισμένες. Η έρευνα περιορίστηκε μέχρι το 2015, αποφεύγοντας την καυτή πατάτα της διακίνησης των 3 εκατομμυρίων ευρώ που έγινε το 2016.

 

---

 

[1] Έκθεση αναφορικά με τον κ. Low Taek Jho – Αρ. Φακ. ΥΠ. ΕΣ. 6.11.4.2., (Παράρτημα 10), σελ. 35.

[2]  Όπ. π., σ. 36.

[3] Όπ. π., (Παράρτημα 6), σ. 26.

[4] Όπ. π.

[5] Όπ. π., σ. 15.

[6] “U.S. Seeks to Recover $1 Billion in Largest Kleptocracy Case to Date”, ιστοσελίδα του FBI, 20.7.2016.

[7] Έκθεση αναφορικά με τον κ. Low Taek Jho – Αρ. Φακ. ΥΠ. ΕΣ. 6.11.4.2., (Παράρτημα 10), σελ. 35.

[8] “1MDB: The inside story of the world’s biggest financial scandal”, The Guardian, 28.7.2016.

[9] “A Key Player in Malaysia's Biggest-Ever Corruption Scandal Found Sanctuary in Cyprus With Help From a Major London Firm”, OCCRP, 1.2.2021.

[10] Έκθεση αναφορικά με τον κ. Low Taek Jho – Αρ. Φακ. ΥΠ. ΕΣ. 6.11.4.2., (Παράρτημα 5), σελ. 24, Παράρτημα ΧΧΙΙΙ.1 στην Έκθεση Νικολάτου.

[11] Όπ. π., (Παράρτημα 10), σ. 35.

[12] Η Ιντερπόλ εκδίδει ερυθρές αγγελίες στις περιπτώσεις προσώπων που καταζητούνται από εθνικά δικαστήρια για ποινική δίωξη ή για εκτέλεση ποινής, αιτούμενη συνεργασία με τις Αστυνομίες των χωρών μελών της. 

[13] Όπ. π., σελ. 36.

[14] “A Key Player in Malaysia's Biggest-Ever Corruption Scandal Found Sanctuary in Cyprus With Help From a Major London Firm”, OCCRP, 1.2.2021.

[15] Όπ. π.

[16] Έκθεση αναφορικά με τον κ. Low Taek Jho – Αρ. Φακ. ΥΠ. ΕΣ. 6.11.4.2., σελ. 11.

[17] Όπ. π.

[18] Όπ. π., σ. 11.

[19] «Κυπριακό διαβατήριο στον Jho Taek Low», Πολίτης, 3.11.2019.

[20] «Τον «βάφτισαν» Κύπριο με νονό τον Αρχιεπίσκοπο», Πολίτης, 4.11.2019.

[21] «Ιερή επιταγή €300.000 με την πολιτογράφηση», Πολίτης, 5.11.2019.

[22] «Χάσικος: Aυτή είναι η πάσα αλήθεια για τo κυπριακό διαβατήριο του Low Jho», Sigmalive, 4.11.2019.

[23] «Τρ. Κύπρου: Είχαμε προειδοποιήσει για τον Μαλαισιανό», Καθημερινή, 5.11.2019.

[24] Όπ. π.

[25] Έκθεση αναφορικά με τον κ. Jho Taek Low – Αρ. Φακ. ΥΠ. ΕΣ. 6.11.4.2., (Παράρτημα 10), σελ. 36.

[26] «Δεσμεύονται τα περιουσιακά στοιχεία του Τζο Λόου», Ο Φιλελεύθερος, 23.11.2019.

[27] Έκθεση της Ερευνητικής Επιτροπής των Κατ’ εξαίρεση Πολιτογραφήσεων Αλλοδαπών Επενδυτών και Επιχειρηματιών, 7.6.2021, σ. 214.

[28] Κατάθεση του αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου στην Επιτροπή Νικολάτου, 26.1.2021.

[29] Όπ. π.

[30] Κατάθεση του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας Κωνσταντίνου Ηροδότου στην Επιτροπή Νικολάτου, 24.2.2021.

[31] «Πρόστιμο €277.000 στην Τράπεζα Κύπρου από ΚΤΚ», Philenews, 28.10.2021.

Μακάριος Δρουσιώτης

17/05/2023